“โคบี ไบรอันต์ เป็นเพื่อนสนิทของผม เราพูดคุยกันมากมายเกี่ยวกับแนวคิดของผู้ชนะ (Winner’s Mentality) เมื่อผมต้องดิ้นรนกับอาการบาดเจ็บและพยายามหาทางกลับมาสู่ความเป็นสุดยอดของวงการ เขาเป็นหนึ่งในคนที่ผมพึ่งพามากที่สุด”
บทสัมภาษณ์ของ โนวัค ยอโควิช หลังจากคว้าแชมป์ยูเอสโอเพน แสดงให้เห็นถึงอีกหนึ่งสิ่งที่เขาให้ความสำคัญมาตลอดคือ สภาวะจิตใจหรือ Mentality ซึ่งเป็นสิ่งที่แฟนๆ ทราบกันดีว่า ยอโควิชให้ความสำคัญกับเรื่องนี้มาตลอด และมันก็กลายเป็นหนึ่งในกิจวัตรประจำวันของเขาในการฝึกฝนสภาพจิตใจด้วย
‘โนเล่’ เคยเขียนไว้ใน ‘Serve to Win’ หนังสืออัตชีวประวัติของเขา ซึ่งอธิบายความสำคัญของการฝึกการมีสติเพื่อปรับสภาพจิตใจของเขาโดยกล่าวว่า
“ผมทำมันทุกวันประมาณวันละ 15 นาที และมันสำคัญสำหรับผมพอๆ กับการฝึกฝนร่างกาย
“แทนที่จะพยายามทำให้จิตใจสงบลงหรือค้นหา ‘ความสงบภายใน’ คุณควรอนุญาตและยอมรับความคิดของคุณเมื่อมันเข้ามาในจิตใจ ความคิดที่เข้ามาในใจมันมักจะเด้งไปมา พวกมันจะเป็นอย่างนั้น สิ่งที่คุณต้องทำคือปล่อยให้พวกมันเป็นไป
“ผมมีสติมากจนตอนนี้สมองของผมทำงานได้ดีขึ้นโดยอัตโนมัติ ผมมักจะหยุดนิ่งทุกครั้งที่ทำผิดพลาด ตอนที่ผมเสิร์ฟหรือแบ็กแฮนด์ ผมอาจจะยังคงมีข้อสงสัยในตัวเองอยู่บ้าง แต่ผมรู้วิธีจัดการกับมัน”
สิ่งที่เขาเขียนไว้ในหนังสือ ‘Serve to Win’ ถูกแสดงออกให้เห็นจริงผ่านการเล่นของเขาเสมอ โดยนักหวดชาวเซิร์บ เป็นหนึ่งในนักเทนนิสที่ใช้เสิร์ฟคล็อก (Serve Clock) เยอะที่สุด
โนวัค ยอโควิช เปิดตัวหนังสือ Serve to Win เวอร์ชันแปลภาษาจีน
ในยุคก่อนที่เสิร์ฟคล็อกจะถูกปรับมาเหลือแค่ 25 วินาที ยอโควิชมักจะใช้เวลาเฉลี่ยก่อนเสิร์ฟราว 33 วินาที ขณะที่ในปัจจุบัน เวลาในการเสิร์ฟของเขาจะอยู่ที่ราว 21-23 วินาที
ซึ่งหากเขาตีพลาดเองในแต้มก่อนหน้าก็อาจจะได้เห็นยอโควิชใช้เสิร์ฟคล็อกเฉียด 25 วินาทีอยู่บ่อยๆ จนบางครั้งเขาก็โดนเตือนจาก แชร์อัมไพร์ และเคยถึงขั้นโดนปรับแต้มเพราะเสิร์ฟช้าเกินกำหนดก็มีมาแล้ว
สาเหตุที่เขาใช้เวลาในการเสิร์ฟนาน เพราะเขาต้องการใช้สติให้มากที่สุดเพื่อจัดการกับความคิดของตัวเอง
ดังนั้นตามความเห็นของยอโควิช การฝึกสติจึงกลายเป็นเครื่องมือในการเอาชนะความกลัว ความโกรธ ความกังวล และความสงสัยในตนเอง
