พิพัฒน์ กระแจะจันทร์

ในแวดวงโบราณคดีต่างเป็นกังวลและห่วงใยเป็นอย่างมากต่อการยึดกรุงคาบูลของพวกตาลีบัน เพราะเมืองแห่งนี้เป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่เต็มไปด้วยศิลปวัตถุอันล้ำค่าจำนวนถึง 8 แสนชิ้น และพื้นที่บางส่วนของอัฟกานิสถานยังเป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรคันธาระ ซึ่งเป็นอาณาจักรแรกเริ่มที่สร้างพระพุทธรูปขึ้นเป็นครั้งแรกของโลกอีกด้วย    ดังนั้น กา...

มองกันได้หลายแบบ ในมุมของนักอนุรักษ์ก็คงไม่พอใจที่อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิถูกพ่นสี อ้างเรื่องการทำให้โบราณสถานเสื่อมค่า เลอะเทอะบ้าง ในสายตาของฝั่งตรงข้ามผู้ประท้วงก็ไม่ต้องพูดถึง ด่ากันไปเรียบร้อย แต่ในความคิดของผู้ประท้วงแล้ว การพ่นสีนี้ก็คือส่วนหนึ่งของกระบวนการประท้วงแน่นอน เพียงแต่เราจะอ่านมันออกมาอย่างไร และการพ่นสีนี้เป็นปรากฏการณ์ทั่วโลก ไม่ใช่...

ผมรู้สึกเฉยๆ ไม่ได้ยินดีอะไรมากกับการที่ผืนป่าแก่งกระจานจะได้เป็นมรดกโลก ทั้งๆ ที่ต้นตระกูลผมก็เป็นคนทางเพชรบุรี เนื่องจากในช่วงหลายปีที่ผ่านมานั้น ถ้าไม่ปิดหูปิดตาจนเกินไป หรือไม่เซนซิทีฟมากพอ หรือยึดคนไทยเป็นใหญ่ ก็คงเห็นแล้วว่ากะเหรี่ยงบางกลอยนั้นถูกกระทำอะไรมาบ้าง มีการเผาหมู่บ้านและอุ้มฆ่าอีก ซึ่งศาลได้พิจารณาไปแล้ว    &nbs...

แทบทุกจังหวัดของไทยล้วนตั้งอยู่บนเมืองเก่าหรือชุมชนโบราณแทบทั้งสิ้น มีอายุตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงพันปีก็มี ปัญหาจึงอยู่ตรงที่ว่า ควรจะทำอย่างไรเพื่อไม่ให้การพัฒนาเมืองในทุกวันนี้ทำให้เราไม่ต้องสูญเสียข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์โบราณคดี ซึ่งในต่างประเทศถือกันว่าเป็นทรัพยากรทางวัฒนธรรมที่สำคัญ เพราะเป็นของที่เมื่อถูกทำลายแล้วไม่สามารถสร้างใหม่หรือกู้...

นครวัดถือเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติของกัมพูชา การพยายามจำลองปราสาทหินที่บุรีรัมย์ที่เป็นข่าวในตอนนี้จึงเป็นปัญหาขึ้นมา เพราะความรู้สึกชาตินิยมของคนกัมพูชา (เขมร) ซึ่งความรู้สึกชาตินิยมนี้มันก็ฝังกันอยู่ในตัวคนทุกประเทศ เรื่องนี้มันคงไม่ต่างกันถ้าหากประเทศใดประเทศหนึ่งจำลองวัดพระแก้วไป   ความจริงจีนก็ได้จำลองปราสาทบายนหรือเมืองนครธมไปสร้างขึ้...

หน้าฝน แต่อากาศร้อนจัด เป็นอะไรที่วิปริตมาก เมื่อย้อนกลับไปในสมัยผมยังเด็กที่ฝนตกสม่ำเสมอ อยู่บ้านไม้ ไม่ต้องติดแอร์กันเลย เรื่องนี้บางคนอาจโทษมลภาวะจากมนุษย์ที่เร่งให้เกิดภาวะโลกร้อน แต่ความจริงแล้วสภาวะแห้งแล้งจนมนุษย์อยู่ไม่ได้ ถึงขั้นอารยธรรมล่มสลายนั้นเคยเกิดขึ้นมาแล้วก่อนยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมเสียอีก   เมื่อราว 4,200 ปีมาแล้ว เป็นช่ว...

มนุษย์ต้องเผชิญกับโรคระบาดมาอย่างน้อยตั้งแต่ 6 ล้านปีมาแล้ว ซึ่งมันไม่ได้ส่งผลเพียงแค่ทำให้คนตายเป็นจำนวนมากเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม และประชากรอย่างรุนแรง ถึงอย่างนั้น โรคระบาดก็เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เราเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของสังคมมนุษย์ในแต่ละช่วงเวลาอย่างน่าสนใจ ซึ่งควรนำมาตั้งคำถามกับการเกิดขึ้นของโรคระบาดโควิด-19 ครั้งนี้ด้วยว่...

2 วันนั้นไม่พอแน่ที่จะรู้จักปัตตานี แต่ถึงอย่างนั้นก็มากพอที่จะซึมซับความรู้สึกบางอย่าง และเปลี่ยนความทรงจำมีต่อ ‘ปาตานี’ ชื่อที่คนในพื้นที่เรียกขานตนเอง ได้พอสมควร    ผมเชื่อว่าถ้ามีใครสักคนเอ่ยปากชวนคุณไปเที่ยวปัตตานี สิ่งแรกที่แวบเข้ามาในหัวคือ ความรู้สึกอันตราย เสี่ยงระเบิด และอื่นๆ อีกมากมาย ซึ่งความรู้สึกเช่นนี้เองที่กลายเป็นอ...

การเคารพสิทธิชนพื้นเมืองถือเป็นเรื่องสำคัญมากในสากลโลก Amnesty International ระบุว่าชนพื้นเมืองมีสิทธิอาศัยอยู่ในที่ดินดั้งเดิมของพวกเขา รัฐหรือใครก็ตามไม่มีสิทธิ์ไล่พวกเขาออกจากที่ดินด้วยการใช้กำลัง แต่รัฐบาลต้องตระหนักและปกป้องพวกเขา    ในคำประกาศขององค์การสหประชาชาติในเรื่องสิทธิของชนพื้นเมือง (Rights of Indigenous Peoples) มาตรา...

อุดมการณ์ความคิดเบื้องหลังมีส่วนสำคัญมากต่อการขุดค้นวังเก่า หรือไม่ว่าแหล่งโบราณคดีใดๆ ก็ตาม ไม่ใช่งานวิชาการล้วนๆ หรือเป็นเรื่องของความต้องการในการอนุรักษ์ และศึกษาอดีตเพียงอย่างเดียวตามที่คิดกัน ถ้าพูดอย่างรวบรัด การขุดค้นทางโบราณคดีนั้นเป็นส่วนหนึ่งของการเมืองไม่มากก็น้อย     ในช่วง 3-4 ปีมานี้ โดยเฉพาะปีนี้ ทางเชียงใหม่มีคว...