บรรยง พงษ์พานิช ทางรอดของเศรษฐกิจไทยต้องเปิดเสรีทุกอย่าง

เตา บรรยง เล่าภาพรวมโครงสร้างเศรษฐกิจไทย ข้อเสนอระยะสั้นและระยะยาว ประเทศไทยควรเดินหน้าไปในทิศทางใด รวมถึงบทสรุปการใช้ชีวิต การทำงาน และการฝ่าฟันอุปสรรคปัญหาสุขภาพ อะไรคือบทเรียนที่เราสามารถนำไปปรับใช้

เคน นครินทร์ คุยกับ บรรยง พงษ์พานิช ประธานกรรมการบริหาร กลุ่มธุรกิจการเงินเกียรตินาคินภัทร (KKP) ในรายการ The Secret Sauce

หลังจากนี้ประเทศไทยควรเดินหน้าไปในทิศทางใด

ผมขอแบ่งเป็น 2 ระยะ ระยะสั้นที่จะต้องเผชิญกับวิกฤต กับระยะยาวที่เป็นเรื่องของการปรับสถาบันทางเศรษฐกิจ ข้อเสนอในระยะสั้นของผมมีดังนี้

1. รัฐควรเพิ่มเงินเพื่อขยายเศรษฐกิจ

2. มีแผนที่ชัดเจนว่าหนี้ที่เพิ่มขึ้นมาจะลดได้อย่างไร

3. ใช้โอกาสทำเงิน โดยให้กันเงินส่วนหนึ่งออกมามอบให้ท้องถิ่น แทนที่จะให้ข้าราชการคิดโครงการ ให้ท้องถิ่น เราควรจัดสรรทรัพยากรให้ท้องถิ่นตามรายได้และจำนวนประชากร เพื่อให้เขาคิดโครงการเอง ดำเนินการเอง และติดตามควบคุมผลด้วยตนเอง วิธีนี้จะทำให้ประชาชนตื่นตัวและลุกขึ้นมาดูแลผลประโยชน์ของตนเอง จนเกิดการกระจายอำนาจและทรัพยากรอย่างแท้จริง เป็นการปลุกกระแสให้เกิด Active Citizen

4. รัฐควรนำเงินจากกองทุนวายุภักษ์มาใช้บริหารจัดการ โดยนำหุ้นส่วนเกินในกองทุนออกมาขายและทำให้โปร่งใส เป็นการทดลองเริ่มคอนเซปต์ของ Holding Company เพื่อพลิกวิกฤตให้เป็นโอกาส

ส่วนนโยบายระยะยาว ผมแนะนำว่าควรจะเปิดเสรีทุกอย่างที่เปิดได้ อย่างที่รู้กันดีว่าปัจจัยในการผลิตมีทั้งหมด 4 อย่างคือ ทุน แรงงาน ที่ดิน และเทคโนโลยี ทุนเรามีเยอะ แรงงานเราก็น้อยลงเรื่อยๆ ที่ดินเรายังมีเยอะอยู่ ส่วนเทคโนโลยีของเราก็ยังไม่ดี หากเราเปิดเสรี ราคาที่ดินจะขึ้น และที่ดินจะทำให้ตลาดเกิดการ Utilization ที่ดี ซึ่งมันจะค่อยๆ ส่งผลและใช้เวลาพอสมควร แต่ผลที่ได้มันมหาศาล อย่าลืมว่า Economic Freedom สูง ยิ่งเกิดการพัฒนา Productivity เมื่อ 200 ปีที่แล้ว ประเทศไหนจำนวนประชากรเยอะ Productivity ก็จะสูงตาม เช่น จีน อินเดีย แต่สักพักก็หด ด้วยสาเหตุที่ไม่เปิดประเทศเพื่อรับโลกาภิวัตน์ ส่งผลให้ไม่เกิดการพัฒนานั่นเอง การถ่ายทอดความเจริญจึงเป็นสิ่งสำคัญ

