สมมติว่าคุณกำลังหางานหลังเรียนจบปริญญาตรีได้ไม่นาน คุณสมัครงานไปร้อยกว่าแห่ง และได้ไปสัมภาษณ์งานอีกสิบกว่าแห่ง มาวันหนึ่งคุณได้รับอีเมลตอบรับจากบริษัทที่คุณไปสอบสัมภาษณ์มา 2 ที่ ทั้ง 2 ที่ได้เสนอรับคุณให้ไปทำงานกับเขา โดยมีข้อเสนอที่แตกต่างกันดังนี้

บริษัท A: เงินเดือน 25,000 บาท และด้วยเหตุผลที่บริษัทอยู่ใกล้บ้านของคุณ คุณจึงไม่จำเป็นต้องตื่นเช้ามากเพื่อออกไปทำงาน ซึ่งก็ทำให้คุณมีเวลานอนในแต่ละคืนประมาณ 8 ชั่วโมงโดยเฉลี่ย

บริษัท B: เงินเดือน 35,000 บาท แต่บริษัทอยู่ไกลจากบ้านของคุณค่อนข้างเยอะ คุณจึงต้องตื่นตั้งแต่เช้าตรู่ เพื่อขับรถไปทำงาน ซึ่งก็ทำให้คุณมีเวลานอนในแต่ละคืนประมาณ 6 ชั่วโมงโดยเฉลี่ย

สมมติว่าหน้าที่การงานของคุณ รวมไปถึงโอกาสในการเลื่อนขั้นทั้ง 2 บริษัทเหมือนกันทุกอย่าง คุณจะเลือกไปทำงานให้กับบริษัทไหนครับ ระหว่างบริษัท A และบริษัท B

เอาใหม่

สมมติว่าคุณได้รับข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับทั้ง 2 บริษัทที่คุณกำลังตัดสินใจเลือก โดยข้อมูลใหม่ที่คุณได้คือ  

บริษัท A: เงินเดือนและจำนวนเวลานอนเหมือนเบื้องต้นทุกอย่าง แต่คุณจะเข้าไปทำงานในตำแหน่งที่มีรายได้ที่สูงกว่าค่ามัธยฐาน (Median) ของเงินเดือน สำหรับคนในตำแหน่งเดียวกันในบริษัทประมาณ 3,000 บาท (หรือ 12%) ต่อเดือน พูดง่ายๆ ก็คือ คุณจะเป็นคนที่มีรายได้ที่มากกว่าคนที่มีตำแหน่งเดียวกันส่วนใหญ่ในบริษัทของคุณ

บริษัท B: เงินเดือนและจำนวนเวลานอนเหมือนเบื้องต้นทุกอย่าง แต่คุณจะเข้าไปทำงานในตำแหน่งที่มีรายได้ที่ต่ำกว่าค่ามัธยฐาน (Median) ของเงินเดือน สำหรับคนในตำแหน่งเดียวกันในบริษัทประมาณ 4,200 บาท (หรือ 12%) ต่อเดือน พูดง่ายๆ ก็คือ คุณจะเป็นคนที่มีรายได้ที่น้อยกว่าคนที่มีตำแหน่งเดียวกันส่วนใหญ่ในบริษัทของคุณ

คุณจะยังเลือกบริษัทที่คุณเลือกไว้ตอนแรกอยู่ไหมครับ

เอาใหม่

สมมติว่าคุณตัดสินใจไม่เลือกทำทั้งบริษัท A และ B แล้วมีบริษัท C และ D เสนองานเข้ามา คุณพบว่า ทั้ง 2 บริษัทให้เงินเดือนของคุณเท่าๆ กันเลยที่ 35,000 บาทต่อเดือน แถมทั้งสองบริษัทยังอยู่ใกล้บ้านคุณอีกด้วย และหน้าที่การงานที่มากับตำแหน่งของทั้ง 2 บริษัทก็ยังเหมือนกันอีกต่างหาก จะแตกต่างกันก็ตรงที่บริษัท C เป็นบริษัทที่มีโรงงานผลิตบุหรี่ ส่วนบริษัท D เป็นบริษัทที่ช่วยรัฐบาลสร้างบ้านให้กับคนยากจนในชนบท

ถามว่าคุณจะเลือกทำงานให้กับบริษัทไหนครับ ระหว่างบริษัท C และบริษัท D

เวลาที่คนส่วนใหญ่จำเป็นต้องตัดสินใจเลือกที่ทำงานสักที่หนึ่ง ปัจจัยสำคัญๆ ที่พวกเรามักจะใช้เพื่อช่วยตัดสินใจก็คงจะหนีไม่พ้นเรื่องเงินเดือน โบนัส ตำแหน่งหน้าที่ของงานใหม่ และชื่อเสียงของบริษัทใหม่ ใช่ไหมครับ

