จับตา ปูติน เยือน จีน กับบททดสอบ ‘มิตรภาพไร้ขีดจำกัด’

ประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ของรัสเซีย เดินทางถึงกรุงปักกิ่งของ จีน ในวันนี้ (16 พฤษภาคม) เพื่อพบกับสหายคนสำคัญอย่างประธานาธิบดีสีจิ้นผิง โดยถือเป็นการเยือนที่น่าจับตามอง ท่ามกลางสถานการณ์สงครามในยูเครนที่ยังตึงเครียด ในขณะที่จีนและรัสเซียต่างก็มีคู่ปรับร่วมกันคือสหรัฐฯ

ความสัมพันธ์ลึกซึ้งระหว่างจีนและรัสเซียไม่เพียงเป็นเพื่อนบ้านที่มีพรมแดนร่วมกันยาวถึง 4,200 กิโลเมตร แต่หลังจากที่รัสเซียเปิดฉากปฏิบัติการทางทหารในยูเครนเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ 2022 จีนยังเป็นหนึ่งในไม่กี่ประเทศที่ยืนหยัดไม่ประณามรัสเซีย และยังเป็นคู่ค้ารายใหญ่ที่ช่วยพยุงให้เศรษฐกิจรัสเซียเดินหน้าต่อไปได้ หลังจากเผชิญการคว่ำบาตรอย่างรุนแรงจากสหรัฐฯ และชาติตะวันตก

การพบกันของผู้นำจีนและรัสเซียรอบนี้ ยังตอกย้ำถึงมิตรภาพไร้ขีดจำกัดระหว่างทั้งสองฝ่าย โดยในแง่หนึ่งอาจหมายถึงการถ่วงดุลอิทธิพลระดับโลกของสหรัฐฯ

ขณะที่ทั่วโลกต่างจับตามองความเคลื่อนไหวของสีและปูตินในครั้งนี้ ซึ่งไม่แน่ว่าอาจส่งผลต่อทิศทางการเมืองโลก รวมถึงฉากทัศน์ของสงครามยูเครนที่ยืดเยื้อและยังไม่มีแนวโน้มจะยุติง่ายๆ

เพื่อนรัก

ปูตินและสีพบกันมาแล้วกว่า 40 ครั้ง และพัฒนาความสัมพันธ์ส่วนตัวในระดับที่เรียกได้ว่าแน่นแฟ้น ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อการส่งเสริมความร่วมมือทางยุทธศาสตร์ของจีนและรัสเซีย ในขณะที่ทั้งสองประเทศต่างเผชิญกับข้อพิพาทและความขัดแย้งกับชาติตะวันตกที่ตึงเครียดมากขึ้น

ทั้งสองฝ่ายต่างเรียกกันและกันว่าเพื่อนรักและเพื่อนเก่า โดยสีเดินทางไปมอสโกล่าสุดเมื่อเดือนมีนาคมปีที่แล้ว ส่วนปูตินเดินทางไปปักกิ่งล่าสุดในเดือนตุลาคม เพื่อเข้าร่วมการประชุมสุดยอดว่าด้วยข้อริเริ่มโครงสร้างพื้นฐานหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทางของจีน (BRI)

ปูตินให้สัมภาษณ์ต่อสำนักข่าว Xinhua สื่อทางการจีน ก่อนการเยือนปักกิ่งเมื่อสองวันที่แล้วว่า การพบปะของเขากับสีถือเป็นการสนทนาระหว่างเพื่อนเก่า และเป็นการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่มีประโยชน์ในหลายประเด็นระดับทวิภาคีและประเด็นระหว่างประเทศ

ขณะที่กระทรวงการต่างประเทศจีนเผยว่า ผู้นำทั้งสองจะแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันเกี่ยวกับความสัมพันธ์ทวิภาคี ความร่วมมือในด้านต่างๆ ตลอดจนประเด็นระหว่างประเทศและภูมิภาคที่เป็นผลประโยชน์ร่วมกัน

