อิตาลีไม่ได้มอบแค่พาสต้า พิซซ่า หรือไวน์ชั้นดีให้โลกแต่ยังสอนเราว่า ‘การกินดื่ม’ คือศิลปะอย่างหนึ่ง และช่วงเวลาที่สะท้อนความละเมียดละไมนี้ได้ดีที่สุดคือ ‘Aperitivo’ ธรรมเนียมการดื่มก่อนอาหารค่ำที่ชาวอิตาเลียนยึดถือกันมานับร้อยปี ไม่ได้ดื่มเพื่อเมา หรือรีบกิน แต่เป็นการหยุดพักหลังเลิกงาน ชวนเพื่อนมาคุย ฟังเพลงดีๆ และกินของว่างคู่ไวน์หรือสปริตซ์เบาๆ
ทุกวันที่ 26 พฤษภาคมของทุกปี คือ ‘Aperitivo Day’ วันที่คนรักวัฒนธรรมอิตาเลียนทั่วโลกพร้อมใจกันยกแก้ว เพื่อเฉลิมฉลองจังหวะของชีวิตที่เรียบง่ายแต่มีความหมาย เราเลยอยากชวนคุณมารู้จักรากของประเพณีนี้ให้ลึกขึ้นอีกนิด ก่อนจะหาที่นั่งสบายๆ แล้วสั่งเครื่องดื่มแก้วโปรดในตอนเย็น (เพราะตอนนี้วัฒนธรรมการดื่มแบบนี้กำลังมาแรงในยุโรป)
Aperitivo มีมาตั้งแต่สมัยโรมัน?
คนไทยอาจไม่คุ้นกับคำว่า ‘Aperitivo’ แต่สำหรับชาวอิตาลี Aperitivo คือพิธีกรรมการกินดื่มอย่างหนึ่ง คำว่า ‘Aperitivo’ มาจากภาษาละติน ‘aperire’ แปลว่า ‘สิ่งที่เปิดออก’ ใช้เรียกช่วงเวลาแห่งการกินดื่มมื้อเล็กๆ เพื่อเตรียมกระเพาะเปิดรสมื้ออาหารเตรียมพร้อมก่อนมื้อค่ำที่กำลังตามมา ต้นแบบ Aperitivo เริ่มเป็นรูปเป็นร่างครั้งแรกในสมัยโรมันตามคำบอกเล่าของนักประวัติศาสตร์ด้านอาหาร ชาวโรมันร่ำรวยมักกิน Gustatio หรือ อาหารจานเล็กๆ คู่กับไวน์ผสมน้ำผึ้งเพื่อเรียกน้ำย่อยก่อนรับประทานอาหารค่ำ
แม้จะมีรากนับไปไกลถึงยุคโรมัน แต่ Aperitivo กลับเริ่มแพร่หลายเป็นวัฒนธรรมการดื่มจริงๆ ในช่วงศตวรรษที่ 18 เมื่อนักกลั่นชาวอิตาเลียนชื่อ Antonio Benedetto Carpano ได้คิดค้นเครื่องดื่ม Vermouth ขึ้นที่เมืองตูริน โดยผสมไวน์เข้ากับสมุนไพรและเครื่องเทศที่มีกลิ่นหอมต่างๆ กลายเป็นเครื่องดื่ม Aperitif ที่ผู้คนชื่นชอบ และวัฒนธรรมการดื่มนี้ก็มั่นคงขึ้นไปอีกเมื่อ Gaspare Campari ได้คิดค้นเครื่องดื่มรสขม Campari ในปี 1860 ซึ่งต่อมากลายเป็นส่วนผสมหลักของค็อกเทลคลาสสิกหลายชนิด เช่น Negroni, Americano เป็นต้น หลังจากนั้นวัฒนธรรม Aperitivo ค่อยๆ พัฒนา และแพร่กระจายไปยังเมืองต่างๆ โดยเฉพาะในแถบตอนเหนือของอิตาลี เช่น มิลาน เวนิส และโบโลญญา
Aperitivo ไม่เท่ากับ Happy Hour
ด้วยความที่คนอิตาลีนิยมกินมื้อค่ำในช่วงหลัง 20.00 น. เป็นต้นไป ช่วงเวลา Aperitivo จึงมักเริ่มตั้งแต่ 17.00-20.00 น. โดยผู้คนจะแต่งตัวสวยๆ แล้วนัดพบกันตามบาร์หรือคาเฟ่ เพื่อจิบเครื่องดื่มเบาๆ เช่น Aperol Spritz, Campari Soda, Negroni หรือ Prosecco พูดคุยกัน ใช้เวลาร่วมกัน อันที่จริงในปัจจุบันเครื่องดื่ม Aperitivo จะเป็นอะไรก็ได้ บางคนไม่ดื่มแอลกอฮอล์ ก็มี Sober หลากรูปแบบให้เลือกดื่ม
