บริษัทยักษ์ใหญ่แดนอาทิตย์อุทัยกำลังเปิดกระเป๋าหนุนพนักงานไต่บันไดสู่ปริญญาเอก หวังแก้ปัญหาขาดแคลนบุคลากรระดับสูงที่กำลังกลายเป็น ‘ภัยเงียบ’ ของวงการอุตสาหกรรมญี่ปุ่น ในสถานการณ์ที่ทรัพยากรบุคคลที่มีความรู้ลึกซึ้งกลายเป็นสินทรัพย์ล้ำค่าที่หายากยิ่งกว่าเพชร
Shimadzu ผู้นำด้านเครื่องมือความแม่นยำสูง เปิดตัวโครงการสุดพิเศษรับมือวิกฤตนี้ ด้วยการจับมือพนักงานระดับปริญญาโทให้ก้าวไปสู่ดอกเตอร์ พร้อมทั้งจ่ายเงินเดือนเต็มจำนวนและช่วยเหลือค่าเล่าเรียนแบบไม่มีกั๊ก นับเป็นความกล้าที่หาได้ยากในวงการบริษัทญี่ปุ่น ซึ่งมักจะเน้นการฝึกอบรมภายในมากกว่าการลงทุนกับการศึกษาภายนอก
แม้ปัจจุบันโครงการนี้จะเปิดเฉพาะกับมหาวิทยาลัยโอซาก้าเท่านั้น แต่เดือนหน้าจะขยายไปยังอีกสองมหาวิทยาลัยชั้นนำ สะท้อนให้เห็นถึงความต้องการสร้างกองทัพนักวิจัยคุณภาพสูงในระยะยาว แทนที่จะมุ่งเน้นเพียงผลกำไรระยะสั้น
ทั้งนี้ บริษัทจากเกียวโตแห่งนี้ไม่ได้ทำไปแบบขอไปที โดยตั้งเป้าจะเพิ่มพนักงานทักษะสูงถึง 500 คนภายในปีงบประมาณ 2026 นั่นหมายถึงการเพิ่มขึ้นถึง 25% จากที่มีอยู่ในปัจจุบัน
เป้าหมายคือเพื่อเร่งเครื่องงานวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีล้ำสมัย เช่น เครื่องจักรผลิตเนื้อสัตว์เพาะเลี้ยงในห้องแล็บ ซึ่งเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่มีแนวโน้มเติบโตสูงในอนาคต
ปัญหาที่ญี่ปุ่นกำลังเผชิญนั้นน่าตกใจ ประเทศที่เคยเป็นเจ้าแห่งนวัตกรรมกลับมีผู้จบปริญญาเอกเพียง 130 คนต่อประชากรล้านคนในปี 2021 ตัวเลขที่ห่างชั้นเมื่อเทียบกับเกาหลีใต้และสหราชอาณาจักรที่มีถึง 340 คน เป็นสัญญาณเตือนที่บ่งบอกว่าญี่ปุ่นกำลังตกขบวนรถไฟแห่งการพัฒนาทักษะขั้นสูง ทั้งที่เคยเป็นผู้นำด้านนวัตกรรมมายาวนาน
ยิ่งตัวเลขผู้บริหารที่จบปริญญาเอกยิ่งสะท้อนความแตกต่างได้ชัดเจน สหรัฐฯ มีผู้บริหารระดับสูงที่จบปริญญาโทถึง 70% และปริญญาเอกกว่า 10% ขณะที่ญี่ปุ่นมีแค่ 15% และ 2% เท่านั้น
สงครามแย่งชิงคนเก่งในประเทศพ่อมดไฮเทคกำลังทวีความเข้มข้น อัตราส่วนตำแหน่งงานต่อบัณฑิตจบใหม่ปี 2025 พุ่งสูงถึง 1.75 บ่งชี้ว่ามีตำแหน่งงานเปิดรอมากกว่าจำนวนบัณฑิตที่จะจบการศึกษา ก่อให้เกิดภาวะที่บริษัทต่างๆ ต้องดิ้นรนแย่งชิงคนเก่งอย่างดุเดือด
NEC บริษัทเทคโนโลยีชั้นนำของญี่ปุ่น จึงเปิดกลยุทธ์เด็ดจองตัวบัณฑิตปริญญาโทล่วงหน้าถึง 3 ปีก่อนเริ่มงานจริง เพื่อให้พวกเขาเรียนปริญญาเอกได้อย่างไร้กังวล โดยหวังว่าความมั่นคงในอนาคตจะช่วยให้นักศึกษาสามารถทุ่มเทกับการเรียนรู้และพัฒนาทักษะขั้นสูงได้อย่างเต็มที่ โดยไม่ต้องกังวลกับการหางานหลังเรียนจบ
นอกจากนี้ Mitsui E&S ผู้ผลิตเครนท่าเรือหันมาสนับสนุนค่าเล่าเรียนสูงถึง 1 ล้านเยนต่อปีให้พนักงานที่เรียนปริญญาเอก พร้อมเปิดทางให้ทำงานแค่ 4 วันต่อสัปดาห์ เพื่ออุทิศเวลาที่เหลือให้กับการศึกษาได้อย่างเต็มที่
ความเคลื่อนไหวนี้ไม่เพียงแสดงให้เห็นถึงความพยายามในการยกระดับทักษะพนักงาน แต่ยังสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงในวัฒนธรรมองค์กรของญี่ปุ่น ที่กำลังปรับตัวเพื่อรับมือกับความท้าทายในยุคที่เทคโนโลยีและนวัตกรรมเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว หากญี่ปุ่นไม่สามารถเร่งเครื่องสร้างบุคลากรทักษะสูงได้ทันเวลา อาจหมายถึงการสูญเสียตำแหน่งผู้นำในหลายอุตสาหกรรมที่เคยครองมายาวนาน
ภาพ: west_photo / Shutterstock
อ้างอิง:
