ในยุคที่เทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทสำคัญในชีวิตประจำวันของเราอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ การใช้งานอินเทอร์เน็ตและเทคโนโลยีต่างๆ นั้นกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตไปแล้ว แต่ในขณะเดียวกัน ภัยไซเบอร์ก็กำลังคืบคลานเข้ามาเป็นภัยร้ายแฝงตัวเข้ามาคุกคามชีวิตเราได้ง่ายเพียงปลายนิ้ว
ในปี 2566 ที่ผ่านมา กองบังคับการตำรวจสืบสวนสอบสวนอาชญากรรมทางเทคโนโลยี 1 ได้เปิดเผยข้อมูลอันน่าตกใจว่า ประเทศไทยติดอันดับที่ 6 ของโลกในด้านอาชญากรรมออนไลน์! และในปี 2567 สถิตินี้ยังคงน่าเป็นห่วง โดยมีการรับแจ้งคดีออนไลน์เฉลี่ยเดือนละกว่า 30,404 เรื่อง สร้างความเสียหายมูลค่ารวมกว่า 3,500 ล้านบาทต่อเดือน
ภัยไซเบอร์เหล่านี้ไม่ได้เป็นเพียงแค่ตัวเลข แต่เป็นเรื่องราวความสูญเสียที่เกิดขึ้นจริงกับคนไทยจำนวนมาก ไม่ว่าจะเป็นการถูกหลอกลวงซื้อขายสินค้า หลอกให้โอนเงิน หลอกให้กู้เงิน หลอกให้ลงทุน หรือแม้แต่การถูกข่มขู่คุกคามทางโทรศัพท์ ภัยเหล่านี้ล้วนสร้างความเสียหายทั้งทางด้านการเงินและจิตใจ
ด้วยเหตุนี้ AIS ในฐานะผู้นำด้านบริการดิจิทัลที่มุ่งส่งเสริมการใช้งานออนไลน์ที่ถูกต้องเหมาะสมและปลอดภัย ตระหนักถึงภัยเงียบที่กำลังกัดกินสังคมไทย จึงไม่หยุดนิ่งที่จะหาทางรับมือและป้องกันภัยไซเบอร์เหล่านี้ ด้วยการเปิดตัว ‘ดัชนีชี้วัดสุขภาวะดิจิทัลของคนไทย Thailand Cyber Wellness Index 2024’ ต่อเนื่องเป็นปีที่ 2 เพื่อเป็นเสมือนเข็มทิศนำทางให้คนไทยและหน่วยงานต่างๆ ได้เข้าใจถึงสถานการณ์ภัยคุกคามทางไซเบอร์ในปัจจุบัน และร่วมกันหาทางป้องกันอย่างมีประสิทธิภาพ
Thailand Cyber Wellness Index: เครื่องวัดภูมิคุ้มกันดิจิทัลของคนไทย
การวัด ‘สุขภาวะดิจิทัล’ จะเป็นเครื่องบ่งชี้ว่าเราแข็งแกร่งเพียงใดในการรับมือกับโลกออนไลน์ AIS จึงได้ริเริ่มพัฒนา Thailand Cyber Wellness Index (TCWI) ขึ้น เพื่อเป็นดัชนีชี้วัดความสามารถในการใช้งานดิจิทัลของคนไทยอย่างรอบด้าน เปรียบเสมือนการตรวจสุขภาพของ ‘พลเมืองดิจิทัล’ ว่าเรามีภูมิคุ้มกันแข็งแรงพอที่จะต่อสู้กับภัยร้ายในโลกไซเบอร์หรือไม่
ดัชนีนี้ไม่ได้เกิดขึ้นจากความคิดเพียงลำพัง แต่ AIS ได้ร่วมมือกับมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี และผู้เชี่ยวชาญในหลากหลายสาขา ทั้งด้านเทคโนโลยี สุขภาพ สื่อสารมวลชน การศึกษา และการประเมินผล
ทั้งหมดเพื่อให้ได้มาซึ่งดัชนีที่น่าเชื่อถือและแม่นยำที่สุด โดยมีการออกแบบกรอบการศึกษาอย่างละเอียด ตั้งแต่การเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่างหลากหลายทั่วประเทศ ไปจนถึงการวิเคราะห์และสรุปผล
“AIS มีความมุ่งมั่นที่จะสร้างภูมิปัญญาหรือ Wisdom ที่จะนำไปสู่การสร้างพลเมืองดิจิทัลที่มีความรู้เท่าทันภัยไซเบอร์ ควบคู่ไปกับการใช้ขีดความสามารถด้านเทคโนโลยีมาส่งมอบเครื่องมือปกป้องภัยไซเบอร์และมิจฉาชีพที่แฝงมากับการใช้งานออนไลน์ในรูปแบบต่างๆ” สายชล ทรัพย์มากอุดม หัวหน้าหน่วยธุรกิจประชาสัมพันธ์และงานธุรกิจสัมพันธ์ AIS กล่าวถึงเป้าหมายของโครงการ
