เมื่อวันที่ 11 เมษายน 2565 นพ.ศุภกิจ ศิริลักษณ์ อธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ พร้อมด้วย นพ.บัลลังก์ อุปพงษ์ รองอธิบดีกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ และ ดร.สุภาพร ภูมิอมร ผู้อำนวยการสถาบันชีววัตถุ แถลงข่าวผลการศึกษาระดับภูมิคุ้มกันในคนที่ได้รับวัคซีน 2 เข็มและวัคซีนกระตุ้นเข็มที่ 3 ต่อไวรัสจริงสายพันธุ์โอมิครอน BA.1 และ BA.2 ซึ่งเป็นสายพันธุ์หลักที่ระบาดในประเทศไทยในขณะนี้
การศึกษาครั้งนี้เป็นการตรวจหาระดับภูมิคุ้มกันที่ยับยั้งฤทธิ์ (Neutralizing antibodies) ของไวรัสจริงในห้องปฏิบัติการด้วยวิธี PRNT ซึ่งนำน้ำเหลืองของผู้ที่ได้รับวัคซีนแต่ละสูตรจำนวน 10 ตัวอย่างที่ระยะเวลา 2 สัปดาห์หลังฉีดวัคซีนมาทดสอบกับไวรัส ยกเว้นสูตร Sinovac-AstraZeneca-AstraZeneca ใช้จำนวน 7 ตัวอย่าง และสูตร Pfizer-Pfizer เก็บตัวอย่างหลังฉีดวัคซีน 3-4 สัปดาห์ พบว่า
- วัคซีนกระตุ้นเข็มที่ 3 มีระดับภูมิคุ้มกันสูงกว่าวัคซีน 2 เข็มในทุกสูตร และสูงกว่าค่าที่ใช้เป็นจุดตัด (Cut-off level) ซึ่งมากกว่า 10 หน่วย โดยสูตรที่มีระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์ BA.2 สูงที่สุดคือ
- Sinovac-Sinovac-Pfizer เท่ากับ 489.4 หน่วย
- รองลงมาเป็นสูตร AstraZeneca-AstraZeneca-Pfizer เท่ากับ 351.1 หน่วย
- และสูตร Sinovac-AstraZeneca-Pfizer เท่ากับ 270.7 หน่วย
- ระดับภูมิคุ้มกันต่อสายพันธุ์ BA.2 สูงกว่า BA.1 แสดงว่าภูมิคุ้มกันจากวัคซีนสามารถจัดการสายพันธุ์ BA.2 ได้ดีกว่า หรืออาจกล่าวได้ว่าสายพันธุ์ BA.2 มีความสามารถในการหลบภูมิคุ้มกันได้น้อยกว่า ถึงแม้จะสามารถแพร่กระจายได้เร็วกว่า และ ดร.สุภาพรให้ข้อสังเกตเพิ่มเติมจากการเพาะเลี้ยงไวรัสในห้องปฏิบัติการพบว่า BA.2 มีขนาดอนุภาคใหญ่กว่าและเพิ่มจำนวนได้เร็วกว่า BA.1
- ถึงแม้ระดับภูมิคุ้มกันของวัคซีน 2 เข็มจะสูงกว่าค่าที่ใช้เป็นจุดตัด แต่เมื่อประเมินว่าภูมิคุ้มกันจะลดลงตามระยะเวลาจึงถือว่ายังต่ำอยู่ เนื่องจากตัวอย่างที่นำมาทดสอบเก็บหลังจากฉีดวัคซีน 2 สัปดาห์ ซึ่งน่าจะเป็นจุดสูงสุดของระดับภูมิคุ้มกันแล้ว ดังนั้นจึงเสนอผลการศึกษานี้ให้คณะกรรมการวิชาการ กระทรวงสาธารณสุขพิจารณาฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นเร็วขึ้นเป็น 1-3 เดือน
ดังนั้นผู้ได้รับวัคซีนทุกสูตร 2 เข็มแล้วควรฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นด้วย Pfizer หรือ AstraZeneca เพราะภูมิคุ้มกันที่เกิดขึ้นสามารถยับยั้งฤทธิ์ของไวรัสโอมิครอนสายพันธุ์ย่อย BA.2 ได้เพิ่มขึ้นและป้องกันการติดเชื้อได้ดีกว่าวัคซีน 2 เข็ม ทั้งนี้กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์แนะนำให้ฉีดวัคซีนกระตุ้นเข็มที่ 3 โดยเร็ว ซึ่งจะเป็นประโยชน์ช่วยลดการนอนโรงพยาบาลและอาการรุนแรง
ภาพประกอบ: เทียนจรัส วงศ์พิเศษกุล
อ้างอิง:
- การแถลงข่าวประจำวันที่ 11 เมษายน 2565 https://fb.watch/cjHz6gNEVE/ และ https://www.facebook.com/100064792893791/posts/340872408082520/
