บทความโดย ดร.ณภัทร จาตุศรีพิทักษ์ คุณพ่อลูกสอง และผู้เชี่ยวชาญด้าน AI
เพื่อนๆ ที่มีลูกถามมาเยอะว่า ผมทำงานด้าน AI และเป็นคุณพ่อด้วย มีมุมมองอย่างไรกับการเลี้ยงลูกให้อยู่รอดและมีสุขได้ในอนาคตสุดผันผวน แต่กลับแน่นอนว่ามนุษย์ไม่ได้ฉลาดที่สุดอีกต่อไป
ยอมรับว่าก็คิดอยู่นาน จนกระทั่งเขียนหนังสือเล่มใหม่เสร็จ ค่อยพอจะตกผลึกว่าผมคิดอย่างไรกับเรื่องนี้
ตกผลึกแรกคือ ไม่ว่าโลกจะเปลี่ยนไปอย่างไรก็จะยังมีแก่นหลักการเลี้ยงลูกที่ดี เหมือนที่ Jeff Bezos บอกว่า เขาวางกลยุทธ์ให้สอดคล้องกับสิ่งที่ไม่มีวันเปลี่ยน (ลูกค้าชอบเห็นสินค้าหลากชนิดและราคาถูก) โพสต์นี้จึงขอไม่พูดเรื่อง Parenting เพราะตัวเองก็ไม่ได้เก่งนักและมันเป็นความคิดเห็นส่วนตัว บวกกับลูกใครลูกมัน & เด็กแต่ละคนมีความพิเศษแตกต่างกัน
นี่คือ 5 ข้อคิด เผื่อจะเป็นประโยชน์ประกอบแนวทางการเลี้ยงลูกสู่อนาคตที่ผมอยากแบ่งปันกับทุกคนในฐานะคนพัฒนาและใช้งาน AI แทบทุกชั่วโมง
- พิจารณาการบริหารเวลาของเราและลูกให้ดีที่สุด
สิ่งที่น่าสนใจที่สุดในเรื่อง AI ไม่ใช่แค่ความเฉลียวฉลาดของมัน แต่คือ ‘อัตราเร่ง’ ว่ามันพัฒนาได้เร็วแค่ไหน เพราะมันเร็วแบบ Exponential ถึงขั้นที่แม้ว่าเกจิอาจารย์จะบอกว่าอัตรานี้จะ Diminishing แต่ด้วยเม็ดเงินที่ทั้งตลาดทุ่มเข้าไปและมันสมองของคนที่บริษัทยักษ์ใหญ่ดูดเข้าไปทำเรื่องนี้ มันก็ยังเร็วอยู่ดี In absolute terms
แต่มนุษย์เราเป็นสัตว์ที่พัฒนาแบบค่อนข้าง Linear หรือเป็นเส้นตรง เราใช้เวลาค่อนข้างมากกว่าจะเลเวลอัพแล้วเก่งพอจะทำงานเล็กๆ ได้ กว่าเราจะรับงานชิ้นใหญ่ๆ ได้บางทีสิบปี!
ทั้งหมดนี้ผมมองว่าไม่มีประโยชน์ที่จะกวดให้ลูกผมไปวัดพลังกับพวกมัน
เราเห็นคนพูดกันเยอะมากช่วงปีใหม่ว่า “อย่าเอาไม้บรรทัดคนอื่นมาวัดตัวเอง”
ตรงนี้ก็เช่นกัน และจะมีความพิเศษนิดหนึ่งด้วยตรงที่ว่า แม้แต่ไม้บรรทัดของตัวเราเอง ถ้ามันเก่าก็อาจจะใช้ไม่ได้ในวันใหม่เหมือนกัน
ด้วยสปีดของมนุษย์ เรายิ่งต้องเคร่งพิจารณาว่าการใช้เวลาของเราและ / กับลูกกำลังนำไปสู่อะไรที่มีประโยชน์กับเขาจริงไหมในอีก 10-20 ปีข้างหน้า
Key คือหาดาวเหนือให้เจอ แล้วค่อยๆ เดินไปในอัตราที่เราไหว เดี๋ยวก็ไปถึงเอง ระวังที่สุดคือการเสียเวลาของเราและลูกไปกับการเตรียมลูกไปแข่งในศึกที่ไม่มีวันชนะ
- เข้า ‘ซูเปอร์มาร์เก็ตทักษะ’ บ่อยๆ
ถ้าย้อนกลับไปดูในอดีตจะพบว่าหลังจากโลกเริ่มใช้คอมพิวเตอร์ งานเกือบทั้งหมดถูกทำลายและถูกทดแทนด้วยงานใหม่ๆ แปลว่างานส่วนมากในอีก 10-20 ปีข้างหน้าน่าจะยังไม่เกิดขึ้นด้วยซ้ำ แต่วันนี้ผู้ปกครองต้องเริ่มปลูกและลงทุนให้กับลูกๆ แล้ว เพราะต้นไม้พันธุ์นี้ใช้เวลานาน
ไม่มีใครรู้ว่าดาวเหนืออยู่ไหน ความรู้และทักษะอนาคตที่เหมาะกับลูกจริงๆ คืออะไร แต่เราพอจะเล็ง Secular Trends หรือสิ่งที่จะ In Demand ได้ ถ้าเราหมั่นเข้า ‘ซูเปอร์มาร์เก็ตทักษะ’ บ่อยๆ
AI กำลังดิสรัปต์ซูเปอร์มาร์เก็ตทักษะและลูกค้าที่จะเข้ามาเลือกซื้ออย่างรุนแรง ราคาของทักษะบางประเภทที่เคยตั้งไว้สูงๆ อาจเหลือศูนย์ในไม่กี่ปี บางทักษะที่เคยขาดแคลนอาจล้นตลาดหรือกลายเป็นสิ่งที่ไม่จำเป็นเมื่อมีเทคโนโลยีใหม่ เช่น Full Self-Driving และหุ่นยนต์
หน้าที่ของเราคือช่วยลงทุนเวลาอันมีค่าของลูกหลานให้เหมาะสม เพื่อให้ทักษะของพวกเขาไม่ถูกโยนไปอยู่ในโซนลดราคาเคลียร์สต็อกหลังร้าน หรือมีแต่ทักษะที่ Shelf Life สั้นจนจบมาได้ไม่ถึงปีก็ Obsolete
ไม่ต้องเป๊ะ แต่ถ้าเข้าซูเปอร์มาร์เก็ตบ่อยพอ เราจะจับ Secular Trends ได้ทัน และค่อยๆ ปรับให้ลูกมีหนทางแนบตัวเข้าไปกับมัน
- ค่อยๆ สร้าง Attention Filter & Radar
Harry Potter มีวิชาป้องกันศาสตร์มืด ยุคนี้เราก็ต้องมีเช่นกัน เพราะเป็นทักษะสำคัญที่ควรฝึกตั้งแต่เล็ก เพื่อให้ลูกเรียนรู้ได้เร็วขึ้น ไม่เสียเวลากับเรื่องหรือคนที่ไม่มีคุณภาพ และสร้างอัตลักษณ์ได้อย่างมีสติ
ยุค AI จะเพิ่มคอนเทนต์มหาศาล ทั้งจากคนและ AI ทำให้การเลือกเสพข้อมูลยิ่งท้าทายมากขึ้น เวลาอันจำกัดของมนุษย์ขัดกับความเร็วและปริมาณคอนเทนต์ที่เพิ่มขึ้น โซเชียลมีเดียในช่วง 10 ปีที่ผ่านมาปั้นความคิดคนไปในทางที่อาจไม่ดีต่อสังคม และ AI จะเพิ่มอานุภาพให้เครื่องจักรนี้ จนยากที่จะพิสูจน์ข้อเท็จจริงและคุณภาพของสิ่งที่เราเสพ
ในขณะที่ลูกยังเล็ก เราต้องช่วยคัดกรองและสอนให้เขาเข้าใจว่าหากให้ Attention ของเขาไปกับแพลตฟอร์มที่ไม่มีคุณภาพ จะส่งผลต่อสมองและพฤติกรรมในระยะยาวอย่างไร ในทางกลับกัน หากใช้ AI อย่างถูกต้องจะช่วยทุ่นแรงและเลือกสิ่งที่ควรลงทุนเวลาได้อย่างมีประสิทธิภาพ
AI ยังช่วยเรื่อง Self-Improvement และลดอุปสรรคในการเรียนรู้จากผู้เชี่ยวชาญ อีกทั้งยังสอนให้ลูกคัดกรองคนที่เข้ามาเรียกร้องความสนใจในชีวิตจริง ซึ่งเป็นทักษะสำคัญที่ส่งผลต่อความสำเร็จและความสัมพันธ์ในระยะยาว
- Skills of the Future เป็นเรื่องที่คนยังไม่ค่อยเข้าใจ แต่ต้องรีบหา
ในโลกที่ ‘ปัญญา’ ถูก Commoditized และแบ่งขายทั่วโลกโดยบริษัทอย่าง Microsoft, Amazon และ Google คำถามคือมนุษย์ยังต้องวางเป้าหมายให้ลูกโตขึ้นมาเป็นเด็กเฉลียวฉลาดหรือเก่งกาจอยู่หรือไม่
ความเก่งในที่ทำงานมีหลายเฉด บางครั้งการมีทักษะและคาแรกเตอร์สำคัญกว่าการเป็นคนเก่งที่สุด งานวิจัยจาก Harvard พบว่า Social Skills มีบทบาทสำคัญมากขึ้น เช่น งานที่ต้องการทักษะนี้เพิ่มขึ้นต่อเนื่อง ในขณะที่งานที่ไม่ใช้ทักษะนี้ลดลง Cognitive Skills ยังสำคัญ แต่ตลาดให้ค่ามากที่สุดกับคนที่มีทั้งสองทักษะ
ด้าน Economic IQ งานที่ต้องใช้ทักษะการตัดสินใจเพิ่มขึ้นจาก 6% ในปี 1960 เป็น 34% ในปี 2018 และงานเหล่านี้ได้รับค่าตอบแทนสูง เพราะการตัดสินใจที่ดีมีผลต่อความสำเร็จมากกว่า IQ
ทักษะเหล่านี้ควรปลูกฝังตั้งแต่เด็ก เช่น การให้ลูกฝึกกิจกรรมที่ส่งเสริมการเข้าสังคม และเรียนรู้การตัดสินใจผ่านการจัดการทรัพยากรในเกม AI อาจทำได้ในที่สุด แต่ยังมีหลายอย่างที่มนุษย์ต้องพัฒนา เช่น Hard Skills และ Soft Skills
- ความรู้ทางการเงินและการลงทุน
หนังสือของ Thomas Piketty เรื่อง Capital in the Twenty-First Century บอกไว้แล้วว่า ตราบใดที่ r > g เราจะเจอปัญหาความเหลื่อมล้ำ
r คือ อัตราเติบโตของทุน เช่น หุ้น บอนด์ ทอง และคริปโต
g คือ อัตราเติบโตของเศรษฐกิจ
ความเป็นจริงคือ:
- เงินเดือนส่วนมากแปรผันตาม g ไม่ใช่ r
- เงินเดือนที่สูงจริงๆ มักมาจากทักษะที่ไม่ได้หาเรียนได้จากโรงเรียน
- g ของประเทศไทยโตยาก และ g ของประเทศอื่นก็ไม่ได้โตเร็วทุกที่
- AI รอบนี้กระทบแรงงานโดยตรง เพราะมันกลายเป็น Workforce
- มนุษย์มีทางเลือกในการลงทุนมากขึ้น
แปลว่าการเป็นมนุษย์เงินเดือนอย่างเดียวเป็นทางเลือกที่เสี่ยง ต่อให้เราใช้ AI ได้เก่งกาจ แต่ถ้ารายได้ยังแปรผันตาม g หรือเอาชนะมันได้ไม่มาก ก็ยังหนีไม่พ้นการทบต้นของเงินเฟ้อ
ไม่ได้หมายความว่าควรลาออกมาเทรดหุ้น แต่ควรเริ่มให้ลูกๆ สัมผัสความรู้เรื่องการเงิน การลงทุน และการบริหารความเสี่ยงตั้งแต่เนิ่นๆ เพราะศาสตร์นี้ใช้เวลาและประสบการณ์ ในโรงเรียนไม่ได้สอน
ประสบการณ์เหล่านี้มีผลต่อการลงทุนในด้านอื่นๆ เช่น การบริหารเวลาและพัฒนาทักษะ คุ้มค่าในระยะยาวยิ่งกว่าคุ้ม
เสริมความรู้การเลี้ยงลูกในทุกช่วงอายุได้ที่งาน Alpha Skills Summit 2025 ครั้งแรกกับงานใหญ่ระดับประเทศที่ออกแบบเพื่อพ่อแม่ยุคใหม่ คุณครู และคนทำงานด้านการศึกษา ที่ต้องการเตรียมเด็ก Gen Alpha ให้พร้อมรับมือกับโลกอนาคต โดย THE STANDARD และซูเปอร์จิ๋ว
🔥 Early Bird Ticket เปิดจำหน่ายแล้ว https://bit.ly/alphass2025sp5ai
