เมื่อวันที่ 28 พฤศจิกายนที่ผ่านมา สำนักงานข้าหลวงใหญ่ผู้ลี้ภัยแห่งสหประชาชาติ (UNHCR) ประจำประเทศไทย ได้เปิดวงสนทนาร่วมกับสื่อมวลชนในประเด็นด้านสถานการณ์ของผู้ลี้ภัยและบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติในไทย โดยมี จูเซ็ปเป้ เด วินเซ็นทีส ผู้แทน UNHCR ประจำประเทศไทย มาร่วมแบ่งปันข้อมูลเกี่ยวกับสถานการณ์ที่กำลังดำเนินอยู่ในขณะนี้ โดยชี้ว่าเหตุความรุนแรง ความขัดแย้ง และการถูกละเมิดสิทธิมนุษยชนทั่วโลก เป็นประเด็นสำคัญที่บีบบังคับให้คนจากหลายชาติต้องระหกระเหินเดินทางออกจากบ้านเกิดของตนมาสู่ประเทศไทยมากขึ้น
ข้อมูลจาก UNHCR ระบุว่า ในปัจจุบันไทยได้มอบที่พักพิงแก่ผู้ที่ลี้ภัยจากการสู้รบในเมียนมากว่า 91,040 คน ซึ่งขณะนี้อาศัยอยู่ที่พื้นที่พักพิงชั่วคราว 9 แห่งของรัฐบาลไทยตามแนวชายแดนไทย-เมียนมา ขณะเดียวกัน ไทยยังถือเป็นหนึ่งในประเทศที่มีกลุ่มประชากรไร้รัฐไร้สัญชาติสูงเป็นอันดับต้นๆ ของโลก หรือมีจำนวนมากกว่า 5 แสนคนที่ขึ้นทะเบียนกับภาครัฐ ส่วนจำนวนผู้ขอลี้ภัยและผู้ลี้ภัยในเขตเมืองอยู่ที่ราว 4,800 คน
ปัญหาที่เกิดขึ้นคือ ด้วยข้อจำกัดด้านกฎหมาย ทำให้ผู้ลี้ภัยไม่สามารถเข้าถึงบริการขั้นพื้นฐานที่จำเป็นได้ เช่น การไปโรงพยาบาล หรือการเข้าศึกษาในโรงเรียน อีกทั้งไม่สามารถเดินทางออกจากศูนย์พักพิงได้ ส่วนฝั่งของผู้ลี้ภัยและผู้ขอลี้ภัยที่อยู่ในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ปัจจุบันยังไม่มีกรอบกฎหมายที่มอบความคุ้มครองแก่คนกลุ่มนี้โดยเฉพาะ ทำให้พวกเขาถือว่าเป็นบุคคลผิดกฎหมาย และไม่มีสิทธิที่จะสามารถทำงานหาเลี้ยงชีพได้อย่างถูกต้องในประเทศ บุคคลเหล่านี้จึงจำเป็นต้องได้รับความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมเพื่อให้สามารถดำรงชีวิตต่อไปได้
สำหรับปัญหาเรื่องของบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาตินั้น สถิติล่าสุดของรัฐบาลระบุว่า ไทยมีบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติราว 566,686 คน (ข้อมูล ณ วันที่ 30 มิถุนายน) อย่างไรก็ตาม UNHCR คาดว่ายังมีผู้ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนกับรัฐอยู่อีกมาก โดยภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติในประเทศไทยเกิดขึ้นจากหลายสาเหตุ ยกตัวอย่างเช่น หลายชุมชนย้ายถิ่นฐานมายังประเทศไทยตั้งแต่หลายร้อยปีก่อน ส่วนใหญ่เป็นสมาชิกกลุ่มชาติพันธุ์ที่อาศัยอยู่ในพื้นที่หุบเขา รวมถึงกลุ่มชนพื้นเมืองที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนและไม่มีเอกสารยืนยันตัวตน ซึ่งต้องเผชิญกับปัญหาหลายอย่าง ทั้งกำแพงภาษา การเข้าถึงการทะเบียนราษฎร และขั้นตอนการขอสัญชาติ ตลอดจนความยากลำบากจากการอาศัยอยู่ในพื้นที่ห่างไกล และการขาดความเข้าใจในความสำคัญของทะเบียนราษฎรในการป้องกันภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติ
ด้วยเหตุที่กล่าวมาข้างต้น UNHCR จึงได้ประสานงานกับรัฐบาลและองค์กรพันธมิตร ในการมอบความช่วยเหลือให้กับผู้ลี้ภัยและบุคคลไร้รัฐไร้สัญชาติ เพื่อมอบความคุ้มครอง การศึกษา บริการด้านสุขภาพ และหาทางออกที่ยั่งยืน เพื่อกลุ่มคนเหล่านี้สามารถอยู่ในประเทศอื่นได้อย่างปลอดภัยแม้จะไม่ใช่แผ่นดินแม่ของตนเอง หรือแม้แต่สามารถเดินทางกลับบ้านโดยสมัครใจเมื่อมีความพร้อม ซึ่งรวมถึงแคมเปญ #IBelong ที่ UNHCR เรียกร้องให้ประเทศต่างๆ ร่วมยุติภาวะไร้รัฐไร้สัญชาติทั่วโลกให้ได้ภายในปี 2024
สำหรับผู้ใดที่สนใจร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยเหลือผู้ลี้ภัยในไทย สามารถชมรายละเอียดได้ที่เว็บไซต์ https://www.unhcr.or.th/donate/refugees-in-thailand โดยเงินบริจาค 100% จะถูกใช้เพื่อผลประโยชน์ของผู้ลี้ภัยเท่านั้น
ภาพ: Guillaume Payen / SOPA Images / LightRocket via Getty Images