เขาเชื่อว่าการมีสติทำให้เขาสามารถจดจ่ออยู่กับปัจจุบันขณะ สังเกตความคิดและอารมณ์เชิงลบที่เกิดขึ้น ก่อนปล่อยให้มันสลายไปตามธรรมชาติโดยไม่ยึดติดกับมัน แนวทางนี้มีประโยชน์ในการแข่งขัน โดยเฉพาะในภาวะที่บีบคั้นหรือสถานการณ์ชี้เป็นชี้ตาย
นอกจากนี้ อีกหนึ่งสิ่งที่เขามักจะพูดถึงมันโดยอ้อมมาเสมอ คือพลังแห่งการจินตนาการและความเชื่อมั่น
การเห็นภาพในจินตนาการที่ชัดเจนและมีความเชื่อมั่นที่แน่วแน่ จะสามารถลดความวิตกกังวล มีความชัดเจนทางจิตใจ และก้าวหน้าไปสู่เป้าหมายได้
ตอนที่ยอโควิชอายุเพียง 7 ขวบ เขาสร้างถ้วยรางวัลวิมเบิลดันจากเศษผ้า และจินตนาการว่าเขาคว้าแชมป์มาแล้ว และเชื่อว่าสักวันหนึ่งเขาจะขึ้นเป็นมือ 1 ของโลก
ปัจจุบัน ยอโควิชได้แชมป์วิมเบิลดันที่เขาใฝ่ฝันไปแล้ว 7 สมัย
นั่นคือการจินตนาการที่ทรงพลังอย่างมาก และพลังแห่งจินตนาการนั้นก็เป็นแรงผลักดันเขามาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งปัจจุบันเขามักจะส่งต่อความคิดนี้ไปถึงเด็กรุ่นใหม่อยู่เสมอ ผ่านการให้สัมภาษณ์หลังจากที่เขาได้แชมป์รายการต่างๆ เขามักบอกให้เด็กๆ ที่ดูเขาอยู่ จินตนาการ และเชื่อมั่นว่าความฝันที่พวกเขามีจะเป็นจริงได้อย่างแน่นอน
มีการวิเคราะห์กันว่า หนึ่งในสิ่งที่ทำให้ยอโควิชมีความแข็งแกร่งทางจิตใจอันยอดเยี่ยม ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากประสบการณ์ที่ยากลำบากระหว่างที่เขาเติบโตขึ้นมาในเซอร์เบีย
เซอร์เบียในช่วงทศวรรษ 1990 ซึ่งเป็นเวลาที่ยอโควิชรู้ความแล้วนั้น เป็นช่วงเวลาที่เต็มไปด้วยสงคราม วิกฤต และการคว่ำบาตร
เขาและครอบครัวต้องเผชิญกับความยากลำบากมากมาย ความยากลำบากเหล่านี้ปลูกฝังให้ยอโควิชมีทัศนคติที่แน่วแน่และจิตวิญญาณของความอุตสาหะอันไม่ลดละและไม่เปลี่ยนแปลง ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่เห็นได้ชัดจากพฤติกรรมของเขาในปัจจุบันทั้งในและนอกสนามเทนนิส
เรามักจะเห็นเขาทุ่มเทเอาเป็นเอาตายในทุกแต้มที่ต้องเล่น บางครั้งเราจะได้เห็นเขาพลิกสถานการณ์จากตามหลัง 0-40 มาเก็บเกมนั้นๆ ได้อย่างน่าเหลือเชื่อ ซึ่งทั้งหมดมาจากทัศนคติเหล่านี้นี่เอง
อีกหนึ่งสิ่งที่เป็นเหมือนความสามารถทางจิตใจที่เขาทำได้ยอดเยี่ยมเสมอมาคือการ ‘ตัดสิ่งที่รบกวนออกไป’
ในฐานะนักเทนนิส มีสิ่งรบกวนสมาธิมากมายทั้งในและนอกสนาม การถูกพูดถึงในสื่อหรือวิธีที่แฟนๆ เทนนิสปฏิบัติด้วยก็อาจจะส่งผลถึงฟอร์มการเล่นของเขาได้ไม่ยาก
