ในหน้าร้อนผมสังเกตว่า สาวๆ หลายคนเกิดปัญหามีลักษณะตุ่มพุพองน้ำใส (Blister) บริเวณต้นขา ขาหนีบ ทำให้รำคาญกันอยู่เป็นระยะ โรคกลุ่มนี้จัดเป็นโรคผิวหนังที่เกิดจากการเสียดสีครับ หรือเรียกว่า ‘ขาเบียด’ นั่นเอง เวลาผิวหนังมีการเสียดสีกันนานๆ ในระยะสั้น จะเกิดการหลุดลอกของผิวหนังกำพร้าและชั้นผิวหนังแท้ได้ หากเป็นน้อยๆ ก็จะมีอาการแดง เจ็บ แสบ แต่ถ้าเป็นมากๆ ก็พุพองเป็นตุ่มน้ำใส อาจมีขนาดเล็กหรือใหญ่ก็ได้ อันเกิดจากน้ำในเซลล์ไหลเข้ามาคั่งในช่องว่างระหว่างหนังกำพร้าและหนังแท้ ต่อมาจะมีอาการปวด อักเสบมากขึ้น การเสียดสีกันของผิวหนังนี้ นอกจากเจอบริเวณขาหนีบแล้ว ยังเป็นบริเวณอื่นได้ด้วยครับ เช่น ข้อเท้าของสุภาพสตรีที่ใส่รองเท้ารัดส้น หรือบริเวณขาของสุภาพสตรีที่ชอบใส่กระโปรงยีนส์หรือกางเกงคับๆ

ในระยะยาว การเสียดสีนานๆ ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของผิวหนัง เนื่องจากเกิดการอักเสบอยู่เรื่อยๆ ผิวหนังก็จะดำคล้ำเฉพาะจุดได้ การมีสีคล้ำขึ้นจะเห็นได้จากผิวหนังส่วนต่างๆ ของร่างกายที่มีการเสียดสี โดยเฉพาะในหมู่ผู้มีน้ำหนักเกิน มีไขมันส่วนเกินมาก ทั้งบริเวณ คอ รักแร้ ขาหนีบ การเสียดสีกันนานๆ ของผิวหนัง ไม่ว่าจะกับผิวหนังด้วยกันเอง หรือกับสิ่งภายนอก ยังกระตุ้นเนื้องอกเพิ่มขึ้นได้ เช่น อาจพบไฝ ขี้แมลงวัน หรือติ่งเนื้อต่างๆ ขึ้นในบริเวณนั้นๆ

ในหน้าร้อน นอกจากจะเสียดสีแล้ว เมื่อเหงื่อออกมาก ไหลเข้ามาในบริเวณที่เสียดสีกัน ยิ่งทำให้ไม่สบายตัว หากมีเหงื่อมากก็ทำให้เกิดการหมักหมมของแบคทีเรีย และทำให้เกิดกลิ่นกาย ทำให้ผิวหนังอักเสบติดเชื้อเพิ่มขึ้นมากได้ คำถามที่คนชอบถามหมอคือ เมื่อมีตุ่มพุพองน้ำใส (Blister) แล้ว ควรใช้เข็มเจาะหรือไม่ โดยทั่วไปหมอจะไม่แนะนำให้ใช้เข็มเจาะ เพราะเสี่ยงที่จะติดเชื้อมากขึ้นหากเข็มไม่สะอาด อาจทำให้แผลติดเชื้อได้ แต่หากต้องการเจาะจริง แนะนำให้ไปทำกับคุณหมอที่โรงพยาบาลหรือสถานพยาบาลใกล้บ้านจะดีกว่า เพราะนอกจากเจาะตุ่มพุพองแล้ว ยังสามารถตัดเล็มเนื้อตาย และทำแผลไปในตัว เพราะมียาป้องกันเชื้อโรค ทั้งยาทาและยารับประทานให้

