สถานการณ์สู้รบระหว่างรัสเซียและยูเครนยืดเยื้อมาถึง 22 เดือน โดยยังไม่มีวี่แววว่ายูเครนจะเอาชนะรัสเซียได้ เนื่องจากหนึ่งในปัจจัยสำคัญคือกำลังรบทางอากาศที่กองทัพรัสเซียดูเหมือนจะเป็นฝ่ายได้เปรียบ เพราะมีเครื่องบินรบที่มีศักยภาพเหนือกว่ายูเครนอยู่พอสมควร
ที่ผ่านมามีรายงานข่าวมาเป็นระยะว่า ยูเครนอาจจะได้รับการสนับสนุนเครื่องบินรบที่สามารถต่อกรรัสเซียได้ เช่น F-19 หรือ MiG-29 แต่ก็ยังไม่มีความชัดเจนใดๆ
กระทั่งเมื่อวันที่ 22 ธันวาคมที่ผ่านมา ประธานาธิบดีโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี ได้ออกมาแสดงความขอบคุณรัฐบาลเนเธอร์แลนด์ สำหรับการตัดสินใจเตรียมการในขั้นต้นเพื่อส่งมอบฝูงบินขับไล่ F-16 จำนวน 18 ลำ ให้แก่ยูเครน ภายหลังการโทรศัพท์พูดคุยระหว่างเขากับ มาร์ก รุตเตอ นายกรัฐมนตรีเนเธอร์แลนด์ ซึ่งก่อให้เกิดกระแสวิเคราะห์และข่าวลือว่า กองทัพอากาศยูเครนอาจได้ฝูงบิน F-16 มาประจำการในเร็วๆ นี้ หรือแม้แต่ก่อนปีใหม่
สิ่งที่หลายคนสงสัยคือยูเครนจะได้ F-16 แน่นอนใช่หรือไม่ และกระบวนการเตรียมพร้อมก่อนส่งมอบและการฝึกฝนต่างๆ จะใช้เวลามากน้อยแค่ไหน และฝูงบินรบ F-16 จำนวน 18 ลำนี้ จะมีประโยชน์ถึงขั้นพลิกฉากทัศน์ของสงครามให้ยูเครนกลับมาเป็นฝ่ายได้เปรียบหรือถึงขั้นเอาชนะรัสเซียได้จริงหรือ
รู้จักเครื่องบิน F-16
เครื่องบิน F-16 พัฒนาโดยบริษัท Lockheed Martin ผู้พัฒนาเทคโนโลยีอาวุธและการป้องกันประเทศที่ได้รับสัญญาจ้างจากรัฐบาลสหรัฐฯ ซึ่งยังมีผู้ผลิตนอกประเทศ ทั้งในเบลเยียม เดนมาร์ก เนเธอร์แลนด์ และนอร์เวย์
F-16 ขึ้นบินครั้งแรกในปี 1976 และกลายเป็นเครื่องบินขับไล่ความเร็วเหนือเสียงที่กองทัพใน 25 ประเทศใช้ในการต่อสู้ทางอากาศสู่อากาศ และการโจมตีจากอากาศสู่พื้นดิน โดยถูกใช้ในภารกิจการรบของกองทัพสหรัฐฯ ในหลายประเทศ ทั้งในอัฟกานิสถาน อิรัก คอซอวอ และอ่าวเปอร์เซีย และภารกิจป้องกันมาตุภูมิในน่านฟ้าของสหรัฐฯ เอง
สาเหตุที่หลายประเทศ ‘อยากได้’ F-16 เนื่องจากศักยภาพการใช้งานที่หลากหลาย น้ำหนักเบา และคุ้มค่า โดยราคาของ F-16 แต่ละลำสูงถึงราว 63 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 2.1 พันล้านบาท) ขึ้นอยู่กับรุ่น ซึ่งปัจจุบันมี F-16 ประมาณ 3,000 ลำ ประจำการอยู่ในประเทศต่างๆ ทั่วโลก รวมถึงหลายร้อยลำในกองทัพอากาศและกองทัพเรือสหรัฐฯ
ยูเครนมีเครื่องบินรบอะไรบ้าง?
จากข้อมูลของนิตยสาร Forbes เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ระบุว่ากองทัพอากาศยูเครนมีเครื่องบินขับไล่ MiG-29 และเครื่องบิน Sukhoi Su-24 และ Su-25 รวมประมาณ 105 ลำ ซึ่งทั้งหมดเป็นเครื่องบินรบที่สร้างขึ้นตั้งแต่ยุคสหภาพโซเวียต
นอกจากนี้ มีการประเมินว่าอาจมีเครื่องบินขับไล่ Sukhoi Su-27 อยู่ด้วยประมาณ 50 ลำ ซึ่งหากมีจริง อาจเป็นเครื่องบินรบรุ่นที่มีประโยชน์มากที่สุดสำหรับยูเครน เนื่องจากมีความรวดเร็ว คล่องตัว และยืดหยุ่นมากที่สุดเมื่อเทียบกับรุ่นอื่นๆ ที่มี
ทำไมยูเครนต้องการ F-16?
ในช่วงต้นของสงครามที่ปะทุเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ปี 2022 ระบบป้องกันทางอากาศของยูเครนสามารถยิงเครื่องบินรบของรัสเซียตกได้หลายลำ ระหว่างที่มีการโจมตีทางอากาศอย่างเข้มข้น
แต่หลังจากนั้นเพียงไม่กี่เดือน กองทัพอากาศรัสเซียก็หยุดบินเข้าไปในน่านฟ้าที่มีระบบป้องกันดังกล่าว และอาศัยอาวุธระยะไกล เช่น ขีปนาวุธร่อนและขีปนาวุธนำวิถีในการโจมตีกองทัพยูเครน ส่งผลให้ยูเครนต้องเพิ่มการป้องกันมากขึ้นด้วยระบบป้องกันที่สหรัฐฯ และชาติตะวันตกจัดหาให้ เช่น ระบบขีปนาวุธจากพื้นสู่อากาศ Patriot
การระดมยิงขีปนาวุธจำนวนมากของรัสเซียตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา ทำให้ระบบป้องกันที่ยูเครนมีอยู่ต้านทานได้ยากมากขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่เครื่องบินรบนั้นถือเป็นสิ่งที่ทำให้ระบบป้องกันการโจมตีทางอากาศสมบูรณ์แบบ เนื่องจากสามารถออกบินเพื่อโจมตีและขับไล่ศัตรูได้รวดเร็วกว่าภายในระยะเวลาไม่กี่นาที และยังสามารถติดตั้งอาวุธที่ยิงได้ทั้งขีปนาวุธและเครื่องบินของศัตรูด้วย
สำหรับ F-16 เป็นเครื่องบินรบที่มีศักยภาพสูงทั้งด้านการโจมตีและการป้องกัน โดยกองทัพยูเครนต้องการ F-16 และเครื่องบินรบที่มีเทคโนโลยีก้าวล้ำของชาติตะวันตกอื่นๆ เพื่อเสริมประสิทธิภาพการป้องกันทางอากาศมาโดยตลอด
แต่ด้วยข้อจำกัดหลายอย่างของชาติตะวันตก ทำให้ยูเครนไม่อาจได้เครื่องบินรบศักยภาพสูงมาต่อกรรัสเซียได้ในช่วงต้นของสงคราม
ทั้งนี้ เครื่องบินรบที่ยูเครนมีอยู่ มีจุดอ่อนหนึ่งที่สำคัญเมื่อเทียบกับเครื่องบินรบของรัสเซียอย่าง Su-35 และ MiG-31 คือเทคโนโลยีเรดาร์ที่ด้อยกว่า และระดับความสูงในการบินที่บินได้ต่ำกว่า นอกจากนี้ ฝูงบินรบของรัสเซียยังติดตั้งขีปนาวุธพิสัยไกลที่ทันสมัยกว่าด้วย
โดย F-16 สามารถบินในระดับความสูงเดียวกับเครื่องบินรบรัสเซีย ในขณะที่มีระบบเรดาร์ที่โจมตีได้ในระยะที่ไกลกว่า
สำหรับปฏิบัติการทางทหารในยุคสมัยใหม่ การปฏิเสธทางอากาศ (Air Denial) หรือการทำให้น่านฟ้าของตนเป็นพื้นที่อันตรายต่อศัตรู คือหัวใจของการป้องกันทางอากาศ
ซึ่งการมี F-16 มาช่วย จะช่วยจำกัดจำนวนการโจมตีทางอากาศของรัสเซียในพื้นที่แนวหน้าของสมรภูมิได้มากขึ้น อีกทั้ง F-16 ยังสามารถเข้าใกล้แนวบรรจบในการปะทะ (Line of Contact) และโจมตีระบบป้องกันการโจมตีทางอากาศของรัสเซียได้ด้วย
F-16 ช่วยยูเครนพลิกเกม?
เจ้าหน้าที่และผู้เชี่ยวชาญทางทหารของชาติตะวันตกมองว่า การมอบฝูงบิน F-16 ให้กับกองทัพยูเครนจะไม่เปลี่ยนวิถีการทำสงคราม และทำให้ยูเครนได้เปรียบมากขึ้นในทันที
โดยการฝึกนักบินและเจ้าหน้าที่สนับสนุนนั้นต้องใช้เวลา ในขณะที่รัสเซียเองก็มีระบบขีปนาวุธจากพื้นสู่อากาศ อีกทั้ง F-16 ไม่ได้ออกแบบมาสำหรับขึ้น-ลงรันเวย์ในพื้นที่สู้รบที่ได้รับความเสียหาย
ด้าน วาเลรีย์ ซาลูซนีย์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุดของกองทัพยูเครน กล่าวในเดือนพฤศจิกายนว่า F-16 จะ ‘มีประโยชน์น้อยลง’ มากกว่าที่เคยเป็นเมื่อปีที่แล้ว เนื่องจากรัสเซียมีเวลามากขึ้นสำหรับการปรับปรุงการป้องกันทางอากาศในช่วงที่ผ่านมา
จะได้ F-16 เมื่อไร?
กระทรวงกลาโหมเนเธอร์แลนด์เน้นย้ำว่า F-16 จะไม่ถูกจัดส่งให้ยูเครนจนกว่าเอกสารทั้งหมดจะเรียบร้อย และกระทรวงกลาโหมยูเครนมีฐานทัพอากาศที่เหมาะสมและบุคลากรที่ได้รับการฝึกอบรมเพียงพอ
ซึ่งตอนนี้ 6 นักบินมากประสบการณ์ของกองทัพอากาศยูเครน อยู่ในเดนมาร์กเพื่อฝึกฝนการบิน F-16 หลังจากเสร็จสิ้นการฝึกพื้นฐานที่อังกฤษ ขณะที่นักบินยูเครนอีก 10 คน อยู่ระหว่างการเรียนภาษาอังกฤษและฝึกอบรมพื้นฐานในอังกฤษ
ด้านโฆษกกองทัพอากาศยูเครนยอมรับว่า ยูเครนจะไม่ได้รับเครื่องบินขับไล่ F-16 ชุดแรกภายในปีนี้ แต่ยืนยันว่าทุกอย่างเป็นไปตามแผนและข้อตกลงกับพันธมิตรชาติตะวันตก
โดย F-16 ที่จะจัดส่งให้ยูเครนจะได้รับการปรับปรุงประสิทธิภาพให้ทันสมัยจากเนเธอร์แลนด์ ซึ่งต้องใช้เวลาเช่นกัน
ขณะที่เขาเน้นย้ำว่า ต้องรอจนกว่าทุกอย่างจะพร้อม 100% ทั้งโครงสร้างพื้นฐานและนักบิน รวมถึงบุคลากรทางด้านการบินและวิศวกรรม
ภาพ: Michael Ammons / U.S. Air Force / Getty Images
อ้างอิง:
- https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2023/12/24/any-day-now-ukraine-will-finally-get-its-f-16s/?sh=7de998d42860
- https://www.reuters.com/graphics/UKRAINE-CRISIS/FIGHTER-JETS/jnvwwqyylvw/
- https://www.nytimes.com/2023/05/18/world/europe/fighter-jet-f16-ukraine.html
- https://news.yahoo.com/no-f-16s-2023-says-084300135.html
- https://www.msn.com/en-ca/news/world/air-force-explains-why-west-sees-no-reason-for-f-16-delivery-to-ukraine-now/ar-AA1m11HW
- https://christianbaghai.medium.com/how-ukraines-f-16-squadron-could-change-the-course-of-the-war-3a588acf3cdc
- https://www.gov.uk/government/news/ukrainian-pilots-learn-to-fly-f-16-fighter-jets-after-completing-basic-training-in-the-uk