ปูติน ต้องการความสำเร็จ

ปูตินระบุสาเหตุที่เลือกเยือนจีนเป็นประเทศแรกหลังรับตำแหน่งประธานาธิบดีสมัยที่ 5 เนื่องจากความเป็นหุ้นส่วนทางยุทธศาสตร์ระหว่างจีนและรัสเซีย

ขณะที่ BBC รายงานความเห็น ดร.ซัสเซ็กซ์ รองศาสตราจารย์ด้านยุทธศาสตร์และการป้องกันศึกษาจากมหาวิทยาลัยแห่งชาติออสเตรเลีย (Australian National University) ที่มองว่าปูตินต้องการให้เกิดความสำเร็จจากทริปต่างประเทศครั้งแรกในสมัยที่ 5 ของเขา

“ผมคิดว่าสิ่งที่เขาต้องการทำคือ การเจรจากับจีนเกี่ยวกับวิธีการที่ทั้งสองประเทศจะสามารถหลีกเลี่ยงการคว่ำบาตรจากชาติตะวันตกได้”

เขาเสริมว่า การส่งออกของจีนไปยังรัสเซียนั้นลดลงในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา ในขณะที่ธนาคารจีนก็ค่อนข้างจะมีเล่ห์กลเกี่ยวกับการรับชำระเงินจากธนาคารรัสเซีย

โดยเขาเชื่อว่าสิ่งที่ปูตินต้องการหลักๆ ในทริปนี้คือ การแน่ใจได้ว่าความสัมพันธ์ทางการค้ากับจีนจะยังคงอยู่ในแนวทางที่ดี

ความร่วมมือต่อต้านสหรัฐฯ

ก่อนการเยือนจีนของปูติน รัฐบาลสหรัฐฯ ภายใต้การนำของประธานาธิบดีโจ ไบเดน ได้ประกาศขึ้นภาษีสินค้าจีนหลายรายการ คิดเป็นมูลค่ารวมถึง 1.8 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 6.6 แสนล้านบาท โดยรถยนต์ไฟฟ้าหรือ EV นำเข้าจากจีนจะถูกขึ้นภาษีถึง 4 เท่า จาก 25% เป็น 100% ขณะที่จีนประกาศชัดเจนว่าจะตอบโต้

สิ่งที่เกิดขึ้นสะท้อนภาพสงครามการค้าระหว่างจีนและสหรัฐฯ ในขณะเดียวกันก็ทำให้จีนยิ่งหันไปหารัสเซียเพื่อจับมือกันต่อต้านสหรัฐฯ ให้มากขึ้น

ภายหลังเกิดสงครามยูเครน จีนและรัสเซียมีความร่วมมือด้านการค้าที่เพิ่มมากขึ้น แต่ในช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมา เริ่มปรากฏผลกระทบจากการคว่ำบาตร ทำให้การส่งออกสินค้าจีนไปรัสเซียลดลงอย่างมีนัยสำคัญ โดยตัวเลขการส่งออกสินค้าจีนไปรัสเซียช่วงเดือนเมษายนลดลงเหลือ 8.3 พันล้านดอลลาร์ ซึ่งเป็นการลดลงเกือบ 14% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว

โดยหลายฝ่ายคาดการณ์ว่า สีและปูตินจะใช้โอกาสในการพบกันครั้งนี้ เพื่อพูดคุยความร่วมมือด้านการค้า พลังงาน และความมั่นคง และมองหาวิธีที่จะสามารถหลีกเลี่ยงข้อจำกัดจากมาตรการคว่ำบาตรของสหรัฐฯ

ทั้งนี้ แม้ว่าจีนจะไม่ได้จัดหาอาวุธให้รัสเซียใช้ในสงครามยูเครน แต่ก็เป็นผู้สนับสนุนทางการทูต โดยกล่าวโทษชาติตะวันตกว่าคุกคามความมั่นคงของรัสเซีย และประณามการคว่ำบาตรของชาติตะวันตกต่อมอสโก