คำว่าทุนนิยมสามานย์มีจริง แต่ไม่ใช่ตัวทุนนิยมที่สามานย์

คิดอย่างไรกับคำว่าทุนนิยมสามานย์

ผมเป็นเสรีนิยมใหม่ หรือ Neoliberalism ที่เชื่อว่า หากตลาดอยู่ในกติกาหรือฟังก์ชันที่ดี จะก่อให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด และรัฐควรมีหน้าที่จำกัด เพราะมีข้อพิสูจน์มาเยอะมากว่า รัฐที่ใหญ่มักจะล้มเหลว นี่คือสาเหตุที่จีนลดขนาดของรัฐลงเรื่อยๆ คำว่าทุนนิยมสามานย์มีจริง แต่ไม่ใช่ตัวทุนนิยมที่สามานย์ เพราะทุนนิยมในความคิดผมเป็นสิ่งที่ดี ทุนนิยมทำให้มนุษย์มีการแข่งขันโดยสมบูรณ์ ไม่ให้มีการผูกขาด ทุนนิยมที่ดีต้องกระจายโอกาสให้มากที่สุด ใครทำมากก็ได้มาก ในขณะที่ทุนนิยมสามานย์คือทุนนิยมที่ส่งเสริมการผูกขาด ไม่ให้มีการแข่งขันเต็มที่ หรือเรียกว่าระบบพรรคพวก มีข้อพิสูจน์ที่ชัดเจนว่าประเทศที่ใช้ทุนนิยมที่ดีจะเจริญกว่าประเทศที่ใช้ทุนนิยมสามานย์ แต่ประเทศที่ใช้ทุนนิยมสามานย์ก็ยังดีกว่าประเทศที่ใช้นโยบายรวมศูนย์หรือคอมมิวนิสต์แบบเก่าที่รัฐเป็นคนวางแผนให้ทุกอย่าง ข้อเสนอของผมคือการให้ตลาดทำงานมากที่สุด และเปิดเสรี แต่การจะทำให้สังคมเข้าใจเรื่องเหล่านี้เป็นอะไรที่ยากมาก เพราะสังคมมีมายาคติ เกี่ยวกับการแปรรูปรัฐวิสาหกิจว่าเป็นการขายชาติ คำว่าปฏิรูปแปลว่า จัดใหม่ ดังนั้นคนที่เคยได้รับผลประโยชน์จากระบบเก่าก็จะเสียผลประโยชน์ ส่วนคนที่ได้รับผลประโยชน์ใหม่ก็มองไม่เห็น เพราะแต่เดิมผลประโยชน์มันกระจุกตัวอยู่ในกลุ่มคนกลุ่มหนึ่งเท่านั้น แต่การกระจายผลประโยชน์ใหม่มันเป็นการกระจายให้คนไทย 70 กว่าล้านคน มันเลยเหลือคนละนิดเดียว ทำให้เขาไม่รู้สึกว่าได้รับประโยชน์โดยตรง คนที่ทำการปฏิรูปเลยเสี่ยงที่จะล้มเหลวไปเสียก่อน อย่างไรก็ตาม การแปรรูปก็ต้องเกิด เพราะมันเกิดกับประเทศทั่วโลกเช่นกัน สำหรับประเทศไทยอาจจะต้องทำแบบค่อยเป็นค่อยไป ชีวิตต้องมีความหวัง โลกจะดีขึ้น เพราะคนรุ่นใหม่ไม่ยอมให้มันแย่กว่าเดิมแน่นอน

มีข้อพิสูจน์ที่ชัดเจนว่าประเทศที่ใช้ทุนนิยมที่ดีจะเจริญกว่าประเทศที่ใช้ทุนนิยมสามานย์ แต่ประเทศที่ใช้ทุนนิยมสามานย์ก็ยังดีกว่าประเทศที่ใช้นโยบายรวมศูนย์หรือคอมมิวนิสต์แบบเก่าที่รัฐเป็นคนวางแผนให้ทุกอย่าง

จากประสบการณ์การทำงานทั้งหมดที่ผ่านมา วิกฤตครั้งนี้สอนอะไรบ้าง

มันเหมือนกันกับทุกๆ ครั้ง เพราะชีวิตต้องเรียนรู้ตลอดอยู่แล้ว ผมสร้างประโยชน์อะไรได้ผมก็จะพยายามทำ ผมเป็นคนโชคดีที่สร้างเนื้อสร้างตัวจบไปแล้ว ผมไม่ทะเยอทะยานเรื่องการเงิน แต่อยากทำอะไรให้มันมีผลกระทบในเชิงบวกกับสังคม ว่ากันว่าถ้าคุณมีความทะเยอทะยานเกินกว่าความสามารถของคุณ ก็เป็นกรรมของคุณ แต่ถ้าคุณมีความทะเยอทะยานต่ำกว่าความสามารถของคุณ ก็เป็นกรรมของสังคม สำหรับตัวผมไม่ได้มีหลักอะไรมาก แค่เมื่อไรที่รู้สึกว่าตึงเราก็หย่อน เมื่อไหร่ที่รู้สึกหนักเราก็วาง ผมมีเป้าหมายแค่อยากให้คนที่บังเอิญได้รู้จักผม เขารู้สึกดีที่ได้รู้จักผม ผมเป็นคนรู้ลิมิตตัวเอง รู้ว่าทำอะไรได้ อะไรทำไม่ได้ แต่ไม่ใช่ไม่ทำอะไรเลย ผมโชคดีที่ได้อยู่กับองค์กรที่ให้โอกาส มีนายที่ดี เราสร้างฐานจากตรงนั้น ผมเป็นคนที่มักจะทำเรื่องที่ไม่ใช่หน้าที่ของตัวเอง หรือเรียกว่าทำเกินหน้าที่

ที่สำคัญผมเป็นคนวิ่งหาโอกาส คนเรามี 2 พวก คือ 1. พวกที่กลัวล้มเหลว 2. พวกที่กลัวเสียโอกาส พวกที่กลัวล้มเหลวจะมีโอกาสล้มเหลวน้อย ส่วนพวกที่กลัวเสียโอกาสจะเป็นคนที่โอกาสล้มเหลวเยอะ แต่เป็นคนที่สามารถเปลี่ยนแปลงโลกได้ ผมเป็นพวกแรก แต่ผมจะเตือนตัวเองว่าอย่าทิ้งโอกาสมากนัก ถ้าคุณไม่อยากล้มเหลว ให้คุณสร้างโอกาสให้มากกว่า 10 เท่าของคนอื่น แล้วคุณจะมีโอกาสให้เลือก และมีโอกาสล้มเหลวน้อยลง

ผู้นำในยุคนี้ควรมีคุณสมบัติอะไรบ้าง

ตัวผมเองมีความสามารถจำกัด และไม่เคยทำอะไรสำเร็จด้วยตัวเองคนเดียวเลยในชีวิต ต้องมีองค์ประกอบมาคอยช่วยเสมอ ผมมองว่าผู้นำที่ดีโดยพื้นฐาน ข้อแรกจะต้องมีแพสชัน และเป็นแพสชันที่ขายให้คนอื่นได้ ไม่ใช่แค่แพสชันของตัวเอง ผู้นำต้องมีพลังและสามารถทำให้คนอื่นมีพลังได้ รวมถึงเป็นคนที่กล้าเสี่ยง กล้าตัดสินใจ และต้องลงมือทำให้เกิดขึ้นจริงได้ด้วย โดยผมขอเรียกสิ่งที่ผู้นำทุกคนมีเหมือนกันว่า 5 จ ดังนี้

1. ใจรัก ต้องรักในสิ่งที่ตัวเองทำและองค์กรทำ

2. ใจสู้ คนเราไม่ได้มีแต่กราฟขาขึ้นอย่างเดียว เวลาที่ผู้นำจะเซจะล้มจะต้องลุกขึ้นมาให้ได้

3. ใจถึง ต้องยอมเสี่ยง ยอมแลก

4. ใจกว้าง ต้องคิดถึงคนอื่น

5. ใจสูง ต้องมีเลเวลของคุณธรรม และเป็นที่ยอมรับในกลุ่มของเขา

ได้รับบทเรียนอะไรจากปัญหาสุขภาพครั้งใหญ่ที่ผ่านมา

ผมมีภาวะเส้นเลือดอุดตันในสมอง ต้องนอนโรงพยาบาลอยู่ 6 อาทิตย์ และอยู่ในห้องไอซียู 10 วัน ตอนแรกคิดว่าจะเดินไม่ได้แล้ว เพราะตอนนั้นก็พูดไม่ได้ ต้องฝึกใหม่ทั้งหมด แต่ในที่สุดผมก็ทำได้ คนบอกว่าผมใจสู้ จริงๆ มันเป็นเพราะผมไม่มีทางเลือกต่างหาก เวลาหมอบอกให้ผมหัดเดิน ผมจะทำ 5 เท่าที่หมอบอก โชคดีที่ผมเป็นคนศึกษาธรรมะเยอะ ช่วงนั้นก็มีพระเถระหลายๆ ท่านส่งหนังสือมาเยี่ยม เดินทางมาอวยพรถึงโรงพยาบาล ผมเป็นคนใช้โอกาสไม่เปลือง เคยมีโอกาสถวายงานท่านเหล่านี้เท่าที่จะทำได้ ผมไม่เคยกลัวตาย แต่ใช้ความเข้าใจชีวิตมากกว่าว่าทุกคนก็มีช่วงชีวิตแบบนี้ด้วยกันทั้งนั้น

ทุกวันนี้อะไรคือแรงขับหรือแพสชันที่ทำให้อยากตื่นขึ้นมา

ผมโชคดีที่ถูกสอนมาตั้งแต่เด็กว่าให้รักการเรียนรู้ พ่อของผมสอนให้รู้จักตั้งคำถาม รู้จักวิธีแสวงหาคำตอบ รวมถึงวิธีที่จะสงสัย ทุกวันนี้สิ่งที่ผมสนุกคือการได้เรียนรู้ไปเรื่อยๆ ได้เรียนรู้ทุกวัน ผมโชคดีที่ได้รู้จักคนมากมายโดยเฉพาะเด็กรุ่นหลังๆ ทำให้รู้ว่าพวกเขาคิดอะไรกันอยู่ ที่ผมยังทำงานอยู่ก็เพราะกลัวโง่ และยังอยากสร้างประโยชน์ให้ส่วนรวมอยู่

สามารถฟังพอดแคสต์ The Secret Sauce
ผ่านแอปพลิเคชันต่างๆ ที่คุณสะดวกหรือใช้อยู่แล้วได้เลย