ตรวจสุขภาพประจำปี แนะนำวิธีเลือกแพ็กเกจให้เหมาะกับความเสี่ยงในแต่ละช่วงวัยของคุณ

การตรวจสุขภาพประจำปี เป็นสิ่งที่คนยุคนี้เริ่มตระหนักถึงความสำคัญกันมากขึ้นกว่าเมื่อก่อน แต่จะเกิดปัญหาทุกทีตอนที่ตัดสินใจเลือกแพ็กเกจ เพราะมันมีอยู่หลากหลายเหลือเกิน แล้วเราควรเลือกอย่างไร เลือกแบบไหน ถึงจะเหมาะกับตัวเองที่สุด

การตรวจสุขภาพประจำปี หรือ ‘การตรวจคัดกรองสุขภาพ’ คือการตรวจค้นหาโรคหรือภาวะที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพ ซึ่งต้องมีปัจจัยสำคัญ 3 ประการ จึงถือว่าการตรวจนั้นจะได้ประโยชน์ต่อผู้รับการตรวจ ได้แก่

เป็นโรคพบบ่อย เพราะเป็นปัญหาพื้นฐานที่หลายๆ คนเจอได้

เป็นโรคที่มีระยะไม่ปรากฏอาการอยู่นาน และการรักษาในระยะไม่ปรากฏอาการแล้วได้ผลดี เช่น มะเร็งเต้านม, มะเร็งปากมดลูก, มะเร็งลำไส้ใหญ่

โรคที่มีวิธีตรวจไม่ยุ่งยากเกินไป หรือรุกล้ำร่างกายจนเสี่ยงอันตรายเกินไป และให้ผลแม่นยำ

ใครที่เคยลองศึกษาแพ็กเกจการตรวจร่างกายประจำปีจากที่ต่างๆ จะพบว่ามีรายการพื้นฐานที่มักจะที่ซ้ำกันในทุกแพ็กเกจ ไม่ว่าจะเป็นการชั่งน้ำหนัก วัดส่วนสูง วัดรอบเอว วัดความดันเลือด การตรวจน้ำตาล และไขมัน คอเลสเตอรอลในเลือด การตรวจส่วนประกอบของเลือด เอกซเรย์ปอด ตรวจปัสสาวะ ฯลฯ ซึ่งรายการหลักๆ พวกนี้จัดอยู่ในปัจจัยข้อที่ 1 ของการตรวจร่างกายประจำปี คือเป็นไปเพื่อคัดกรองภาวะที่นำไปสู่โรคที่พบบ่อยของคนเรา ก็คือโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน และไขมันในเลือดสูง นั่นเอง

จริงๆ แล้วการตรวจสุขภาพประจำปีมีตั้งแต่ในช่วงแรกเกิดแล้ว ซึ่งจะเป็นการตรวจเช็กน้ำหนักและส่วนสูงว่าเจริญเติบโตตามเกณฑ์หรือไม่ ได้รับวัคซีนที่จำเป็นครบหรือยัง แล้วเมื่อเริ่มโตขึ้น การตรวจก็จะห่างหายไป

แต่ตามคำแนะนำคือ เมื่ออายุ 18 ปีควรกลับมาเริ่มตรวจสุขภาพอีกครั้ง โดยจะเป็นการตรวจคัดกรองภาวะน้ำหนักตัวเกินและความดันโลหิต แล้วพออายุถึง 25 ปีก็จะเริ่มมีการตรวจที่ต้องเจาะเลือดเยอะขึ้น และต้องตรวจต่อเนื่องเรื่อยไปทุกปีไปจนถึงวัยชรา

การตรวจสุขภาพจะแบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือกลุ่มโรคที่เป็นความเสี่ยงต่อหัวใจและหลอดเลือด ความเสี่ยงต่อโรคมะเร็ง และความเสี่ยงต่อโรคอื่นๆ ซึ่งผู้หญิงจะแตกต่างจากผู้ชายตรงการตรวจกลุ่มมะเร็ง เพราะแพทย์จะแนะนำให้ตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก มะเร็งเต้านม และมะเร็งลำไส้ใหญ่เพิ่มเติม ในขณะที่ผู้ชายจะมีการตรวจมะเร็งลำไส้ใหญ่เพียงอย่างเดียว

