Power of Gen Z จาก ‘อินโดนีเซีย’ ถึง ‘โมร็อกโก’ ส่องขบวนการประท้วงคนรุ่นใหม่ทั่วโลก

‘Gen Z Revolution’ คือคำศัพท์ที่เริ่มปรากฏบนหน้าสื่อในช่วงครึ่งหลังปี 2025 นอกเหนือจากสงครามและความขัดแย้ง เมื่อเกิดปรากฏการณ์คนรุ่นใหม่ทั่วโลก ลุกฮือประท้วงความไม่เป็นธรรมทางการเมืองและสังคมพร้อมกันอย่างมีนัยสำคัญ โดยล่าสุด สถานการณ์ดังกล่าวเกิดขึ้นทั้งในอินโดนีเซีย เนปาล เปรู มาดากัสการ์ และล่าสุดคือโมร็อกโก

ผศ.ดร.จันจิรา สมบัติพูนศิริ อาจารย์ประจำสถาบันเอเชียศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และนักวิจัยประจำ German Institute for Global and Area Studies อธิบายปรากฏการณ์นี้ในบทความ The Promises and Pitfalls of the Social Media–Fueled Gen-Z Protests Across Asia ว่า การประท้วงทั้งหมดนี้ไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่เป็นภาพสะท้อนสถานการณ์โลกตลอด 15 ปีที่ผ่านมา โดยมีจุดเด่นสำคัญ คือ โซเชียลมีเดียทำหน้าที่เป็น ‘สื่อกลาง’ ที่แชร์ความรู้สึกคับข้องใจของคนรุ่นใหม่ต่อโครงสร้าง และจุดประกายความหวังใหม่ในการสร้างสังคมที่ดีขึ้น

ขณะที่ เวดี ฮาดิซ (Vedi Hadiz) ศาสตราจารย์ด้านเอเชียศึกษาจาก University of Melbourne วิเคราะห์ภาพการประท้วงในภูมิภาคเอเชียผ่าน NBC News ว่า คนรุ่นใหม่ในปัจจุบันรู้สึกว่า ตนถูกบังคับให้อยู่ในสภาวะไร้ความมั่นคง โดยเฉพาะกับเรื่อง ‘อนาคต’ ที่ดูเปราะบาง และไม่ได้รับการปกป้องจากคนรุ่นก่อน

THE STANDARD รวบรวมปรากฏการณ์ Gen Z ทั่วโลกลุกฮือ พร้อมอธิบายถึงปมปัญหาที่แต่ละประเทศต้องเผชิญ และสิ่งแปลกใหม่ที่เกิดขึ้นในการประท้วง

อินโดนีเซีย

เปิดฉากครึ่งหลังปี 2025 ด้วยเหตุประท้วงครั้งใหญ่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ หลังแผนสวัสดิการของ ปราโวโบ ซูเบียนโต ที่เสนอเงินอุดหนุน ‘ค่าบ้าน’ มูลค่า 50 ล้านรูเปียห์กับนักการเมืองในสภาเกือบ 600 คน กลายเป็นชนวนครั้งสำคัญ ที่ทำให้เกิดเหตุจลาจลในอินโดนีเซีย เพราะพวกเขารู้สึกถูกกดทับมาเนิ่นนานจากปัญหาด้านปากท้อง และการลิดรอนสิทธิทางการเมือง

นอกจากนี้ สถานการณ์ยิ่งลุกลามเข้าสู่ความรุนแรง เมื่อ อัฟฟาน กูร์เนียวัน (Affan Kurniawan) ไรเดอร์ส่งอาหารวัย 21 ปี เสียชีวิตจากการถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจขับรถหุ้มเกราะชน โดยนักศึกษาและคนรุ่นใหม่จำนวนมาก ออกมาเดินประท้วงเพื่อเรียกร้องความเป็นธรรมต่อผู้เสียชีวิต จนในท้ายที่สุด ปราโวโบประกาศยอมจำนนต่อข้อเรียกร้องผู้ชุมนุมทั้งหมด