แล้ว Aperitivo ต่างจากช่วง Happy Hour อย่างไร ในเมื่อช่วงเวลาก็ใกล้เคียงกัน และเป็นการดื่มเหมือนกันด้วย มีหลายตำราบอกว่าวัฒนธรรมอเมริกันอย่าง Happy Hour มีรากมาจาก Aperitivo เพียงแต่เปลี่ยนจากการชักชวนกันใช้เวลา มาเป็นการชักชวนกันใช้โปรโมชั่น สำหรับชาวอิตาเลียน Aperitivo เป็นพิธีกรรมแห่งการผ่อนคลายและพบปะ มีความละเมียดละไม โฟกัสที่จังหวะของชีวิตมากกว่าปริมาณแอลกอฮอล์ ในขณะที่ Happy Hour นั้นดึงดูดผู้คนให้มาดื่มมากขึ้นในราคาถูก และเครื่องดื่มและอาหารก็เน้นไปที่เบียร์ ค็อกเทลทั่วไป ไวน์ หรือช็อต
มันไม่ใช่แค่เรื่องของการจิบเครื่องดื่มในช่วงเย็น แต่คือพิธีกรรมเล็กๆ ที่เฉลิมฉลองมิตรภาพและความสุขร่วมกัน ผมมองว่า Aperitivo คือช่วงเวลาที่ดีที่สุดที่เราจะได้แบ่งปันสิ่งดีๆ ในชีวิตกับคนรอบตัว” – Lorenzo Antinori, Co-founder of Bar Leone
เครื่องดื่มและอาหาร ศิลปะแห่งการแพริ่งที่เรียบง่ายแต่เปี่ยมรสนิยม
ในวัฒนธรรม Aperitivo เครื่องดื่มอาจเป็นจุดเริ่มต้น แต่ ‘อาหาร’ คือหัวใจสำคัญที่ขาดไม่ได้ แน่นอนว่าไม่ใช่เพื่อความอิ่มท้อง แต่เพื่อเปิดรสสัมผัส ฉะนั้น อาหารในช่วงเวลานี้จึงมักมาในรูปแบบของของกินเล่น เบาๆ พอดีคำ ไม่ซับซ้อนแต่เปี่ยมด้วยรสนิยม ทำหน้าที่เชื่อมบทสนทนา เติมเต็มรสชาติในแก้ว และสร้างบรรยากาศของการแบ่งปันให้สมบูรณ์แบบยิ่งขึ้น โดยทั้งหมดมักฟรี หรือรวมเครื่องดื่มแล้ว เช่น ชีส มะกอก ขนมปังฟอกกาเชีย พิซซ่า ฯลฯ บางแห่งไม่เพียงให้ฟรีมากับเครื่องดื่ม แต่ยังเสนอไลน์บุฟเฟต์ที่กินได้ไม่อั้น คนอิตาเลียนให้ความสำคัญกับอาหารที่แพริ่งในช่วงเวลานี้มาก อาหารจึงไม่ได้เป็นแค่ของเสริม แต่คือองค์ประกอบสำคัญที่ทำให้การดื่ม Aperitivo กลายเป็นวัฒนธรรม ไม่ใช่แค่กิจกรรม
Cheers! or Salute!
Aperitivo ไม่ได้มีจุดประสงค์เพื่อ ‘ดื่มให้เมา’ แต่เป็นช่วงเวลาแห่ง การพบปะ พูดคุย และพักผ่อน หลังเลิกงาน เป็นเสน่ห์ที่แสดงถึงความละเมียดของการใช้ชีวิตแบบอิตาเลียน (La Dolce Vita) ในวันที่โลกหมุนเร็ว การได้หยุดพักเล็กน้อยหลังเลิกงาน ยกแก้วเครื่องดื่มเบาๆ คุยกับคนข้างๆ ปล่อยใจให้ละลายไปกับเสียงหัวเราะ นั่นแหละคือหัวใจของ Aperitivo ไม่ว่าคุณจะอยู่ที่โรม มิลาน โตเกียว หรือกรุงเทพฯ วัฒนธรรมนี้ไม่ได้ขึ้นอยู่กับสถานที่ แต่มาจากความตั้งใจที่จะใช้เวลาร่วมกันอย่างมีคุณภาพ
ไหนๆ วันนี้ก็เป็น ‘Aperitivo Day’ แล้ว เราอยากชวนคุณมายกแก้ว เฉลิมฉลองให้กับความเรียบง่าย ลองสปริตซ์สักแก้ว ของว่างดีๆ สักจาน และทุกค่ำวันธรรมดาก็กลายเป็นอะไรที่พิเศษขึ้นมาได้เสมอ Cheers!
ภาพ: Getty Images, Shutterstock, พลอยจันทร์ สุขคง
อ้างอิง:
- https://issimoissimo.com/italianissimo/a-short-history-of-aperitivo
- https://spiritsselection.com/en/italys-tradition-of-the-aperitivo-down-through-history
- https://aperitivofestival.com/en
- https://www.scmp.com/lifestyle/food-drink/article/3217029/all-about-aperitivo-history-italian-ritual-cocktails-involved-negroni-dry-martini-and-where-enjoy-it
