ทำไมทอร์นาโดมักเกิดในสหรัฐฯ แล้วการเกิดทอร์นาโดหลายลูกพร้อมกันในปีนี้ปกติหรือไม่

เกิดทอร์นาโดจำนวนหลายสิบลูกถล่ม 7 รัฐในสหรัฐฯ ระหว่างวันที่ 31 มีนาคม ต่อเนื่องวันที่ 1 เมษายน 2023 ตามเวลาท้องถิ่น มีผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บ รวมทั้งทรัพย์สินเสียหายจำนวนมาก ทั้งตึกรามบ้านช่องและถนนหนทาง โดยผู้เชี่ยวชาญจากหน่วยงานต่างๆ ของสหรัฐฯ ต่างออกมาเตือนประชาชนให้เฝ้าระวังทอร์นาโดที่ยังมีโอกาสเกิดต่อเนื่องไปอีกหลายเดือนที่เหลือของปีนี้

คำถามคือ เป็นเรื่องปกติหรือไม่ที่เกิดทอร์นาโดจำนวนมากขึ้นมาพร้อมๆ กันในเวลาเพียงวันเดียว

ก่อนจะตอบคำถามนี้เราไปดูที่มาที่ไปของการเกิดทอร์นาโดก่อน

ทอร์นาโดคืออะไร?

ตอบสั้นๆ ทอร์นาโดคือลมหมุนที่มีความเร็วลมสูงมาก เกือบทั้งหมดเกิดบนบก กินพื้นที่แคบ คาดเดาสถานที่เกิดได้ยาก อายุสั้น แต่มีอำนาจทำลายล้างค่อนข้างรุนแรง

ทำไมทอร์นาโดชอบเกิดในสหรัฐฯ

จริงๆ แล้วทอร์นาโดจะเกิดที่ใดก็ได้บนโลกที่มีปัจจัยอย่างน้อย 3 อย่างเอื้ออำนวย นั่นคือมวลอากาศร้อนชื้น มวลอากาศเย็นแห้ง และการเหนี่ยวนำที่จะทำให้มวลอากาศทั้งสองมาพบกัน ปัจจัยที่เหลือก็เป็นเรื่องของพื้นที่ราบอันกว้างใหญ่ ที่จะเพิ่มความเร็วในการเคลื่อนที่ของมวลอากาศขึ้นได้

สหรัฐฯ มีปัจจัยสำหรับสร้างทอร์นาโดตามที่กล่าวมาครบสมบูรณ์ เพราะมีมวลอากาศร้อนชื้นจากอ่าวเม็กซิโกทางทิศใต้ มวลอากาศเย็นแห้งจากเทือกเขาร็อกกี้ทางทิศตะวันตก และลมกรดเจ็ตสตรีมที่ทำหน้าที่นำพามวลอากาศทั้งสองมาพบกัน นอกจากนี้ในบางปีก็ยังมีปัจจัยหนุนที่สำคัญที่จะเพิ่มความแตกต่างของอุณหภูมิของมวลอากาศทั้งสอง นั่นคือลานีญาเข้ามาเสริมด้วย

ประเทศในโซนอื่นของโลก เช่น บังกลาเทศ ก็มีปัจจัยคล้ายกันนี้ คือมีมวลอากาศร้อนชื้นจากอ่าวเบงกอล อากาศเย็นแห้งจากเทือกเขาหิมาลัย แต่ยังขาดเรื่องการเดินทางไปพบกันของมวลอากาศทั้งสอง บังกลาเทศจึงมีโอกาสเกิดทอร์นาโดได้แต่ไม่ถี่นัก คือประมาณ 6 ลูกต่อปี พื้นที่บริเวณอื่นๆ ของโลก เช่น ยุโรป ออสเตรเลีย ญี่ปุ่น จีน แอฟริกา ฯลฯ ก็เกิดทอร์นาโดได้เช่นกัน แต่ก็ยังไม่มากเท่าสหรัฐฯ ดังนั้น สหรัฐฯ จึงกลายเป็นประเทศอันดับหนึ่งที่มีจำนวนทอร์นาโดเฉลี่ยมากกว่า 1,000 ลูกต่อปี ถือได้ว่ามากกว่าทุกประเทศที่เหลือทั่วโลกรวมกัน

จะเกิดทอร์นาโดได้กี่ลูกในเวลาใกล้กัน

มาถึงคำตอบที่ตั้งคำถามไว้ด้านบนว่า การเกิดทอร์นาโดจำนวนมากในเวลาอันสั้นเหมือนที่เกิดในวันที่ 31 มีนาคมเป็นเรื่องปกติไหม 

การจะตอบคำถามนี้ เมื่อเราย้อนกลับไปดูสถิติในอดีต จะพบจำนวนการเกิดทอร์นาโดในรอบ 24 ชั่วโมง ที่มากกว่าที่เกิดในครั้งล่าสุดที่ผ่านมาเกิน 2 เท่าในหลายปี เช่น 116 ลูก เมื่อเดือนมกราคม 1999 มากขึ้นไปคือ 120 ลูก เมื่อเดือนธันวาคม 2021 มากขึ้นไปอีกคือ 132 ลูก เมื่อเดือนเมษายน 2020 และที่เกิดมากกว่า 200 ลูกใน 24 ชั่วโมง ก็เคยเกิดมาแล้วในปี 2011 ซึ่งเป็นปีลานีญารุนแรงพอดี

แล้วปีนี้สหรัฐฯ จะถูกทอร์นาโดถล่มอีกแค่ไหน

ตามข้อมูลขององค์การบริหารมหาสมุทรและชั้นบรรยากาศแห่งชาติของสหรัฐฯ หรือ NOAA พบว่าจำนวนทอร์นาโดที่เกิดในปี 2023 (สีแดงในกราฟ) สูงกว่าเส้นค่าเฉลี่ยของปีโดยทั่วไป และเริ่มเกิดก่อนฤดูกาล (ฤดูกาลทอร์นาโดปกติของสหรัฐฯ คือเดือนมีนาคมถึงมิถุนายน) จึงมีคำเตือนให้ประชาชนเฝ้าระวัง เพราะปีนี้อาจเป็นอีกปีที่จะมีจำนวนทอร์นาโดเกิดมากขึ้นจนทำสถิติใหม่ แม้สิ้นสุดสภาพอากาศแบบลานีญาไปแล้วก็ตาม เนื่องจากทางผู้เชี่ยวชาญชี้ว่ายังอาจมีอิทธิพลของลานีญาที่เกิดต่อเนื่องมายาวนานกว่า 2 ปีหลงเหลืออยู่ ทำให้เป็นแรงหนุนส่งให้เกิดทอร์นาโดได้ง่ายขึ้นก็เป็นได้

ภาพ: NOAA Photo Library / Getty Images

อ้างอิง:

• https://edition.cnn.com/2022/11/28/weather/us-leads-tornado-numbers-tornado-alley-xpn/index.html
• https://en.wikipedia.org/wiki/Tornado_records
• https://www.businessinsider.com/tornadoes-more-us-than-anywhere-else-world-2019-5