ตัวดัชนีชี้วัดสุขภาวะดิจิทัลของคนไทย หรือ Thailand Cyber Wellness Index ถือเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยประเมินความสามารถในการใช้งานดิจิทัลของคนไทยได้อย่างแม่นยำ ครอบคลุม 7 มิติ ได้แก่
- การกลั่นแกล้งทางไซเบอร์: การระราน การคุกคาม หรือการทำร้ายผู้อื่นผ่านช่องทางออนไลน์
- การรู้เท่าทันดิจิทัล: ความสามารถในการเข้าถึง ค้นหา ประเมิน จัดการข้อมูล คิดวิเคราะห์ และสร้างสรรค์เนื้อหาบนโลกดิจิทัล
- การแสดงความสัมพันธ์ทางดิจิทัล: การสร้างปฏิสัมพันธ์ออนไลน์อย่างเหมาะสม ไม่ว่าจะกับคนรู้จักหรือไม่รู้จัก
- ความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์: ความรู้และทักษะในการป้องกันภัยคุกคามบนโลกไซเบอร์
- การสื่อสารและการทำงานร่วมกันบนดิจิทัล: การใช้เครื่องมือดิจิทัลเพื่อสื่อสาร ทำงาน และสร้างความร่วมมืออย่างมีประสิทธิภาพ
- การใช้ดิจิทัล: ความสามารถในการใช้ดิจิทัลในการจัดการชีวิตประจำวันและบริหารเวลาบนโลกออนไลน์
- เข้าใจสิทธิทางดิจิทัล: ความเข้าใจในสิทธิและหน้าที่ของตนเองในการใช้งานดิจิทัล
ผลการศึกษา: สัญญาณเตือนภัยที่ต้องไม่มองข้าม
ผลการศึกษา Thailand Cyber Wellness Index 2024 ที่ได้รวบรวมข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง 7 ภูมิภาค 77 จังหวัด รวมทั้งหมด 50,965 คน เผยให้เห็นว่า ภาพรวมสุขภาวะดิจิทัลของคนไทยจะอยู่ในระดับ ‘พื้นฐาน’ โดยคะแนนเฉลี่ยของคนไทยอยู่ที่ 0.68 จากคะแนนเต็ม 1
ภาพรวมสุขภาวะดิจิทัลของคนไทย
- ส่วนใหญ่ร้อยละ 46.01 อยู่ใน ‘ระดับพื้นฐาน’ ซึ่งเป็นระดับที่พอจะ ‘เอาตัวรอด’ ได้เท่านั้น แต่ยังไม่สามารถให้คำแนะนำกับผู้อื่นได้
- รองลงมาร้อยละ 35.52 อยู่ใน ‘ระดับสูง’ ซึ่งนอกจากจะระมัดระวังด้วยตัวเองได้แล้ว ยังนำความรู้ที่มีอยู่ไปแนะนำให้กับคนอื่นๆ ที่ยังไม่รู้ได้อีกด้วย
- แต่ยังมีถึงร้อยละ 18.47 อยู่ใน ‘ระดับต้องพัฒนา’ ซึ่งเป็นกลุ่มที่เสี่ยงต่อการหลอกลวงทางไซเบอร์ และต้องได้รับความรู้ความเข้าใจอย่างเร่งด่วน
การศึกษายังชี้ให้เห็นถึงประเด็นที่น่ากังวลอย่างยิ่ง โดยเฉพาะเรื่อง ‘ความมั่นคงปลอดภัยไซเบอร์’ ที่คนไทยเกินครึ่งยังขาดความรู้ความเข้าใจ
ลองนึกภาพว่าโลกไซเบอร์คือสมรภูมิรบ ถ้าเราไม่รู้จักวิธีป้องกันตัวเองก็ไม่ต่างอะไรกับการเดินเข้าสู่สนามรบโดยไร้อาวุธ ซึ่งผลการศึกษาก็ชี้ให้เห็นว่าคนไทยกว่า 60% ยังขาดทักษะดิจิทัลที่จำเป็นและขาดความรู้ความเข้าใจในเรื่องพื้นฐาน เช่น การตั้งรหัสผ่านที่แข็งแกร่ง ส่วนใหญ่มักใช้วันเดือนปีเกิดเป็นรหัสผ่าน ซึ่งง่ายต่อการคาดเดาและถูกแฮ็ก
การระวังภัยจาก Ransomware ซึ่งเป็นมัลแวร์ที่เข้ารหัสข้อมูลในคอมพิวเตอร์หรืออุปกรณ์ของเหยื่อ และเรียกค่าไถ่เพื่อปลดล็อกข้อมูล, การใช้ Wi-Fi สาธารณะในการทำธุรกรรมทางการเงิน ซึ่งเสี่ยงต่อการถูกขโมยข้อมูลส่วนตัวและข้อมูลทางการเงิน หรือแม้แต่การแยกแยะเว็บไซต์ที่ปลอดภัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งการไม่รู้จัก HTTPS ซึ่งเป็นโปรโตคอลที่ช่วยรักษาความปลอดภัยของข้อมูลในการสื่อสารผ่านอินเทอร์เน็ต