วิธีบอกลาการเสียดสีแบบถาวร

วิธีป้องกันภาวะขาเบียดกัน รวมทั้งโรคผิวหนังที่เกิดจากการเสียดสี ให้พยายามไม่ให้เกิดการเสียดสีกันนั่นเองครับ หากคนต้นขาใหญ่ก็ออกกำลังกาย ลดน้ำหนักให้ขากระชับ ในคลินิกหรือแผนกผิวหนังสถานพยาบาลต่างๆ ก็อาจจะเห็นนวัตกรรมต่างๆ เช่น การฉีดโบท็อกซ์ (โบทูลินั่มท็อกซินเอ) การลดขนาดกล้ามเนื้อขา หรือการใช้การผ่าตัดหรือเครื่องมือต่างๆ เพื่อลดสัดส่วนเกิน

สำหรับคำแนะนำเบื้องต้น ให้ดูแลตัวเองครับ เลือกใส่กางเกง กระโปรง รองเท้า เสื้อผ้าที่เบาสบาย ไม่คับ ผ้ายืดได้ก็จะดี ส่วนการป้องกันการกัดเท้า สามารถใส่แผ่นรองกัดเท้าที่เป็นรูปแบบคล้ายพลาสเตอร์ได้ เลือกรองเท้าที่ใส่แล้วไม่กดทับ เลือกการใส่ถุงเท้าที่เบาสบาย ดูแลเท้าด้วยการใช้สเปรย์ดับกลิ่นเท้า ซึ่งจะช่วยลดเหงื่อออก บางคนหากเป็นมาก หรือทำงานที่ต้องเดินมาก อาจต้องฝึกฝนการเดินในแบบที่ไม่ทำให้เกิดการกระทบกระแทกรุนแรง อันจะทำให้เกิดแผลได้

ส่วนคนที่มีโรคแล้ว ไม่ว่าจะแผลพุพองหรือภาวะผิวหนังสีคล้ำขึ้น มีติ่งเนื้อหรือรอยโรคบริเวณที่เสียดสี ขอแนะนำให้พบคุณหมอเพื่อตรวจรักษาเพิ่มเติม วิธีการรักษาได้ทั้งยาทา ยากิน การฉีดยา เลเซอร์เฉพาะสำหรับโรค ฯลฯ หากมีโรคร่วมด้วย เช่น โรคอ้วนหรือโรคทางเมตาบอลิซึม เช่น ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง เบาหวาน ก็ควรรักษาโรคประจำตัวเหล่านั้นควบคู่ไปกับการลดน้ำหนัก การออกกำลังกายที่กระตุ้นการทำงานของหัวใจและระบบไหลเวียนโลหิต (คาร์ดิโอ) ไม่เช่นนั้น หากอ้วนหรือมีโรคแทรกซ้อนจะยิ่งทำให้ตัวโรคผิวหนังอาการแย่ลงได้ เมื่อมีแผลหรือภาวะผิวหนังคล้ำ การใช้ครีมบำรุงผิวทาเช้า-เย็น โดยเฉพาะกลุ่มว่านหางจระเข้หรือกลุ่มครีมแบบเย็น ตลอดจนครีมทั่วไปที่ผ่านการรับรองของคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ก็ช่วยบำรุงผิวหนัง และช่วยลดโทนสีผิวให้กระจ่างขึ้นได้บ้าง

ภาพประกอบ: tuckktuck

ภาพ: shutterstock

อ้างอิง:

• 1. Fitzpatrick's Dermatology in General Medicine, 8e
• Lowell A. Goldsmith, Stephen I. Katz, Barbara A. Gilchrest, Amy S. Paller, David J. Leffell, Klaus Wolff
• 2. J Spec Oper Med. 2014 Summer;14(2):95-7.
• Prevention of foot blisters.
• Knapik JJ.
• 3. Dermatology. 2014;229(3):174-82. doi: 10.1159/000362596. Epub 2014 Sep 13.
• Atopic dirty neck or acquired atopic hyperpigmentation? An epidemiological and clinical study from
• the National Skin Centre in Singapore.
• Seghers AC1, Lee JS, Tan CS, Koh YP, Ho MS, Lim YL, Giam YC, Tang MB.