อนึ่ง สัญลักษณ์การประท้วงของ Gen Z อินโดนีเซีย คือ การใช้ ‘ธงโจรสลัด’ จาก One Piece มังงะชื่อดัง ซึ่งมีตัวละครเอก คือ มังกี้ ดี. ลูฟี่ (Monkey D. Luffy) ที่ต่อสู้เพื่อเสรีภาพและความยุติธรรม โดยสัญลักษณ์ต่อต้านดังกล่าวเริ่มใช้ในการต่อสู้กับนโยบายชาตินิยมของปราโวโบ ที่ขอให้ประชาชนติดธงชาติสีขาวแดงในวันเอกราช

ภาพ: Toto Santiko Budi / Shuttlestock

เนปาล

แม้ว่าชนวนการลุกฮือในเนปาลมาจากปมแบนโซเชียลมีเดีย หลังรัฐบาลประกาศคำสั่งแบนแพลตฟอร์ม Facebook, WhatsApp, TikTok และ YouTube ฯลฯ โดยระบุว่า เป็นมาตรการปราบปรามข่าวลวงและป้องกันการสร้างความเกลียดชังในสังคม

แต่ปัญหาที่แท้จริง คือ ความไม่พอใจต่อโครงสร้างทางสังคม ทั้งปัญหาการว่างงาน คอร์รัปชัน ความเหลื่อมล้ำ และระบบอภิสิทธิ์ชน จนเกิดแฮชแท็ก #NepoKids โดยวิจารณ์กลุ่ม ‘ลูกท่านหลานเธอ’ ที่มีไลฟ์สไตล์กินหรูอยู่ดี สวนทางกับสภาพความเป็นอยู่คนรุ่นใหม่ในเนปาล ที่ World Bank ระบุว่า ประชากรวัย 15-24 ปีในเนปาล ว่างงานถึง 20% ทำให้พวกเขาต้องย้ายประเทศ และไปหางานทำในอินเดีย หรือตะวันออกกลางแทน ซึ่งเรื่องที่โด่งดังที่สุดคงหนีไม่พ้นปมภาพ ‘ต้นคริสต์มาส’ บน Instagram ของ ซอกัต ธาปา (Saugat Thapa) บุตรชายของรัฐมนตรี ที่เต็มไปด้วยกล่องแบรนด์เนมหรูหรา

ความน่าสนใจในการประท้วงของชาว Gen Z เนปาล นอกเหนือจากการใช้ธงโจรสลัดเหมือนกับอินโดนีเซีย คือ การเลือกประธานาธิบดีคนใหม่ด้วย Discord แอปพลิเคชันสื่อสารในหมู่เกมเมอร์ โดย New York Times เปิดเผยว่า แอปพลิเคชันดังกล่าวกลายเป็นตัวกลางสื่อสารทางการเมืองในเวลานั้น จนถูกถ่ายทอดสดผ่านโทรทัศน์และสื่อออนไลน์อย่างเป็นทางการ เนื่องจากรัฐสภาไม่สามารถทำงานได้ เพราะเหตุจลาจลในประเทศ

ภาพ: Pratisha Manandhar / Shuttlestock

เปรู

การประท้วงในเปรูเริ่มต้นในวันที่ 20 กันยายนที่ผ่านมา โดยมีชนวนสำคัญ คือ นโยบายของรัฐบาลให้คนรุ่นใหม่จ่ายเงินเข้ากองทุนบำนาญเอกชน แม้ว่า 70% ของคนหนุ่มสาวกำลังเผชิญวิกฤตว่างงาน ขณะที่กลุ่มคนขับรถแท็กซี่และขนส่งสาธารณะ ออกมาเรียกร้องให้รัฐบาลจัดการปัญหาแก๊งอาชญากรรีดไถเงิน

นอกจากนี้ ผู้ชุมนุมยังออกมาเรียกร้องให้ ดินา โบลัวร์เต (Dina Boluarte) ประธานาธิบดีหญิงแห่งเปรู ลาออกและรับผิดชอบต่อกรณีการสังหารผู้ชุมนุม 10 คนในปี 2022 หลัง เปโดร คาติลโย (Pedro Castillo) อดีตประธานาธิบดีถูกถอดถอนในข้อหากบฏ ซึ่งขณะนั้นโบลัวร์เตออกคำสั่งในฐานะรองประธานาธิบดี