แต่ยอโควิชมีความสามารถในการตัดสิ่งที่รบกวนเหล่านี้ออกไปได้เหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น ทำให้เขาสามารถมีสมาธิอยู่กับสิ่งที่เขาต้องทำได้แบบ 100%
ยอโควิชแสดงความสามารถนี้ออกมาให้เห็นบ่อยครั้งในช่วงไม่กี่ปีหลัง อาทิ เมื่อปี 2019 ในการแข่งขันวิมเบิลดันรอบชิงชนะเลิศ ระหว่างเขากับ โรเจอร์ เฟเดอเรอร์ นักหวดชาวสวิส ที่มีโอกาสปิดแมตช์คว้าแชมป์หลังได้ถึง 2 แมตช์พอยต์ในเซ็ตที่ 5 ในตอนนั้น คนดูเกือบทั้งสนามต่างตะโกนเชียร์เฟเดอเรอร์ และส่งเสียงเพื่อกดดันเขา ทว่า ‘โนเล่’ กลับสามารถรักษาความเยือกเย็นเอาไว้ได้ และลงท้ายเขาก็ชนะแมตช์ดังกล่าวไปในที่สุด
รอบชิงฯ วิมเบิลดัน 2019 ยอโควิชเอาชนะเฟเดอเรอร์ไปได้ 3-2 เซ็ต
อีกหนึ่งตัวอย่างที่ชัดเจนกับเรื่องนอกสนาม คือในศึกเทนนิสออสเตรเลียนโอเพน เมื่อต้นปี 2022 ที่ยอโควิชถูกถอนวีซ่าเนื่องจากไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันโควิด
เรื่องดังกล่าวเป็นอีกหนึ่งเรื่องใหญ่ในชีวิตของนักหวดเซอร์เบียรายนี้ ที่ทำให้เขาถูกวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักจากทั้งแฟนๆ และสื่อมวลชน รวมไปถึงเพื่อนนักเทนนิส
แต่กลายเป็นว่าปี 2022 กลับเป็นอีก 1 ปีที่เขาโชว์ฟอร์มได้อีกที่สุด หลังได้เข้าชิงแชมป์ถึง 7 จาก 11 รายการที่ลงแข่งขัน และได้แชมป์ไปถึง 5 รายการ สถิติตรงนี้แสดงให้เห็นอย่างดีว่า เขาตัดสิ่งรบกวนออกไปจากชีวิตได้ยอดเยี่ยมเพียงใด
ทั้งหมดที่ว่ามากลายเป็นสิ่งที่ทำให้ โนวัค ยอโควิช ได้รับยกย่องว่าเป็นนักเทนนิสที่มีสภาพจิตใจที่เข้มแข็งที่สุดคนหนึ่งของวงการ และการคว้าแชมป์ในยูเอสโอเพนที่ผ่านมาก็เป็นอีกครั้งที่เขาแสดงให้เห็นว่าจิตใจของเขาเข้มแข็งไม่น้อยไปกว่าฝีมือเลยจริงๆ
อ้างอิง:
- www.bbc.com/sport/tennis/66766337
- www.outlookindia.com/business/5-mental-strength-lessons-from-novak-djokovic-for-financial-independence-news-294109
- www.mentallytoughtennis.com/blog/novak-djokovic-s-secret-mental-toughness-strategy
- www.fdtennis.com.au/2021/07/novak-djokovic-mentally-strong/
- bleacherreport.com/articles/1195433-rafael-nadal-novak-djokovic-and-andy-murray-is-time-violations-here-to-stay
