เป็นที่รู้กันดีว่าแต่ละประเทศมีอาหารประจำชาติที่เป็นเหมือนกับตัวแทนบอกเล่าเรื่องราวของประเทศนั้น ประเทศญี่ปุ่นก็เช่นกัน แม้ว่าวัฒนธรรมอาหารของญี่ปุ่นจะเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกผ่านจานฮิตอย่างซูชิ แต่นั่นก็ไม่ได้แปลว่าคนญี่ปุ่นกินซูชิทุกวันเหมือนกับที่คนไทยไม่ได้กินต้มยำกุ้งหรือผัดไทยทุกวันนั่นแหละ ซึ่งหากจะพูดถึงอาหารญี่ปุ่นที่คนญี่ปุ่นกินได้ทุกวันทั้งนอกบ้านหรือทำกินเองในบ้านนั้น เราคิดว่าหลายคนคงเห็นตรงกันว่า หนึ่งในนั้นก็คือ ‘ข้าวแกงกะหรี่ญี่ปุ่น’ หรือที่เรียกกันว่า ‘คาเรไรซ์’ นี่แหละ เพราะนอกจากจะมีการสำรวจว่าคนญี่ปุ่นถึง 36.3% กินข้าวแกงกะหรี่กันถึง 2-3 ครั้งต่อเดือน และ 12.6% กินบ่อยถึงอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง [อ้างอิง 2] ทำให้ในบางบทความ ‘ข้าวแกงกะหรี่ญี่ปุ่น’ ถูกยกย่อยและได้ฉายาว่าเป็นอาหารประจำชาติของญี่ปุ่นเลยทีเดียว
ถ้าพูดถึงแกงกะหรี่ ไม่ว่าใครก็คงนึกถึงอาหารอินเดียไว้ก่อน แกงกะหรี่ญี่ปุ่นนั้นเป็นแกงกะหรี่ที่ได้รับอิทธิพลมาจากแกงกะหรี่อังกฤษที่ทวิสต์มาจากอาหารอินเดียอีกทอดหนึ่ง แล้วแกงกะหรี่ญี่ปุ่นนั้นเริ่มที่ไหน ใครเป็นคนทำคนแรก ทำไมถึงได้รับความนิยมไปทั่วโลกขนาดนี้
ในยุคเมจิ เป็นยุคที่ญี่ปุ่นเริ่มได้รับอิทธิพลจากต่างชาติ ไม่ว่าจะเป็นทั้งเรื่องของวัฒนธรรม เทคโนโลยี สถาปัตยกรรม รวมไปถึงอาหาร แกงกะหรี่ญี่ปุ่นนั้นเกิดขึ้นราวๆ ช่วงสงครามญี่ปุ่น-รัสเซีย ในปี 1904-1905 ที่มีการระบาดของ ‘โรคเหน็บชา’ ที่เริ่มระบาดในเหล่าทหารเรือจากการที่พวกเขากินแต่ข้าวขัดขาวที่ไม่มีวิตามินบี 1 เลย แล้วสิ่งที่มีวิตามินบี 1 ล้วนแต่เป็นสิ่งที่พวกเขาไม่ค่อยจะกินกันในชีวิตประจำวันอย่าง ธัญพืช แป้งสาลี ข้าวโพด มันฝรั่ง ขนมปังโฮลวีต เนื้อสัตว์ แต่ครั้นจะให้พวกเขากินขนมปังโฮลวีตทุกวันแทนข้าวก็ไม่ใช่ทาง เพราะในยุคนั้นขนมปังถูกมองว่าเป็นเพียงแค่ขนมหรือของว่างเท่านั้น
โรคเหน็บชาลุกลามในหมู่ทหารเรือ จนทำให้มีทหารล้มหายตายจากไปมากในช่วงสงครามญี่ปุ่น-รัสเซียพอดี ในขณะนั้นกองทัพเรือญี่ปุ่นได้จับพันธมิตรกับกองทัพเรืออังกฤษ เมื่อปรึกษาหารือกันถึงปัญหาโรคระบาด กองทัพเรือญี่ปุ่นก็ได้ไปเจอกับเมนู ‘แกงกะหรี่อังกฤษ’ ที่กลายเป็นกุญแจสำคัญในการรักษาโรคนี้
แล้วอังกฤษมีแกงกะหรี่ได้อย่างไร คำตอบคือจากการที่อังกฤษปกครองอินเดีย ทำให้กองทัพเรืออังกฤษคุ้นเคยกับอาหารอินเดียและอยากได้ส่วนผสมบางอย่างที่สร้างรสชาติสไตล์อาหารอินเดียได้ง่าย สามารถพกพาไปที่ไหนก็ได้ ผงกะหรี่จึงถือกำเนิดขึ้น และทหารอังกฤษก็พกผงกะหรี่เหล่านี้ติดตัวไปในทุกที่
