เราเชื่อว่าหลายคนคงมีอาหารจานโปรดที่กินเมื่อไรก็ชวนให้นึกถึง อาจเป็นเมนูประจำบ้านที่หากินที่ไหนไม่ได้ยกเว้นแต่แม่ทำ หรือจานเด็ดประจำชุมชนซึ่งแม้ขอสูตรกลับไปทำที่บ้านก็ไม่อร่อยเท่ามากินถึงถิ่น ตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มนุษย์เรามีอาหารเป็นตัวเชื่อมโยงสานสัมพันธ์ระหว่างกัน ไม่ว่าคุณจะเชื้อชาติใด สัญชาติใด ล้วนแต่สยบให้แก่อาหารทั้งสิ้น อาหารจึงเป็นตัวกลางในการหล่อหลอมความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ มีเมนูมากมายเกิดขึ้นจากการรวมกันของหลายวัฒนธรรมจนกลายเป็นเอกลักษณ์ประจำถิ่น อาหารพื้นถิ่นหนึ่งจานจึงเป็นมากกว่าอาหารธรรมดา หากแต่เป็นตัวบันทึกเรื่องราวชุมชนในรูปแบบที่กินได้ แถมยังอิ่มท้องด้วย
คุณแตน-ขนิษฐา สกุลทอง
ไม่กี่วันก่อนเรามีโอกาสลิ้มลองอาหารชุดหนึ่ง ณ บ้านสกุลทอง ซึ่งอยู่ห่างจากพิพิธภัณฑ์บ้านกุฎีจีนไม่กี่เมตร เป็นอาหารชาววังและอาหารเชื้อชาติโปรตุเกส ที่คุณแตน-ขนิษฐา สกุลทอง ทำเสิร์ฟจากสูตรที่ตกทอดกันมาจากบรรพบุรุษ มีตั้งแต่จานเรียกน้ำย่อยอย่างขนมจีบนก หมูสัพแหยก รวมถึงจานหลัก ขนมจีนแกงไก่คั่ว ที่มองผิวเผินแลดูคล้ายขนมจีนแกงไก่ไทย แต่สูตรของที่นี่คือไม่เผ็ด น้ำใสกว่า มีรสเค็มและอมหวานเล็กๆ ทานพร้อมกับเครื่องเคียง พริกชี้ฟ้าเหลืองสับ และต้นหอมผักชีซอย
ชุมชนกุฏีจีนซึ่งเป็นหนึ่งในชุมชนที่ร่วมแคมเปญ ‘คิดถึง…อาหารจานโปรด’ ที่การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) ภาคกลาง ร่วมมือกับโลเคิล อร่อย (Local Aroi) จัดทำแคมเปญส่งสำรับอาหารจาก 6 ชุมชนในรูปแบบแพ็กเกจอาหาร Local Cuisine to Home ส่งตรงถึงบ้านให้คลายคิดถึง ด้วยความที่พื้นที่แถบนี้เป็นที่อยู่ของชาวไทยเชื้อสายโปรตุเกส สืบทอดมาตั้งแต่ครั้งแดนสยามย้ายเมืองหลวงมายังกรุงธนบุรี และยังเป็นที่อยู่อาศัยของชาวไทยพุทธ ชาวจีนโพ้นทะเล รวมถึงชาวญวนที่อพยพย้ายครัวตามมาด้วย เสน่ห์ของกุฎีจีนจึงเป็นความหลากหลายของเชื้อชาติและวัฒนธรรม
บน: บรรยายในบ้านสกุลทอง
ล่าง: ขนมจีนแกงไก่คั่ว และของว่างชาววัง
“อาหารทุกจานของพี่มีเรื่องเล่านะ” คุณแตนเอ่ยปากบอกเราหลังจากเสิร์ฟอาหารแต่ละชุดเสร็จ เธอบอกว่าเสน่ห์ของอาหารชุมชน คือเมนูที่สามารถบ่งบอกได้ว่า ชุมชนนี้เป็นอย่างไร เป็นใคร มาจากไหน การกินอาหารท้องถิ่นจึงเหมือนการทำความรู้จักกับท้องถิ่นนั้นๆ
“ทุกจานที่เราทำเป็นจานบ้านๆ ที่หากินได้ในชุมชนกุฎีจีน แต่ของเราจะต่างหน่อยตรงที่มีสูตรชาววังจากฝั่งคุณแม่มาด้วย อย่างขนมจีนแกงคั่วไก่ ถ้าไปกินที่อื่นไม่ใช่กุฎีจีนก็ไม่ใช่รสชาติแบบนี้ เป็นจานอาหารโปรตุเกสที่ปรับผสมกับของไทย มีรสเค็มและอมหวานเล็กๆ คนโปรตุเกสเคยมากิน เขาก็บอกว่าแค่คล้ายๆ แต่บางอย่างไม่ใช่แบบนี้ ทุกอย่างมันมีการปรับเปลี่ยน ผสมรวมกันของวัฒนธรรม”
ส้มฉุน อาหารดับร้อนโบราณที่ปรากฏอยู่ในกาพย์เห่ชมเครื่องคาว-หวาน
บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย
อีฟ-ชาญวิทย์ เวียงนนท์
อีฟ-ชาญวิทย์ เวียงนนท์ ผู้ดำเนินโครงการภายใต้บริษัท โลเคิล อร่อย ซึ่งทำหน้าที่เป็นคนกลางระหว่างชุมชนกับนักท่องเที่ยว กล่าวเสริมในประเด็นนี้ว่า
“เราเชื่อเสมอว่าไม่มีใครเล่าเรื่องคนในชุมชนดีเท่ากับตัวชุมชนเอง โลเคิล อร่อยเป็นเพียงตัวกลางที่คอยช่วยสนับสนุนชุมชนเท่านั้น ในช่วงที่โควิด-19 แพร่ระบาดจนทำให้ทุกอย่างชะงักไป โลเคิล อร่อยยังคงทำงานกับชุมชนอยู่เรื่อยๆ คนที่อยู่ในชุมชนก็มักจะบ่นเสมอว่าคิดถึงจัง อยากทำอาหารแล้ว พวกเขาสนุกและภูมิใจที่ได้เป็นคนเล่าเรื่องราวของชุมชนให้คนอื่นได้รับรู้ ในทางกลับกัน ผมมีโอกาสเจอนักเดินทางและนักท่องเที่ยวหลายคน ซึ่งเขาก็บ่นเหมือนกันว่าอยากกินอาหารของร้านนี้ชุมชนนี้จังเลย ซึ่งนั่นเป็นที่มาที่ทำให้โลเคิล อร่อยทำแคมเปญนี้ร่วมกับ ททท.
“เรารู้ว่าทุกคนคิดถึงชุมชนและโหยหาการท่องเที่ยว ชุมชนแต่ละชุมชนที่ทางโลเคิล อร่อยเลือกมาล้วนมีเรื่องราวในตัวเองแข็งแกร่งอยู่แล้ว เราเพียงแต่นำคุณค่านี้ออกไปสู่นักท่องเที่ยว ให้เขาได้รู้ว่าชุมชนมีดีอะไรบ้าง นำเสนอผ่านอาหารให้เขาได้ชิม ได้ลอง เมื่อเขากินแล้วอร่อย เขาจะคิดถึงชุมชน และจะหาโอกาสมาสัมผัสวิถีชุมชนในอนาคต” อภิชัย ฉัตรเฉลิมกิจ ผู้อำนวยการภูมิภาคภาคกลาง การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย กล่าว
อภิชัย ฉัตรเฉลิมกิจ
ผู้อำนวยการภูมิภาคภาคกลาง การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
นอกจากชุมชนกุฎีจีน ยังมีอีก 5 ชุมชนที่อยู่ในแคมเปญ ‘คิดถึง…อาหารจานโปรด’ ได้แก่ ชุมชนคลองเตย กรุงเทพมหานคร, ชุมชนบ้านริมคลอง จ.สมุทรสงคราม, ชุมชนเกาะเกิด จ.พระนครศรีอยุธยา, ชุมชนทัพหลวง จ.นครปฐม และชุมชนบ้านดงเย็น จ.สุพรรณบุรี ซึ่งแต่ละชุมชนต่างมีเมนูความอร่อยที่กินและพาให้หวนคิดถึงชุมชนด้วย
สำหรับใครอยากเที่ยว หรืออยากสัมผัสความอร่อยกับเมนูอาหารจานเด็ดประจำชุมชน สามารถสั่งจองสำรับความคิดถึงได้วันที่ 25 มิถุนายน 2563 เป็นต้นไป ทุกชุมชนจะปิดรอบการสั่งจองทุกวันพุธ และจัดส่งอาหารทุกวันเสาร์ โดยแต่ละชุมชนจะจัดส่งตามนี้
– ชุมชนกุฎีจีน กรุงเทพฯ วันที่ 4 และ 11 กรกฎาคม
– ชุมชนเกาะเกิด จ.พระนครศรีอยุธยา วันที่ 18 และ 25 กรกฎาคม
– ชุมชนบ้านดงเย็น จ.สุพรรณบุรี วันที่ 1 และ 8 สิงหาคม
– ชุมชนคลองเตย กรุงเทพฯ วันที่ 15 และ 22 สิงหาคม
– ชุมชนบ้านริมคลอง จ.สมุทรสงคราม วันที่ 29 สิงหาคม และวันที่ 5 กันยายน
– ชุมชนทัพหลวง จ.นครปฐม วันที่ 12 และ 19 กันยายน
นอกจากอิ่มอร่อยกับอาหารชุมชน และจัดเต็มกับโปรโมชันแพ็กเกจเส้นทางท่องเที่ยวชุมชนแล้ว ยังได้เป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยสนับสนุนชุมชนโชว์วัตถุดิบอาหาร ภาชนะ และภูมิความรู้ปลายจวักของแต่ละบ้าน แต่ละชุมชนอีกด้วย
“นักชิมยังสามารถสัมผัสบรรยากาศชุมชนได้ที่บ้านผ่านเทคโนโลยีแบบ AR ได้ด้วย แค่คุณใช้มือถือสแกนไปที่ภาพซึ่งอยู่ในแพ็กเกจที่เราจัดเตรียมให้ พร้อมกับรับประทานไปด้วย รับรองว่าได้อารมณ์เดียวกับเที่ยวชุมชนเอง” ชาญวิทย์กล่าวปิดท้าย
ใครที่สนใจสามารถติดตามรายละเอียดและสั่งจองได้ที่ Line @localaroi หรือทางแฟนเพจ www.facebook.com/localaroi และเว็บไซด์ localaroi.com
เพราะในจานอาหารชุมชนเต็มไปด้วยวัฒนธรรมและคุณค่าของเรื่องราว การกินอาหารชุมชนจึงเหมือนการสร้างประสบการณ์ท่องเที่ยวชุมชนบนโต๊ะอาหารมื้อพิเศษ
พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์
