หลายคนเลือกศึกษาประวัติศาสตร์ด้วยการอ่านหนังสือมากมายหรือเดินทางท่องเที่ยว แต่อีกหลายคนศึกษาและเล่าเรื่องราวในอดีตเหล่านั้นผ่านจานอาหารแสนอร่อย และ High on the Hog สารคดีเรื่องใหม่จาก Netflix ที่เพิ่งเปิดตัวไปเมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2564 เลือกวิธีหลัง
High on the Hog เป็นสำนวนที่แปลง่ายๆ ว่า ‘กินหรูอยู่ดี’ มีที่มาย้อนกลับไปในช่วงยุคของการค้าขายทาสจากแอฟริกาสู่อเมริการาวศตวรรษที่ 17-19 ซึ่งจากสำนวนก็หมายถึงหมู (Hog) จริงๆ เมื่อส่วนที่ดีที่สุดของหมูจะเป็นอาหารแก่เจ้านาย ส่วนทาสนั้นจะได้กินส่วนที่เหลือ มีหลักฐานว่าสำนวนนี้ถูกพูดอย่างแพร่หลายในศตวรรษที่ 19 ในฐานะวลีที่แสดงถึงการกินดีอยู่ดี ซึ่งเป็นการเปรียบเปรยจากประวัติศาสตร์ตอนนั้น และด้วยความที่มีที่มาผูกพันกับวัฒนธรรม African-American ทำให้สำนวนนี้ถูกใช้เป็นชื่อหนังสือตำราอาหารโดยนักประวัติศาสตร์อาหารหญิง เจสสิก้า บี. แฮร์ริส ตีพิมพ์ในปี 2554 และหนังสือเล่มนั้นก็เป็นแรงบันดาลใจให้กับสารคดีอาหารเรื่องล่าสุดของ Netflix ในชื่อเดียวกันเรื่องนี้นี่เอง
สารคดี High on the Hog มีชื่อเต็มว่า How African American Cuisine Transformed America เดินเรื่องโดยเชฟและนักเขียนคอลัมน์อาหาร สตีเฟน แซตเทอร์ฟิลด์ ชาวแอฟริกัน-อเมริกัน ที่ต้องการศึกษาถึงอิทธิพลของวัฒนธรรมแอฟริกัน-อเมริกันที่ส่งผลต่อความเป็นอเมริกาปัจจุบันนี้ ตรงตัวอย่างที่ชื่อเต็มว่าไว้ไม่มีผิด
ปลาทอดและมันสำปะหลัง อาหารจานหนึ่งในจากเบนิน
สตีเฟนแบ่งการเดินทางของเขาออกเป็นทั้งหมด 4 ตอน ขุดคุ้ยรากของวัฒนธรรมตั้งแต่จุดกำเนิดถึงปัจจุบัน เริ่มด้วย Our Roots (EP.1) ว่าด้วยการกลับไปหาต้นกำเนิดยังประเทศเบนิน ในแอฟริกาตะวันตก ประเทศที่ได้ชื่อว่าเป็นศูนย์กลางของการค้าทาสในช่วง Atlantic Slave Trade ตอนนี้ เจสสิก้า บี. แฮร์ริส เจ้าของหนังสือได้มาเป็นแขกรับเชิญพาทัวร์ เดินตลาด พูดคุยถึงพืชผักที่มีต้นกำเนิดในแอฟริกาซึ่งปัจจุบันแพร่หลายไปทั่วโลก พร้อมชิมอาหารพื้นถิ่นเพื่อสร้างสะพานเชื่อมต่อว่าอาหารที่เขาเติบโตขึ้นมาในอเมริกานั้นมีจุดกำเนิดที่นี่
ซุปกระเจี๊ยบในเนื้อปูในรัฐแคโรไลนา
The Rice Kingdom (EP.2) เล่าถึงจุดขึ้นบกของแรงงานแอฟริกัน ณ เมืองชาร์ลตัน รัฐแคโรไลนา ช่วงเวลาที่แรงงานถูกใช้ในการเกษตรกรรมและข้าวคือพืชสำคัญ ซึ่งปัจจุบันในรัฐแคโรไลนายังมีกลุ่มชนพื้นเมืองนาม Gullah อาศัยอยู่ และมีวัฒนธรรมแอฟริกัน-อเมริกันอันเป็นเอกลักษณ์อยู่ที่นี่
เวอร์จิเนียแฮม
ก้าวเข้าสู่ยุคต่อมาใน Our Founding Chefs (EP.3) เล่าเรื่องราวเมื่อชาวแอฟริกันได้ถูกฝึกให้เป็นเชฟประจำตัวของสองประธานาธิบดี จอร์จ วอชิงตัน และ โทมัส เจฟเฟอร์สัน ตอนนี้เองที่คุณจะได้รู้ว่าอาหารอเมริกันที่ป๊อปมากๆ บางจานมีจุดกำเนิดมาจากพ่อครัวชาวแอฟริกัน-อเมริกัน ที่มีชื่อว่า เฮอร์คิวลิส โพซีย์ และ เจมส์ เฮมิงส์ นี่เอง ส่วนจะมีจานไหนบ้างเราอยากให้คุณดูเองจริงๆ
จานอาหารที่ได้แรงบันดาลใจจาก โทมัส ดาวนิง ชายผู้ก่อตั้งร้านและอาณาจักรขายหอยนางรมในย่าน Wall Street ซึ่ง เบน ฮาร์นีย์ เจ้าของร้านหอยนางรมในบรูกลินบอกว่า หอยนางรมถูกมองว่าเป็นอาหารของคนขาวเสมอมา
Freedom (EP.4) เป็นการปิดท้ายเรื่องราวการเดินทางของบรรพบุรุษที่เลือกใช้คำว่าอิสรภาพเพื่อสื่อถึงความเป็นปัจจุบัน ในตอนนี้นอกจากสารคดีจะพาเราไปทำความรู้จักกับ วัน Juneteenth วันที่ชุมชนชาวแอฟริกันอเมริกันจะเฉลิมฉลองการเลิกทาสแล้ว ยังเป็นการปิดท้ายด้วยมุมมองความคิดที่เหล่าบรรดาเชฟ นักประวัติศาสตร์ และ นักเขียนชาวแอฟริกัน-อเมริกันที่ต้องการศึกษาถึงรากและอนุรักษ์ส่งต่อความภาคภูมิใจนี้ให้คงอยู่ต่อไป
เราสะดุดถึงข้อความหนึ่งที่สารคดีสื่อในตอนท้ายที่ว่า หลายๆ อย่างที่ดูเป็นอาหารหรือกิจกรรมธรรมดาของชาวอเมริกันนั้น มีที่มาจากแรงงานแอฟริกันเป็นผู้อยู่เบื้องหลัง แต่ด้วยความ Inferior เสมอมา ทำให้ข้อความนั้นไม่ถูกเน้นย้ำหรือบอกเล่าต่อสาธารณชนทั่วไป และถูกทำให้เข้าใจว่าเป็นของคนขาวทั้งหมด สารคดีเรื่องนี้จึงไม่เพียงแต่เป็นประตูที่เปิดให้เรารู้จักกับอาหารมากมายหลายจานจากทั้งสองทวีป แต่ยังเป็นการทวงคืนความภาคภูมิใจนั้นของชาวแอฟริกัน-อเมริกันกลับคืนมา แถมยังเป็นคลาสประวัติศาสตร์แบบเข้มข้นที่เรียนสนุกและเต็มไปด้วยรสชาติคลาสหนึ่งเลยก็ว่าได้
พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า