‘แกงกะหรี่อังกฤษ’ ประกอบไปด้วยผงกะหรี่ เนย เนื้อสัตว์ ผักประเภทหัวอย่างแครอตหรือมันฝรั่ง แล้วทำให้เนื้อแกงข้นหนืดขึ้นด้วยแป้งสาลี ส่วนผสมเหล่านี้ล้วนอุดมไปด้วยวิตามินบี 1 แถมยังรสชาติหวาน อร่อย กินง่าย แกงกะหรี่ที่เป็นอาหารหลักของทหารเรืออังกฤษก็ถูกทำขึ้นในแบบของญี่ปุ่น และกลายเป็นอาหารหลักของทหารเรือญี่ปุ่นไปด้วย
เมื่อสงครามจบลง ทหารเรือได้กลับภูมิลำเนาในจังหวัดต่างๆ ก็หวนคิดถึงรสชาติของแกงกะหรี่ และลองทำมันขึ้นมาอีกครั้ง ทำให้ความนิยมของแกงกะหรี่แพร่หลายในประเทศญี่ปุ่นอย่างรวดเร็ว จากการทำแกงแบบดั้งเดิมด้วยผงกะหรี่นำเข้าจากอังกฤษ ก็นำมาสู่การทำผงกะหรี่เองในประเทศญี่ปุ่น
ความนิยมของแกงกะหรี่ญี่ปุ่นนั้นโหมรุนแรงขึ้นไม่หยุดยั้ง จนในปี 1950 เริ่มมี ‘แกงกะหรี่ก้อน’ ที่ทำให้แกงกะหรี่ญี่ปุ่นยิ่งแพร่หลายตามครัวเรือนมากขึ้นไปอีกด้วยความง่ายต่อการทำ แกงกะหรี่ก้อนเหล่านี้อัดแน่นด้วยเครื่องแกงที่ถูกปรุงรสชาติมาเรียบร้อยแล้ว เพียงแค่นำไปต้มกับน้ำ เพิ่มผักและเนื้อสัตว์ก็พร้อมเสิร์ฟเลย ยี่ห้อที่ชาวญี่ปุ่นนิยมเลือกใช้กันมายาวนานคือ Kokumaro Curry, Vermont Curry และ Java Curry ที่ต้องมีติดบ้านเอาไว้ เมื่อต้องการทำอาหารจานด่วนก็หยิบขึ้นมาทำได้ตลอด
นอกจากนี้ยังมีสิ่งที่เรียกว่า ‘สูตรลับ’ ความอร่อยของแกงกะหรี่ หลายคนอาจจะเคยได้ยินเรื่องการใส่ช็อกโกแลต ผลไม้ หรือน้ำผึ้งลงไปในแกงกะหรี่ เพื่อทำให้รสชาติกลมกล่อมขึ้น แต่นอกจากส่วนผสมเหล่านี้ ชาวญี่ปุ่นแต่ละบ้านก็มี ‘สูตรลับ’ เป็นของตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นวอร์เชสเตอร์เชียร์ซอส กระเทียม มะเขือม่วง กาแฟผง มะเขือเทศ และโยเกิร์ต
ปัจจุบันในญี่ปุ่นมีร้านแกงกะหรี่ญี่ปุ่นมากมายทั่วทุกหัวมุมถนน หรือแม้แต่ร้านอาหารที่ไม่ใช่ร้านแกงกะหรี่โดยเฉพาะ ก็มีแกงกะหรี่ญี่ปุ่นเสิร์ฟ เรียกได้ว่าถ้าคุณเข้าร้านอาหารอะไรสักร้านจะต้องมีเมนูแกงกะหรี่ญี่ปุ่นรูปแบบใดรูปแบบหนึ่งให้คุณได้สั่ง เพราะแกงกะหรี่ญี่ปุ่นไม่ได้หยุดที่แค่การเสิร์ฟกับข้าว แต่ถูกทดลองเสิร์ฟในรูปแบบอื่นด้วย ไม่ว่าจะเป็นอุด้งแกงกะหรี่ โซบะแกงกะหรี่ ราเมนแกงกะหรี่ หม้อไฟแกงกะหรี่ หรือแม้แต่ขนมปังไส้แกงกะหรี่ก็มี ดังนั้นถ้าหากจะเรียกแกงกะหรี่ญี่ปุ่นว่าเป็นหนึ่งในอาหารประจำชาติของญี่ปุ่นก็คงไม่เกินจริงเลย
พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล
อ้างอิง:
