‘ทุเรียน’ ผู้ได้รับฉายา ‘ราชาแห่งผลไม้’ ซึ่งนอกจากได้รับความนิยมในการบริโภคจากชาวจีนแล้ว ตอนนี้กำลังเปลี่ยนแปลงจากของกินเป็นสัญลักษณ์แสดงสถานะที่ทันสมัยและมีราคาแพง
ประเพณีการให้ของขวัญแบบดั้งเดิมของจีนมีบทบาทสำคัญในความสัมพันธ์ทางสังคมและครอบครัวเสมอมา ในพื้นที่ชนบท เช่น มณฑลเหอหนานในภาคกลางของจีน สิ่งที่ผู้คนจะมอบให้กันเป็นของขวัญมักจะประกอบด้วยองุ่น, ไส้กรอก, แฮม, นม และเห็ดแห้ง อย่างไรก็ตาม ประเพณีเก่าแก่เหล่านี้กำลังมีการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ ตอนนี้ทุเรียนถูกเพิ่มเข้าไปเพื่อเป็นตัวแทนของสถานะที่สูงส่งและความเจริญรุ่งเรือง
ความนิยมที่เพิ่มขึ้นของทุเรียนเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ทางสังคมในประเทศจีนที่เรียกว่า ‘อิสรภาพของทุเรียน’ (Durian Freedom) แนวคิดนี้มาจากคำศัพท์ก่อนหน้านี้ที่เรียกว่า ‘อิสรภาพของเชอร์รี’ ซึ่งความสามารถในการซื้อผลไม้ราคาสูงถูกมองว่าเป็นสัญญาณของความมั่งคั่งและความเจริญรุ่งเรือง โดยตอนนี้ทุเรียนได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของสถานะทางสังคมและความมั่งคั่งในประเทศจีน เช่นเดียวกับที่เชอร์รีเคยเป็น
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
- ไทยมีหนาว! จีนเตรียมวางขาย ‘ ทุเรียนจีน Made in China ’ ที่ปลูกในเกาะไหหลำ พร้อมตั้งเป้าขาย 2.5 หมื่นล้านบาทภายในปี 2028
- ‘ไหหลำ’ เกาะที่ถูกเปรียบเปรยว่าเป็นฮาวายของจีน พร้อมแล้วที่จะเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า
- นักลงทุนจีนไม่ได้ซื้อแค่คอนโด-พูลวิลล่าในภูเก็ต แต่ยังทุ่มเงินซื้อ ‘สวนทุเรียน’ ราคา 3-5 ล้านบาทต่อไร่ เพื่อทำการท่องเที่ยวแบบครบวงจร
การนำเข้าทุเรียนที่เพิ่มขึ้นส่วนหนึ่งมาจากข้อตกลงการค้าหุ้นส่วนเศรษฐกิจระดับภูมิภาค (RCEP) ซึ่งได้ช่วยปรับปรุงขั้นตอนทางศุลกากรและลดภาษี ทำให้การนำเข้าทุเรียนและผลไม้เมืองร้อนอื่นๆ ง่ายขึ้นและประหยัดต้นทุนมากขึ้น ข้อตกลงการค้านี้ยังอนุญาตให้ทุเรียนเจาะเมืองระดับล่างของจีน เพิ่มการเข้าถึงและความนิยมมากขึ้น
ความคลั่งไคล้ทุเรียนไม่ได้หยุดอยู่แค่การกินผลที่สุกแล้วเท่านั้น แต่รสชาติของทุเรียนได้เริ่มมีอิทธิพลต่อวงการอาหารจีน ปัจจุบันร้านกาแฟและร้านอาหารหลายแห่งได้รวมเอาทุเรียนไว้ในเมนู โดยนำเสนอเมนูที่ไม่เหมือนใคร เช่น เค้กเลเยอร์ทุเรียน และลาเต้ทุเรียนและมะพร้าว การผสมผสานระหว่างอาหารจีนแบบดั้งเดิมและทุเรียนช่วยส่งเสริมความนิยมของผลไม้ชนิดนี้
แหล่งนำเข้าทุเรียนที่สำคัญของจีนคือประเทศที่อยู่ใน RCEP เช่น ไทย, มาเลเซีย, เวียดนาม และฟิลิปปินส์ ซึ่งในขณะที่ตลาดจีนมีความต้องการทุเรียนเพิ่มขึ้น นักลงทุนชาวจีนที่มองเห็นถึงศักยภาพในการทำกำไรของการค้าทุเรียนจึงเข้าสู่เวทีนี้ด้วยวิธีการต่างๆ ตั้งแต่การทำสัญญาซื้อทุเรียนจากสวนผลไม้ในประเทศผู้ส่งออก ไปจนถึงการสร้างแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซ และบริการโลจิสติกส์แบบเย็นที่ปรับให้เหมาะกับการส่งออกทุเรียน
สิ่งที่น่าสนใจคือ แม้จะมีการบังคับใช้กฎระเบียบการนำเข้าที่เข้มงวดเนื่องจากนโยบายปลอดโควิดของจีน แต่การนำเข้าทุเรียนก็ยังเฟื่องฟู โดยมีการนำเข้าเพิ่มขึ้น 4 เท่าตั้งแต่ปี 2017 มีมูลค่ารวมเกิน 4 พันล้านดอลลาร์ ความต้องการที่เพิ่มขึ้นยังคงไม่ลดลง โดยการนำเข้าทุเรียนในไตรมาสแรกของปี 2023 พุ่งสูงขึ้นมากกว่า 150% ตามข้อมูลของศุลกากรจีน
นอกจากนี้ การเริ่มต้นของฤดูกาลขนส่งทุเรียนจากเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในเดือนพฤษภาคมและมิถุนายน ทำให้ราคาขายปลีกในจีนลดลง ทำให้ผลไม้มีราคาย่อมเยามากขึ้นจนลูกค้าที่มีเงินไม่มากนักก็ซื้อได้ เห็นได้ชัดจากยอดขายที่พุ่งสูงขึ้นบน Meituan ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มจัดส่งอาหารชั้นนำของจีน โดยยอดขายทุเรียนพุ่งสูงถึง 711% เมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันในปี 2022
การปรับปรุงกระบวนการโลจิสติกส์และห่วงโซ่อุปทาน ทำให้ทุเรียนนำเข้าสามารถเข้าถึงพื้นที่ห่างไกลของจีนได้ภายใน 3 วัน การเข้าถึงที่ดีขึ้นและความต้องการที่เพิ่มขึ้นกระตุ้นการคาดเดาว่า ความต้องการบริโภคทุเรียนของจีนอาจเพิ่มขึ้นเป็น 2 เท่าในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า
ภาพ: Jia Minjie / VCG via Getty Images
อ้างอิง:
