Q: ฉีดวัคซีนโควิด-19 แล้วต้องตรวจภูมิคุ้มกันหรือไม่
A: ไม่ต้อง เพราะวัคซีนโควิด-19 ผ่านการวิจัยมาแล้วว่าสามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้
วัคซีนโควิด-19 ที่ได้รับการอนุมัติแบบใช้ในกรณีฉุกเฉิน (EUA) จะต้องมีผลการวิจัยใน ‘ระยะที่ 2’ ซึ่งเป็นการศึกษาการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน รวมถึงการสร้างแอนติบอดีต่อไวรัสโควิด-19 มาแล้ว เมื่อพบว่าสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ถึงจะนำไปวิจัยใน ‘ระยะที่ 3’ ซึ่งเป็นการศึกษาประสิทธิภาพของวัคซีน วัคซีนทุกยี่ห้อที่มีตัวเลขประสิทธิภาพในการป้องกันอาการป่วยจึงสามารถสร้างภูมิคุ้มกันได้ ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องตรวจภูมิคุ้มกันเพื่อยืนยันซ้ำอีก
Q: แต่ทำไมถึงมีข่าวการตรวจภูมิคุ้มกันในประเทศไทย
A: น่าจะเป็นข่าวการวิจัยในช่วงแรกของการนำวัคซีนมาใช้ในประเทศไทย
ถึงแม้การวิจัยระยะที่ 1-3 จะทดลองในต่างประเทศ แต่เมื่อผ่านการประเมินความปลอดภัยและประสิทธิภาพของวัคซีนแล้วสามารถนำมาฉีดในประเทศไทยได้ อย่างไรก็ตามกลุ่มอาสาสมัครในต่างประเทศอาจมีลักษณะทางพันธุกรรมหรือปัจจัยอื่นๆ ที่ต่างไปจากคนไทย จึงมีการวิจัยการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันที่เฉพาะเจาะจงกับ ‘คนไทย’ เช่น ศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ศูนย์เชี่ยวชาญเฉพาะทางด้านไวรัสวิทยาคลินิก ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (14 พฤษภาคม 2564) พบว่าหลังการฉีดวัคซีน 4 สัปดาห์ ทั้งวัคซีน Sinovac 2 เข็ม และ AstraZeneca 1 เข็ม สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันใกล้เคียงกับการติดเชื้อตามธรรมชาติ โดยผู้ที่ได้รับวัคซีน Sinovac 2 เข็ม 99.5% สร้างแอนติบอดี ส่วนวัคซีน AstraZeneca 1 เข็ม 97.3% สร้างแอนติบอดี (ยังต้องฉีดให้ครบ 2 เข็ม) เทียบกับผู้ติดเชื้อตามธรรมชาติ 4-8 สัปดาห์ 92.4% สร้างแอนติบอดี
นอกจากนี้ยังมีศูนย์วิจัยคลินิก คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล ศึกษาการตอบสนองทางภูมิคุ้มกันและความปลอดภัยหลังได้รับวัคซีนโควิด-19 ในบุคลากรทางการแพทย์ในโรงพยาบาลศิริราช (26 พฤษภาคม 2564) พบผลการวิจัยเบื้องต้นสอดคล้องกัน คือผู้ที่ได้รับวัคซีน Sinovac 2 เข็ม และ AstraZeneca 1 เข็ม ทุกคน (100%) มีภูมิคุ้มกันสูงเทียบเท่าผู้ที่หายป่วยจากโควิด-19 เพราะฉะนั้นหลักฐานจากทั้ง 2 งานวิจัยนี้จึงสนับสนุนว่า ‘คนไทย’ ไม่จำเป็นต้องตรวจภูมิคุ้มกันหลังจากฉีดวัคซีนตามกำหนดครบแล้ว
#โดยสรุป เมื่อเราฉีดวัคซีนโควิด-19 เรียบร้อย ไม่จำเป็นต้องตรวจภูมิคุ้มกัน เพราะวัคซีนผ่านการยืนยันแล้วว่าสร้างภูมิคุ้มกันได้ แต่อย่าลืมว่าภูมิคุ้มกันไม่ได้เกิดขึ้น ‘ทันที’ หลังฉีดวัคซีน การเฝ้าระวังป้องกันตัวเองไม่ให้ตกอยู่ในภาวะเสี่ยงยังจำเป็น ซึ่งระยะเวลาเท่ากับ
- 4 สัปดาห์หลังฉีดวัคซีน Sinovac ทั้งสองเข็ม
- 4 สัปดาห์หลังการฉีดวัคซีน AstraZeneca เข็มแรก (แต่ต้องฉีดให้ครบทั้งสองเข็ม)
ภาพประกอบ: เทียนจรัส วงศ์พิเศษกุล
พิสูจน์อักษร: ชนเนตร ลอยครุฑ
อ้างอิง:
- Coronavirus FAQ: Should I Get My Antibodies Checked After I Get Vaccinated? https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2021/05/16/995446986/coronavirus-faq-should-i-get-my-antibodies-checked-after-i-get-vaccinated
- อว. รายงานผลการฉีดวัคซีนโควิด-19 ในคนไทย สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันได้ดีมากทั้งซิโนแวกและแอสตราซิเนกา https://www.mhesi.go.th/index.php/en/content_page/item/3627-155642.html
- เพจ Siriraj Institute of Clinical Research