ที่สำคัญ ผลการศึกษายังชี้ให้เห็นถึงความน่าเป็นห่วงว่า กลุ่มวัย 10-18 ปี มีคะแนนเฉลี่ยด้านสุขภาวะดิจิทัลต่ำที่สุด แสดงให้เห็นว่าเยาวชนไทยยังต้องการการปลูกฝังและให้ความรู้ด้านดิจิทัลอย่างเร่งด่วน ในขณะเดียวกัน กลุ่มผู้สูงอายุ (60 ปีขึ้นไป) ก็มีความเสี่ยงสูงเช่นกัน เนื่องจากอาจขาดความคุ้นเคยกับเทคโนโลยีใหม่ๆ และตกเป็นเหยื่อของมิจฉาชีพได้ง่าย
AIS Secure Net+ & Digital Health Check: โล่ป้องกันภัยไซเบอร์ยุคใหม่
จากผลการศึกษาที่ชี้ให้เห็นถึงความเสี่ยงด้านความมั่นคงปลอดภัยทางไซเบอร์ ซึ่ง AIS ไม่ได้เพียงแค่ชี้ให้เห็นปัญหา แต่ยังนำเสนอ ‘ทางออก’ ผ่านการพัฒนาเครื่องมือและบริการใหม่ๆ เพื่อยกระดับการป้องกันภัยไซเบอร์ให้กับคนไทย ได้แก่
- Digital Health Check: เครื่องมือเช็กภูมิคุ้มกันภัยไซเบอร์แบบรายบุคคล ที่ช่วยให้ผู้ใช้สามารถประเมินระดับความสามารถในการรับมือกับภัยไซเบอร์ พร้อมแนะนำหลักสูตรเพื่อยกระดับทักษะดิจิทัลได้ด้วยตนเองผ่าน https://digitalhealthcheck.ais.th
- AIS Secure Net+: บริการที่ช่วยปกป้องผู้ใช้จากภัยคุกคามทางไซเบอร์ โดยเพิ่มการปกป้องที่ครอบคลุมมากขึ้น และเพิ่มประสิทธิภาพในการกรองเว็บไซต์อันตรายทั้งในและต่างประเทศ ที่สำคัญคือลูกค้า AIS สามารถใช้บริการนี้ได้ฟรีเป็นเวลา 12 เดือน เพียงกด *689*6#
นอกจากนี้ AIS ยังได้เปิดตัวบริการ Secure Net+ Protected by MSIG ที่นอกจากจะปกป้องจากภัยคุกคามทางไซเบอร์แล้ว ยังมาพร้อมกับประกันภัยไซเบอร์ส่วนบุคคลที่ให้ความคุ้มครองสูงสุดถึง 50,000 บาท ในราคาเพียงเดือนละ 39 บาทเท่านั้น สมัครง่ายๆ เพียงกด *689*10# โทรออก (สามารถศึกษารายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่ https://www.ais.th/consumers/lifestyle/apps-and-services/aunjai-cyber/securenet-plus)
ก้าวต่อไปของ AIS: มุ่งสู่สังคมดิจิทัลที่ปลอดภัยสำหรับทุกคน
AIS ไม่หยุดยั้งที่จะพัฒนาและสร้างสรรค์นวัตกรรมเพื่อปกป้องคนไทยจากภัยไซเบอร์ทุกรูปแบบ โดยมุ่งมั่นที่จะทำงานร่วมกับทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐและเอกชน เพื่อสร้างสังคมดิจิทัลที่ทุกคนสามารถใช้งานได้อย่างมั่นใจ ปลอดภัย และมีความสุข
เพราะ AIS เชื่อว่า ‘เทคโนโลยี’ ไม่ควรถูกใช้เป็นเครื่องมือในการทำร้าย แต่ควรเป็น ‘พลัง’ ในการสร้างสรรค์และพัฒนาสังคมให้ดีขึ้นกว่าเดิม และ AIS จะเดินหน้าสร้าง ‘ภูมิคุ้มกันดิจิทัล’ ให้แข็งแกร่งไปด้วยกัน เพื่ออนาคตที่สดใสของประเทศไทยบนโลกดิจิทัล
สำหรับผู้ที่สนใจสามารถอ่านรายละเอียดผลการศึกษาดัชนีชี้วัดสุขภาวะดิจิทัล Thailand Cyber Wellness Index 2024 ของคนไทย เพิ่มเติมได้ที่ https://sustainability.ais.co.th/th/sustainability-projects/thailands-cyber-wellness-index