และหลังจากที่สหรัฐฯ และพันธมิตรตะวันตกระงับการนำเข้าน้ำมันและก๊าซจากรัสเซีย จีนยังกลายมาเป็นลูกค้ารายใหญ่ และเป็นซัพพลายเออร์เครื่องจักรและอิเล็กทรอนิกส์อันดับต้นๆ ของรัสเซียด้วย

ในทางกลับกัน รัสเซียเองก็แสดงท่าทีสนับสนุนปักกิ่งในประเด็นพิพาทเรื่องไต้หวันมาโดยตลอด

ปูตินยังชื่นชมความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจระหว่างทั้งสองประเทศ โดยกล่าวในการให้สัมภาษณ์ต่อ Xinhua ว่า “ทุกวันนี้ความสัมพันธ์รัสเซียและจีนได้ก้าวไปถึงระดับสูงสุดเท่าที่เคยมีมา แม้ว่าสถานการณ์โลกที่ยากลำบากจะยังคงรุนแรงขึ้น”

ความร่วมมือทางทหาร

ความร่วมมือด้านการทหารและความมั่นคง เชื่อว่าจะเป็นหนึ่งในประเด็นหารือหลักของสีและปูตินรอบนี้

โดยช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา รัสเซียและจีนมีความร่วมมือทางทหาร ทั้งการฝึกซ้อมทางเรือและการลาดตระเวนโดยเครื่องบินทิ้งระเบิดพิสัยไกลเหนือทะเลญี่ปุ่นและทะเลจีนตะวันออก ขณะที่กองกำลังภาคพื้นดินของรัสเซียและจีนยังได้เดินทางไปยังดินแดนของกันและกันเพื่อฝึกซ้อมรบร่วมกัน

ปูตินเคยกล่าวว่า มอสโกได้แบ่งปันเทคโนโลยีทางทหารที่มีความอ่อนไหวสูงให้กับจีน ซึ่งช่วยเพิ่มขีดความสามารถด้านการป้องกันได้อย่างมาก รวมถึงระบบเตือนภัยล่วงหน้าเพื่อตรวจจับการยิงขีปนาวุธ

ในเดือนพฤศจิกายนปีที่แล้ว ปูตินยังเสนอให้มอสโกและปักกิ่งขยายความร่วมมือระหว่างกันในด้านดาวเทียมทางการทหารและเทคโนโลยีอื่นๆ ที่ใช้ในการป้องกัน

การสนับสนุนของ จีน ต่อสงครามยูเครน

ขณะที่ทั่วโลกจับตามองความเคลื่อนไหวของจีนว่าจะแสดงออกอย่างไรต่อกรณีการทำสงครามในยูเครนของรัสเซีย

โดยที่ผ่านมา จีนประกาศตัวเป็นกลางในความขัดแย้งในยูเครน แต่ปฏิเสธที่จะประณามการกระทำของรัสเซีย หรือแม้แต่เรียกการกระทำของรัสเซียว่าเป็นการรุกราน

ขณะที่เมื่อปีที่แล้ว รัฐบาลปักกิ่งได้เสนอแผนสันติภาพ 12 ประการ ที่สะท้อนข้อโต้แย้งของมอสโกและรับประกันการได้รับดินแดนที่รัสเซียยึดครองจากยูเครน ซึ่งยูเครนและชาติตะวันตกปฏิเสธข้อเสนอนี้อย่างรวดเร็ว

ในบทสัมภาษณ์ของ Xinhua ปูตินได้กล่าวยกย่องปักกิ่งถึงความปรารถนาอย่างแท้จริงที่จะช่วยแก้ไขวิกฤตสงครามในยูเครน

ขณะที่นักวิเคราะห์มองว่า การพบกับปูตินในปักกิ่งอาจเปิดโอกาสให้สีบอกใบ้เป็นนัยได้ว่า จีนอาจตอบโต้การกระทำของสหรัฐฯ และชาติตะวันตกได้ เช่น การขยายการสนับสนุนแบบกึ่งเปิดเผยในอุตสาหกรรมการป้องกันประเทศของรัสเซีย

ภาพ: Kremlin.ru / Handout via REUTERS

อ้างอิง: