เมื่อวันที่ 26 เมษายนที่ผ่านมา คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี ร่วมกับ เครือข่ายผู้หญิงยุติความรุนแรงแสวงสันติภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ และผู้หญิงภาคประชาสังคม จัดเวทีเสวนาในหัวข้อ ‘นักการเมืองสตรีชายแดนใต้ โอกาสและความท้าทายของผู้หญิงในพื้นที่การเมือง’
โดยบนเวทีมีผู้สมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) สตรีจากพรรคการเมืองต่างๆ ร่วมเสวนา ประกอบด้วย พญ.เพชรดาว โต๊ะมีนา พรรคภูมิใจไทย, อามีเน๊าะ อารง พรรคก้าวไกล, ซูรัยยา วาหะ พรรคเป็นธรรม และ รอมือละห์ แซเยะ พรรคประชาชาติ ดำเนินรายการโดย ผศ.อสมา มังกรชัย และมีตัวแทนภาคประชาสังคมในพื้นที่ เช่น โซรยา จามจุรี เครือข่ายผู้หญิงภาคประชาสังคมเพื่อสันติภาพชายแดนใต้, รอซีดะห์ ปูซู เครือข่ายผู้หญิงยุติความรุนแรงแสวงสันติภาพจังหวัดชายแดนภาคใต้ และ สมใจ ชูชาติ ร่วมสะท้อนประเด็นสตรีในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้
อามีเน๊าะ อารง ผู้สมัคร ส.ส. เขต 1 นราธิวาส พรรคก้าวไกล กล่าวว่า ภาพของผู้หญิงชายแดนใต้บนเวทีการเมืองแม้จะยังดูเป็นภาพใหม่ แต่หลายๆ ครั้งนั้นประเด็นในเชิงพื้นที่มักถูกขับเคลื่อนโดยพลังของผู้หญิง
“พื้นที่ชายแดนใต้ของเราถูกสะท้อนด้วยเสียงของผู้หญิง ตั้งแต่สถาบันครอบครัวและชุมชน ในพรรคก้าวไกลเอง เราส่งเสริมให้มีสัดส่วนของผู้หญิง รวมถึงเพศทางเลือก ทำให้พรรคมีผู้หญิงมาช่วยงานขับเคลื่อน” อามีเน๊าะกล่าว
อามีเน๊าะกล่าวต่ออีกว่า ตนเป็นผู้สมัคร ส.ส. หญิงเพียงคนเดียวของจังหวัดนราธิวาสที่ลงสมัคร ซึ่งเรื่องข้อจำกัดและความท้าทายนั้นมีอยู่ 2 อย่าง คือหนึ่ง เรื่องความเป็นผู้หญิงและเป็นผู้หญิงมุสลิมด้วย กับสอง เรื่องเป็นลูกบ้านใหม่ที่ไม่ใช่ลูกบ้านใหญ่ ถือเป็นเรื่องที่ท้าทายมากพอสมควร
“วันดีคืนดี อามีเน๊าะ อารง ที่ไม่รู้เป็นลูกใคร มาถึงยื่นใบสมัคร ลง ส.ส. พรรคก้าวไกล เขต 1 มานั่งข้างๆ กับ ส.ส. บิ๊กๆ ในวันรับสมัคร คนก็บอกโอ้โฮ น้องคนนี้คือใครถึงกล้า คนก็ตั้งคำถามเราคิดอะไรอยู่ เราจะไม่คิดอะไรมาก เพราะถ้าคิดอะไรมากก็จะมานั่งตรงนี้ไม่ได้” อามีเน๊าะกล่าว
อามีเน๊าะกล่าวอีกว่า การหาเสียง ลงพื้นที่เป็นเรื่องใหม่ เราต้องนับหนึ่งใหม่หมด เราเติบโตมาไม่มีโมเดล ไม่มีคู่มือด้วยซ้ำ ว่าการเป็นผู้สมัครหญิงในระดับเขตจะต้องทำอย่างไร เพราะตั้งแต่เราเกิดมา ตอนเด็กๆ เคยเห็นแค่ พญ.พรพิชญ์ พัฒนกุลเลิศ ส.ส. หญิงคนเดียวในนราธิวาส เราไม่รู้เหมือนกันว่าการทำงานของเขานั้นเป็นอย่างไร ตอนนั้นเราเด็กมาก เราจำได้แค่ว่าการทำงานของ ส.ส. หญิงท่านนี้ในนราธิวาสค่อนข้างโดดเดี่ยว
“โอเค เราจะนับหนึ่ง ต่อให้เราไม่มีฮาวทู ต่อให้เราไม่มีคู่มือ เราก็จะริเริ่ม อย่างน้อยๆ ถ้าต่อไปมี ส.ส. มุสลีมะห์ ที่เป็นหญิงมุสลิม ที่สนใจจะลงการเมือง เขาก็จะได้เอาคู่มือที่เราพอจะมีอยู่ไปใช้ได้บ้าง” อามีเน๊าะกล่าว
อามีเน๊าะยังระบุด้วยว่า นโยบายที่เกี่ยวกับผู้หญิง นโยบายที่ตอบโจทย์ผู้หญิงในหลายมิตินั้น ปฏิเสธไม่ได้เลยว่ามาจากการทำงานหนักของกลุ่มเครือข่ายผู้หญิงในพื้นที่ชายแดนใต้
“เราเห็นพี่ๆ ก๊ะๆ กลุ่มผู้หญิง ทำงานมาตั้งแต่เกิดเหตุการณ์ความไม่สงบใหม่ๆ ด้วยซ้ำ ผู้หญิงเข้ามาดูแลผู้หญิงด้วยกันเองที่ต้องโดดเดี่ยวและได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์ความไม่สงบ” อามีเน๊าะกล่าว
อามีเน๊าะกล่าวทิ้งท้ายว่า นโยบายเฉพาะพื้นที่อย่างสันติภาพก้าวหน้า และการมีส่วนร่วมของกระบวนการพูดคุยนั้นพรรคก้าวไกลได้ให้ความสำคัญเช่นกัน และจะให้ผู้หญิงที่เป็นผู้เสียเปรียบโดยตรง จากการประกาศใช้พระราชกำหนด (พ.ร.ก.) ฉุกเฉิน และกฎอัยการศึกในพื้นที่เข้ามามีส่วนร่วม และจะยกเลิกการบังคับใช้กฎหมายพิเศษเหล่านี้ในพื้นที่
ขณะที่ พญ.เพชรดาว โต๊ะมีนา ผู้สมัคร ส.ส. เขต 1 ปัตตานี พรรคภูมิใจไทย กล่าวถึงนโยบายภาษีบ้านเกิดเมืองนอนที่พรรคภูมิใจไทยต้องการผลักดันนั้น เป็นนโยบายที่เปิดโอกาสให้ผู้เสียภาษีมีสิทธิ์เลือกว่าอยากให้ภาษีถูกใช้ไปที่ไหน หรืออยากใช้มาพัฒนาบ้านเกิด เช่น ตนเองบ้านเกิดอยู่กรุงเทพฯ แต่มาอยู่ปัตตานี ก็อยากเสียภาษีให้ที่นี่ ซึ่งตนยังมองอีกว่างบประมาณกว่าแสนล้านบาทไม่ได้ตอบโจทย์ ฉะนั้นการแก้ปัญหาโครงสร้างที่หลายพรรคพูดถึงมีความสำคัญมาก
พญ.เพชรดาวกล่าวต่อไปว่า ในอดีต การเป็น ส.ส. ผู้หญิงในพื้นที่ชายแดนภาคใต้มีข้อจำกัดอยู่มาก เมื่อเปรียบเทียบกับบริบทในกรุงเทพฯ ทำให้การกลับมาอยู่บ้านที่ปัตตานีในช่วงแรกมีการปรับตัวอยู่พอสมควร ซึ่งตนยอมรับว่าหลังจากมีเหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่กลับทำให้บทบาทของผู้หญิงชายแดนใต้มีความชัดเจนขึ้น และผู้หญิงมากกว่า 90% กลายเป็นผู้หญิงที่อยู่ด้านหน้า
“ดิฉันเคยลงสมัคร ส.ส. ที่กรุงเทพฯ แถวหนองจอก ลาดกระบัง ไม่มีประเด็นเรื่องผู้หญิงเลย สามารถหาเสียงได้ตามปกติ แต่พอกลับมาบ้านเรา ต้องตั้งหลักว่าถูกโจมตีในเรื่องอะไรบ้าง แต่ในขณะเดียวกัน เมื่อเวลาผ่านไป เราเห็นตั้งแต่มีเหตุการณ์ความไม่สงบมา 19 ปี เราจะพบว่าคนที่อยู่ด้านหน้ากลับเป็นผู้หญิง” พญ.เพชรดาวกล่าว
พญ.เพชรดาวกล่าวอีกว่า การเป็น ส.ส. ผู้หญิงไม่ได้เป็นอุปสรรคในการทำงานลงพื้นที่ ตนกลับมองเป็นข้อท้าทายและเป็นโอกาสมากกว่าสำหรับผู้หญิง
ด้าน โสรยา วาหะ ส.ส. บัญชีรายชื่อ พรรคเป็นธรรม กล่าวว่า ประเด็นแรกผู้หญิงที่ได้รับผลกระทบตั้งแต่ปี 2547 ทั้งจำนวนแม่เลี้ยงเดี่ยวที่สามีเสียชีวิต และสามีถูกจำคุก รวมทั้งสามีโดนคุกคาม จนต้องหนีจากบ้านเกิดเมืองนอน โดยพบว่าแม่เลี้ยงเดี่ยวเหล่านี้มีทั้งที่สามารถหาเงินเลี้ยงดูตนกับลูกได้ กับไม่มีทางเลือก ทำให้ต้องไปทำงานกับทหารเพื่อเอาตัวรอด
โดยแม่เลี้ยงเดี่ยวเหล่านี้ไม่มีทักษะอาชีพ เพราะในพื้นที่เราไม่มีงานให้ทำ ส่งผลให้คนกลุ่มนี้ต้องไปทำงานอยู่ต่างประเทศหรือในกรุงเทพฯ แทน ซึ่งตนมองว่าท้องถิ่นไม่สามารถออกแบบให้คนในพื้นที่มีอาชีพได้ หากท้องถิ่นสามารถออกแบบได้ คนในพื้นที่ก็จะมีงานทำ ไม่ต้องออกไปหางานทำข้างนอก
ทั้งนี้เห็นว่า ผู้หญิงควรมีส่วนร่วมบนโต๊ะเจรจาสันติภาพ และผู้หญิงสามารถเข้ามามีบทบาทในองค์กรศาสนา โดยเปิดโอกาสให้ผู้หญิงเข้ามามีบทบาทในองค์กรศาสนาอิสลาม ครูสอนศาสนา มีการเปิดสอบวัดระดับ รวมถึงการปรับโครงสร้างขององค์กรศาสนาให้มีเปิดพื้นที่ให้คนมีความรู้ความสามารถเข้าไปนั่งทำงาน
ส่วน รอมือละห์ แซเยะ ผู้สมัครแบบบัญชีรายชื่อ พรรคประชาชาติ กล่าวว่า บทบาทของผู้หญิงชายแดนใต้เคยรุ่งเรืองมาตั้งแต่ในอดีต ปาตานีเคยมีกษัตริย์ผู้ครองนครเป็นผู้หญิงมาแล้วหลายคน ซึ่งตนก็ยังเชื่อว่าสมัยนี้ผู้หญิงชายแดนใต้ก็ยังมีบทบาทในการขับเคลื่อนประเด็นต่างๆ
และสำหรับประเด็นผู้หญิงมุสลิมเป็นนักการเมืองบาปหรือไม่นั้น ตนคิดว่าในมุมมองศาสนาอิสลามได้เปิดพื้นที่ให้สำหรับผู้หญิงอยู่พอสมควร การจะมองว่าผู้หญิงเล่นการเมืองจะบาปหรือไม่ สำคัญอยู่ที่ว่าเมื่อคุณเป็นนักการเมือง คุณได้ทำหรือได้ช่วยคนหรือไม่ อันนี้สำคัญ และไม่ควรมีผู้หญิงถูกวิพากษ์วิจารณ์หรือถูกฟัตวา ตัดสินจากใคร เมื่อเธอได้ตัดสินใจมาทำงานเพื่อช่วยคน
“ผู้หญิงเป็นกำลังสำคัญของทุกที่ อยากให้มีพื้นที่ให้ผู้หญิง และอยากเห็นผู้หญิงด้วยกันช่วยกันสนับสนุนกัน” รอมือละห์กล่าวในที่สุด
