ผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19 ชัดเจนขึ้นตามระยะเวลาที่ทอดยาวออกไป มีธุรกิจจำนวนมากที่ประกาศลดชั่วโมงการจ้างงานเพื่อประหยัดค่าใช้จ่าย บางแห่งตัดสินใจเลิกจ้างพนักงาน หรือถึงขั้นปิดกิจการถาวรก็มีให้เห็นไม่น้อย
ผลกระทบที่เกิดขึ้นอย่างเป็นลูกโซ่เหล่านั้นมักจะตามมาด้วยข้อพิพาททางกฎหมาย เห็นได้จากสถิติการขอรับบริการที่ศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายกับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโคโรนาไวรัส มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (TU Pandemic Legal Aid Centre) ซึ่งเกินครึ่งเกี่ยวข้องกับ ‘การจ้างงาน’ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการเลิกจ้าง
นอกจากนี้ท่ามกลางการแพร่ระบาดของโควิด-19 ยังมีอีกหลากหลายประเด็นที่เกี่ยวข้องกับ ‘ข้อกฎหมาย’ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องผลกระทบที่มีต่อสิทธิและหน้าที่ของคู่สัญญา เรื่องการเผยแพร่ข้อมูล เรื่องการเข้า-ออกประเทศ ฯลฯ
เหล่านี้คือประเด็นปัญหาที่ผู้ได้รับผลกระทบจากโควิด-19 สามารถขอรับคำปรึกษาจาก TU Pandemic Legal Aid Centre ได้ทั้งสิ้น จริงๆ แล้วมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้ก่อตั้ง ‘ศูนย์นิติศาสตร์’ มาตั้งแต่เมื่อ 40 ปีก่อน ทำหน้าที่ให้คำปรึกษาแก่ผู้ยากไร้เพื่อให้เขาเหล่านั้นเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมได้อย่างเท่าเทียม
อย่างไรก็ดี เมื่อโควิด-19 แพร่ระบาด ทางคณะนิติศาสตร์จึงได้หารือกันและได้ข้อสรุปที่จะปรับรูปแบบการทำงานของศูนย์นิติศาสตร์มาเป็น TU Pandemic Legal Aid Centre เพื่อช่วยเหลือผู้ได้รับผลกระทบแบบเฉพาะกิจผ่านช่องทางออนไลน์ 2 ช่องทางหลักคือเฟซบุ๊กเพจและอีเมล
ภารกิจของศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายแห่งนี้จะดำเนินการใน 2 เรื่องใหญ่ๆ ได้แก่
1. ให้คำปรึกษาและให้ความเห็นทางกฎหมาย โดยไม่รวมถึงการว่าความ
2. ให้ความรู้ทางกฎหมายในแง่มุมต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์โควิด-19
รศ.ดร.มุนินทร์ พงศาปาน คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กล่าวว่า เดิมทีศูนย์นิติศาสตร์จะให้บริการเฉพาะประชาชนผู้ยากไร้ แต่ขณะนี้ได้ปรับเปลี่ยนมาให้บริการแก่ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโควิด-19 โดยจะมีฐานะหรืออาชีพใดก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นชาวบ้าน พ่อค้าแม่ค้า หรือนักธุรกิจ แต่ทั้งหมดต้องเป็น ‘บุคคลธรรมดา’ ไม่ใช่นิติบุคคลหรือบริษัทที่มีวัตถุประสงค์ในทางการค้า
.
สำหรับการให้บริการ ที่ผ่านมาจะเน้นการพูดคุยแบบพบปะเจอหน้าซึ่งกันและกัน แต่ในสถานการณ์พิเศษนี้ได้ปรับเปลี่ยนมาให้คำปรึกษาผ่านทาง ‘ออนไลน์’ เพียงช่องทางเดียวเท่านั้น
“แน่นอนว่าการให้คำปรึกษาต้องมีความน่าเชื่อถือ หรือในบางกรณีที่เป็นข้อเท็จจริงซึ่งยังไม่ยุติก็จำเป็นต้องมีการถกเถียงกันพอสมควร ทางศูนย์ฯ จึงมีคณาจารย์ผู้เชี่ยวชาญในสาขากฎหมายต่างๆ กว่าสิบชีวิตเป็นผู้ให้ความเห็น โดยมีบัณฑิตจบใหม่ รวมถึงนักศึกษาชั้นปีที่ 4 ของคณะนิติศาสตร์ เป็นผู้รับเรื่องจากเคสทางออนไลน์” รศ.ดร.มุนินทร์อธิบาย
แม้ว่า TU Pandemic Legal Aid Centre จะยังเปิดบริการได้ไม่ครบ 1 เดือนเต็ม หากแต่ก็ให้คำปรึกษาแก่ผู้เดือดร้อนไปเป็นจำนวนมาก คณบดีคณะนิติศาสตร์บอกว่าขณะนี้ศูนย์ฯ ได้ให้คำปรึกษาทางกฎหมายในกรณีที่มีข้อเท็จจริงและปัญหาทางกฎหมายที่มีความซับซ้อนจำนวน 30 กรณี โดยแต่ละกรณีจะใช้เวลาดำเนินการไม่เกิน 72 ชั่วโมง นับตั้งแต่เริ่มรับเรื่อง ประชุมผู้เชี่ยวชาญเพื่อให้ความเห็น เรียบเรียงความเห็น ตรวจทานความเห็น และส่งคำปรึกษาคืนให้แก่ผู้ที่เดือดร้อน ส่วนใหญ่กระบวนการทั้งหมดใช้เวลาเพียงแค่ 24-48 ชั่วโมงเท่านั้น
“จริงๆ แล้วทางศูนย์ฯ ได้ตอบคำถามไปเยอะมากกว่า 30 กรณี แต่ 30 กรณีที่ว่านี้เป็นกรณีที่มีข้อเท็จจริงที่ซับซ้อนและมีประเด็นปัญหาทางกฎหมายที่แตกต่างจากเดิม ถ้ามีคำถามหรือปัญหาเหมือนกับกรณีที่เราได้ตอบไปแล้ว เราก็จะใช้ความเห็นทางกฎหมายเดียวกันตอบไปได้เลยโดยไม่นับเป็นกรณีใหม่ หรือบางครั้งก็มีคำถามในลักษณะขอความรู้ทางกฎหมายที่ไม่ซับซ้อน เราก็สามารถตอบไปได้เลย โดยไม่ได้นับเป็นกรณีใหม่” รศ.ดร.มุนินทร์กล่าว และจากการรวบรวมสถิติพบว่าประมาณครึ่งหนึ่งของกรณีทั้งหมดเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกับ ‘แรงงาน’ รองลงมาคือหนี้และสัญญา อาญา และปกครอง ตามลำดับ ซึ่งสะท้อนให้เห็นภาพของผลกระทบที่เกิดขึ้นอยู่ในขณะนี้อย่างชัดเจน
รศ.ดร.มุนินทร์ อธิบายต่ออีกว่าในส่วนของการให้ความรู้ทางกฎหมาย ศูนย์ฯ ก็จะเผยแพร่บทความขนาดสั้นผ่านช่องทางเฟซบุ๊กเพจของศูนย์ฯ เช่น เรื่องผลกระทบที่มีต่อสิทธิหน้าที่ของคู่สัญญา, เรื่องความรับผิดทางอาญาของคนที่เผยแพร่ข้อมูลโควิด-19 แล้วก่อให้เกิดผลกระทบแก่บุคคลอื่น, เรื่องการเลิกจ้างและสิทธิค่าชดเชย, เรื่องความสัมพันธ์ทางสัญญาหรือหนี้, เรื่องสิทธิของคนที่อยู่ต่างประเทศ ฯลฯ
“หรืออย่างเคสที่เราทำแล้ว เราจะนำประเด็นปัญหาที่ถูกถามบ่อยๆ หรือสังคมกำลังให้ความสนใจมาเขียนเป็นบทความวิชาการขนาดสั้น 2-3 หน้า บทความที่ได้รับการเผยแพร่ช่วยตอบคำถามที่ค้างคาใจของผู้ที่มีปัญหาที่เกี่ยวข้องได้อีกจำนวนมาก และเขาอาจไม่จำเป็นต้องส่งคำถามมาถามเราโดยเฉพาะเจาะจงอีกต่อไป”
ทั้งนี้ผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโควิด-19 สามารถขอรับคำปรึกษาจากศูนย์ให้คำปรึกษาทางกฎหมายกับผู้ที่ได้รับผลกระทบจากโคโรนาไวรัส มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้ที่เฟซบุ๊กเพจ @tulawcovid19 หรืออีเมล [email protected] โดยให้ส่งคำถามหรือปัญหา พร้อมระบุชื่อ-นามสกุล และข้อเท็จจริงที่เกิดขึ้นอย่างชัดเจน
สำหรับคำถามต่างๆ จะถูกส่งให้ผู้เชี่ยวชาญทางกฎหมายในสาขาที่เกี่ยวข้องพิจารณา โดยผู้ขอรับคำปรึกษาจะได้รับความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญภายใน 72 ชั่วโมง แต่บางกรณีอาจใช้เวลานานกว่า หากปัญหาทางกฎหมายมีความซับซ้อน
พิสูจน์อักษร: ภาสิณี เพิ่มพันธุ์พงศ์