น่าสนใจว่า เปรูยังได้แรงบันดาลใจจากอินโดนีเซียในการใช้ธงโจรสลัด เป็นสัญลักษณ์ประท้วงร่วมกัน โดยหนึ่งในผู้ชุมนุมให้สัมภาษณ์กับ Reuters ว่า ลูฟี่ ตัวละครหลักใน One Piece ที่เดินทางไปปลดปล่อยผู้คนจากระบอบอำนาจนิยม เป็นดังกระจกสะท้อนภาพสถานการณ์หลายประเทศบนโลก

ภาพ: Angela Ponce / REUTERS

มาดากัสการ์

กลุ่มคนรุ่นใหม่ในมาดากัสการ์ หรือ ‘Gen Z Mada’ ออกมาชุมนุมประท้วงรัฐบาลครั้งใหญ่เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา เพื่อขับไล่ อันดรี ราฌูลินา (Andry Rajoelina) ผู้นำประเทศ โดยจุดเริ่มต้นมาจากปมรัฐบาลคุมขังนักการเมือง ที่ออกมาชุมนุมเรียกร้องปัญหาน้ำและไฟฟ้าขาดแคลน

ทั้งนี้ BBC รายงานว่า การชุมนุมแพร่กระจายอย่างรวดเร็ว โดยคนรุ่นใหม่ร่วมกันกับภาคประชาสังคม และนักการเมืองท้องถิ่นออกมาเรียกร้องให้ราฌูลินาลาออกจากตำแหน่ง รวมถึงร้องให้ยุบคณะกรรมการการเลือกตั้ง และศาลสูงสุดของประเทศ ขณะที่รัฐบาลตอบโต้ด้วยการใช้แก๊สน้ำตาและปืนฉีดน้ำสลายการชุมนุม

จากเหตุการณ์ครั้งนี้ โวลเกอร์ เติร์ก (Volker Türk) ข้าหลวงใหญ่เพื่อสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ ออกมาเปิดเผยว่า กองกำลังรักษาความปลอดภัยมาดากัสการ์ ใช้กำลังอย่างไม่มีเหตุผล โดยมีผู้เสียชีวิต 22 คน และบาดเจ็บราว 100 คน

สำหรับจุดเด่นของการประท้วงของ Gen Z ของมาดากัสการ์ คือ การสร้างขบวนการเคลื่อนไหวผ่าน TikTok และทำภาพมีม (Meme) ล้อเลียนบนโซเชียลมีเดีย เช่น กรณีราฌูลินาที่ยุบคณะรัฐมนตรี และประกาศว่า จะหาบุคลากรใหม่ทั้งหมดจาก LinkedIn

ภาพ: Zo Andrianjafy / REUTERS

โมร็อกโก

ล่าสุด โมร็อกโกเกิดเหตุประท้วงต้านรัฐบาลเข้าสู่วันที่ 6 โดยกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่มีชื่อว่า Gen Z 212 ออกมาเป็นผู้นำเรียกร้องคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น และเสรีภาพทางการเมือง ขณะที่ต่อต้านการใช้จ่ายเงินอย่างฟุ่มเฟือยของทางการไปกับการเตรียมตัวเป็นเจ้าภาพฟุตบอลโลก 2030 ร่วมกับโปรตุเกสและสเปน

ปัจจุบัน มีรายงานว่า เจ้าหน้าที่ตำรวจเปิดฉากยิงผู้ชุมนุม 3 คน โดยอ้าง ‘สิทธิการป้องกันตนเองอย่างชอบธรรม’ ขณะที่ประชาชนมากกว่า 400 คนถูกคุมขัง ซึ่ง ราชิด เอล คาลฟี (Rachid El Khalfi) โฆษกกระทรวงความมั่นคงภายในโมร็อกโกอ้างว่า ผู้ประท้วงบุกทำลายรัฐสภา ธนาคาร ร้านค้า และจุดไฟเผารถตำรวจหลายคัน

สำหรับชื่อของกลุ่ม Gen Z มาจากรหัสโทรศัพท์ของโมร็อกโก คือ +212 ซึ่งมีการจัดตั้งกลุ่มในโซเชียลมีเดีย ทั้ง TikTok, Instagram และ Discord เพื่อใช้หารือ วางแผน และนัดรวมตัวประท้วง โดยล่าสุดมีสมาชิกสูงสุดถึง 130,000 คน

ภาพ: Stringer / REUTERS

อ้างอิง: