เปิดเหตุผลจิตวิทยาว่าทำไมคนเรา ‘จำคำด่า’ ได้แม่นมากกว่าคำชม

Roy F. Baumeister นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน เปิดเผยถึงความจริงที่ว่าทำไมคนเราลืมคำชมที่เพิ่งเกิดขึ้นไม่กี่วัน แต่กลับจำคำพูดที่เจ็บปวดในอดีตซ้ำๆ แบบฝังใจ นี่ไม่ใช่ความผิดปกติ แต่เป็นเพราะสมองมีกลไกที่เรียกว่า Negativity Bias โดยงานวิจัยที่น่าเชื่อถือของเขาชี้ให้เห็นว่า สมองมนุษย์ถูกตั้งโปรแกรมมาเพื่อ “การเอาชีวิตรอด” ไม่ใช่ “ความสุข” ทำให้มันจัดลำดับความสำคัญของประสบการณ์เชิงลบ (ภัยคุกคาม) ไว้สูงกว่าประสบการณ์เชิงบวกเสมอ

เหตุผลก็เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตนั่นเอง และที่สำคัญคือความเจ็บปวดทางอารมณ์จากคำพูดร้ายๆ จะไปกระตุ้นพื้นที่สมองส่วนเดียวกับความเจ็บปวดทางกาย นั่นจึงอธิบายได้ว่าทำไม “คำพูด” จึงสามารถบาดลึกได้เทียบเท่า “บาดแผล”

แม้ว่ากลไกนี้จะมีส่วนช่วยให้มนุษย์อยู่รอด แต่ในชีวิตยุคใหม่ มันอาจนำไปสู่ความเครียดและความวิตกกังวลเรื้อรังได้ ข่าวดีคือเราสามารถ “ตั้งโปรแกรมสมองใหม่” (Rewire Your Brain) ได้ โดยผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้ใช้วิธีที่ได้รับการพิสูจน์แล้ว เช่น การทำ Gratitude Journal (บันทึกสิ่งดีๆ) เพื่อให้สมองฝึกจดจำสิ่งดีๆ แทนเรื่องลบๆ, การหมั่นทบทวนคำชมเชยที่ได้รับเป็นประจำทุกสัปดาห์ และที่สำคัญที่สุดคือการฝึก Self-Affirmation ด้วยการพูดคุยกับตัวเองด้วยเรื่องดีๆ สิ่งดีๆ ถ้อยคำดีๆ เพราะการเยียวยาจิตใจที่แท้จริงไม่ได้อยู่ที่การลืมความเจ็บปวด แต่อยู่ที่การ โฟกัส พลังงานไปที่สิ่งที่ช่วยเยียวยาคุณต่างหาก

ภาพ: Shutterstock