การตรวจมะเร็งปากมดลูก เริ่มคัดกรองตอนอายุ 25-30 ปี เป็นการตรวจภายในโดยใช้ไม้เล็กๆ และสำลีป้ายเซลล์จากปากมดลูกมาตรวจ โดยแนะนำให้ตรวจซ้ำทุกๆ 2 ปี หากตรวจไม่พบไวรัสก่อมะเร็ง สามารถยืดเวลาออกไปได้อีกเป็น 3 ปี

การตรวจมะเร็งเต้านม เริ่มคัดกรองตอนอายุ 35-40 ปี แนะนำการตรวจที่เรียกว่า Mammogram ร่วมกับ Ultrasound เต้านม โดย Mammogram เป็นการถ่ายภาพเอกซเรย์แบบเดียวกับที่ใช้ในการเอกซเรย์ปอด แต่จะถ่ายเต้านมแทน ภาพเหล่านี้จะมีลักษณะบางอย่างบอกได้ว่ามีความเสี่ยงเป็นมะเร็งหรือไม่ ควรตรวจซ้ำทุกๆ 1-2 ปี

การตรวจมะเร็งลำไส้ใหญ่ เริ่มคัดกรองตอนอายุ 45-50 ปี เทคนิคที่ใช้บ่อยจะเป็นการตรวจอุจจาระเพื่อหาเม็ดเลือดแดงแฝง (Stool occult blood) ปีละ 1 ครั้ง หรือการส่องกล้องทางลำไส้ใหญ่ ถ้าตรวจแล้วปกติก็เว้นช่วงได้ทุกๆ 10 ปี หรือถ้าเป็นการส่องกล้องเฉพาะลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย (Sigmoidoscopy) ก็ควรตรวจซ้ำทุกๆ 5 ปี

การตรวจหลอดเลือดหัวใจ ยังไม่จำเป็นต้องตรวจ หากยังไม่มีอาการที่เกี่ยวกับโรคหัวใจ ส่วนในผู้ที่มีอาการ เช่น แน่นกลางอก หรือเหนื่อยหอบทั้งที่ออกแรงไม่มาก อาการเหล่านี้อาจจะเป็นอาการได้ทั้งโรคหัวใจ โรคปอด และโรคอื่นๆ ดังนั้นควรปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุให้ตรงจุด

การตรวจความหนาแน่นกระดูก (BMD) เป็นการตรวจเพื่อคัดกรองภาวะกระดูกพรุน ที่จะบ่งบอกว่ามีความเสี่ยงที่กระดูกจะหักง่าย ภาวะนี้มักจะพบในผู้หญิงอายุตั้งแต่ 60 ปี ขึ้นไป หรือผู้ชายอายุ 70 ปีขึ้นไป หรือในผู้ที่มีความเสี่ยงบางอย่าง เช่น ใช้ยาสเตียรอยด์ หรือเป็นโรคปวดข้อเรื้อรังชนิดรูมาตอยด์

กล่าวโดยสรุปคือ การเลือกแพ็กเกจตรวจร่างกายประจำปีนั้น จริงๆ แล้วเป็นการเลือกยึดตามอายุและเพศของเรานั่นเอง ซึ่งการตรวจด้วยเทคโนโลยีใหม่ๆ หรือการเจาะเลือดเพื่อวัดค่าบางอย่างอาจยังไม่จำเป็นมากนัก แต่ถ้าเป็นไปได้ก็ยังแนะนำให้รับการตรวจเป็นประจำทุกปี เพื่อหาความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นในร่างกายโดยที่เราไม่รู้ตัว จะได้แก้ไขและป้องกันอย่างทันท่วงที ส่วนการดูแลสุขภาพด้วยการกินอาหารที่มีประโยชน์ การพักผ่อน และการออกกำลังกาย ก็ยังคงต้องทำต่อไป เพื่อให้ชีวิตของเรายืนยาวและมีคุณภาพชีวิตที่ดีต่อไปในอนาคต

ติดตามฟังพอดแคสต์ Health Hacker ได้ทุกวันพุธและอาทิตย์ ทาง THE STANDARD Podcast ทุกช่องทาง