ส่วนปัจจัยอื่นๆ ที่อาจจะไม่ค่อยมีความสัมพันธ์อย่างเห็นได้ชัดกับการทำงานของเราสักเท่าไร อย่างเช่น จำนวนเวลาในแต่ละวันที่จะต้องอยู่บนถนนระหว่างเดินทางไป-กลับจากที่ทำงาน จำนวนชั่วโมงที่จะได้นอนในแต่ละคืนโดยเฉลี่ย หรือแม้แต่การกระจายรายได้ (Income Distribution) ของคนอื่นๆ ในบริษัทก็ตาม คนเราส่วนใหญ่อาจไม่เคยคำนึงถึงปัจจัยพวกนี้เลยด้วยซ้ำ (หรืออาจจะคิดถึง แต่ก็ไม่ได้ให้น้ำหนักกับปัจจัยพวกนี้สักเท่าไร)

แต่ปัญหาของการให้น้ำหนักกับปัจจัยที่มีคุณสมบัติที่ค่อนข้างเด่น หรือ Salient เกี่ยวกับงานอย่างเดียว พูดง่ายๆ ก็คือ ปัจจัยลำดับต้นๆ ที่เราคิดถึงเวลาที่เราเลือกงานใหม่ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเงินเดือน หรือตำแหน่งที่สูงขึ้นก็ตาม อาจจะส่งผลทำให้เรารู้สึกไม่มีความสุขเท่าที่เราคาดหวัง ว่าเราควรจะมีกับตัวเลือกหลังจากที่เราได้เลือกไปแล้ว

ทั้งนี้ก็เป็นเพราะว่าทุกครั้งที่เราโฟกัสอยู่กับปัจจัยที่เด่นชัดที่สุดเกี่ยวกับที่ทำงานใหม่ อย่างเช่น เงินเดือนที่แตกต่างกันถึง 10,000 บาท ระหว่างบริษัท A และ B เรามักจะลืมให้ความสำคัญกับประสบการณ์อื่นๆ ที่อาจจะไม่เด่นชัดเท่าของงานใหม่ทั้ง 2 ที่

อย่างเช่น จำนวนเวลานอนที่มากกว่าถึง 2 ชั่วโมงต่อคืน ถ้าเราเลือกที่จะทำงานให้กับบริษัท B เป็นต้น ทั้งนี้ก็เป็นเพราะว่าปัจจัยการนอนอาจไม่มีคุณสมบัติที่เด่นชัดพอๆ กับเงินเดือนที่เราจะได้รับ ถึงแม้ว่าการที่เราได้นอนน้อยกว่าถึง 2 ชั่วโมงต่อคืน หรือประมาณ 60 ชั่วโมงต่อเดือน มีโอกาสที่จะทำให้เรามีความสุขในชีวิตน้อยกว่าการได้นอนครบ 8 ชั่วโมงทุกคืน เยอะมาก (และการได้เงินเดือนเพิ่มเพียงแค่หมื่นเดียวต่อเดือนนั้น ฟังดูแทบจะไม่คุ้มค่ากับการเสียเวลานอนเอาเสียเลย) เช่นเดียวกับความสุขที่เราอาจได้จากการได้เงินเดือนที่น้อยกว่า แต่กลับมากกว่าคนที่ทำงานส่วนใหญ่ในบริษัทเดียวกัน หรือการเลือกทำงานให้กับบริษัทที่มีส่วนร่วมในการสร้างผลประโยชน์ให้กับสังคมแทนการสร้างผลเสีย เป็นต้น

เพราะถ้าเราเลือกที่จะให้น้ำหนักกับปัจจัยที่ Salient เพียงอย่างเดียว โดยที่ไม่ได้คำนึงถึงปัจจัยอื่นๆ ที่อาจไม่มีคุณลักษณะที่เด่นเท่า หรือที่เราอาจคิดไม่ถึง แต่เป็นปัจจัยที่มีผลต่อความสุขของเราทั้งนั้น โอกาสที่เราจะรู้สึกผิดหวังและเสียใจว่าเราเลือกผิดก็จะสูง

เพราะฉะนั้น คำแนะนำของผมก็คือ ถ้าคุณต้องเลือกระหว่างที่ทำงาน 2 ที่ หรือตำแหน่งที่แตกต่างกัน 2 ตำแหน่งล่ะก็ ให้คุณพยายามคิดถึงคุณสมบัติที่ปกติแล้วเราอาจจะไม่เคยนึกถึง อย่างเช่น เราจะต้องตื่นกี่โมงเพื่อมาทำงาน มีโอกาสจะทำงานที่บ้านบ้างได้ไหม งานที่เราทำมีคุณค่าและความหมายต่อสังคมส่วนรวมหรือเปล่า เพราะปัจจัยที่ดูไม่ค่อย Salient เกี่ยวกับงานพวกนี้แหละ จะเป็นตัวแปรสำคัญต่อความสุขในที่ทำงานของคุณยิ่งกว่าปัจจัยที่ Salient เกี่ยวกับงาน อย่างเช่น เงินเดือนและโบนัสของคุณหลายเท่าตัวเลยทีเดียว

ภาพประกอบ: Dreaminem

พิสูจน์อักษร: ภาวิกา ขันติศรีสกุล