อุทกภัยกรุงโซล สะท้อนภาพจริง ชีวิต ‘ชนชั้นปรสิต’ ของกลุ่มคนยากไร้ในเกาหลีใต้

เหตุการณ์น้ำท่วมหนักในกรุงโซลและหลายเมืองโดยรอบเมื่อวันที่ 8 สิงหาคม อันเนื่องจากภาวะฝนตกหนักที่สุดในรอบ 115 ปี สร้างความตกตะลึงและความโศกเศร้าแก่ประชาชนเกาหลีใต้ โดยมีผู้เสียชีวิตไปแล้วอย่างน้อย 9 คน และสูญหาย 6 คน บาดเจ็บอีกหลายคน ขณะที่มวลน้ำมหาศาลที่ไหลเข้าท่วมเมืองอย่างฉับพลัน สร้างความเสียหายอย่างมากแก่บ้านเรือนและรถยนต์หลายคัน รวมถึงสถานีรถไฟใต้ดินหลายแห่ง

หนึ่งในกลุ่มคนที่ได้รับความเดือดร้อนจากเหตุน้ำท่วมกรุงโซลครั้งนี้มากที่สุด คือกลุ่มคนยากไร้ โดยเฉพาะผู้ที่อาศัยอยู่ในห้องพักแบบกึ่งใต้ดิน ที่เรียกว่า ‘พันจีฮา (Banjiha)’ ซึ่งหลายคนอาจจะเคยเห็นจากฉากหนึ่งของภาพยนตร์สะท้อนปัญหาความเหลื่อมล้ำชื่อดัง เรื่อง ‘ชนชั้นปรสิต (Parasite)’ ของผู้กำกับ บงจุงโฮ ที่ชนะรางวัลออสการ์ เมื่อปี 2020

ซึ่งนอกจากภาพของน้ำท่วมสูงที่มีการแชร์กันมากมายในโลกออนไลน์ สิ่งที่ทำให้เกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์เปรียบเทียบกับฉากในภาพยนตร์ คือกรณีอันน่าสลดของสมาชิกครอบครัวหนึ่งที่อาศัยอยู่ในพันจีฮา ซึ่งถูกน้ำท่วมเสียชีวิต

รู้จักบ้านกึ่งใต้ดิน ‘พันจีฮา’

• เรื่องราวของห้องพักกึ่งใต้ดินที่เรียกว่า ‘พันจีฮา’ กลายเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก หลังภาพยนตร์ ‘ชนชั้นปรสิต’ ออกฉายในปี 2020 และประสบความสำเร็จถึงขั้นคว้ารางวัลออสการ์

• ลักษณะของห้องพักแบบพันจีฮาส่วนใหญ่จะคล้ายคลึงกัน ทั้งพื้นที่ซึ่งมีขนาดเล็กและคับแคบ เพดานเตี้ย และบรรยากาศอันมืดมิดและอับชื้น เนื่องจากอยู่เกือบใต้ดิน และมีหน้าต่างที่เล็กและแสงอาทิตย์แทบส่องไม่ถึง

• ห้องพักแบบพันจีฮาจำนวนมากสร้างขึ้นในยุคทศวรรษ 1970 เพื่อใช้เป็นบังเกอร์สำหรับหลบการโจมตีของเกาหลีเหนือ และต่อมามีการปรับเปลี่ยนให้เป็นห้องเช่าแบบแยกเดี่ยว เพื่อตอบสนองความต้องการที่อยู่อาศัยที่พุ่งสูงขึ้น โดยเฉพาะในเขตกรุงโซลและเมืองรอบๆ

• แน่นอนว่าหากเลือกได้ คงมีไม่กี่คนที่อยากพักอาศัยอยู่ในบ้านแบบนี้ แต่ด้วยราคาห้องเช่าที่ถูกและไม่เป็นภาระจนเกินไป ทำให้หลายคนและหลายครอบครัวชาวเกาหลีใต้ตัดสินใจอาศัยในพันจีฮา เพื่อเป็นที่หลับนอนในระหว่างที่พยายามดิ้นรนใช้ชีวิตและทำงาน เพื่อหาทางไปยังสิ่งที่ดีกว่า

• บทความเรื่องที่พักแบบพันจีฮาที่เผยแพร่ในเว็บไซต์หนังสือพิมพ์ Los Angeles Times เมื่อปี 2020 ระบุว่า พันจีฮา กลายมาเป็นสัญลักษณ์ของชาวเกาหลีใต้กลุ่มหนึ่ง ที่ถูกบีบคั้นจากความหนาแน่นของสภาพสังคมที่เพิ่มขึ้น และความสามารถในการหาเลี้ยงชีพที่ถดถอยลง โดยมันถูกบดบังอยู่ในมุมที่มองไม่เห็นของเมืองใหญ่ ที่กลุ่มคนรวยมีแต่จะรวยขึ้น และครอบครองพื้นที่เมืองมากขึ้นเรื่อยๆ 

• บทความยังเผยเรื่องราวของบล็อกเกอร์หญิงชาวเกาหลีใต้รายหนึ่ง ซึ่งเขียนถึงชีวิตในพันจีฮา โดยบอกว่าเธออาศัยอยู่ในห้องพักกึ่งใต้ดินห้องหนึ่ง ในขณะที่จบการศึกษาระดับบัณฑิต และเมื่อได้ดูภาพยนต์เรื่อง ชนชั้นปรสิต สิ่งที่เกิดขึ้นคือความนับถือในตัวเองของเธอ ก็ลดลงมากพอๆ กับระดับของพื้นถนนที่สูงติดหน้าต่างห้องพักของเธอ

• จากการสำรวจข้อมูลสำมะโนประชากรและเคหะของเกาหลีใต้ในปี 2015 พบว่า จำนวนประชากรที่อาศัยอยู่ในที่พักกึ่งใต้ดินหรือแบบใต้ดินนั้น มีมากถึงกว่า 3.6 แสนครัวเรือน โดยหากคำนวณสมาชิกแต่ละครัวเรือน เฉลี่ยอยู่ที่ 2.35 คน จะมีประชากรทั่วเกาหลีใต้มากกว่า 8.6 แสนคน ที่อาศัยในที่พักลักษณะนี้ ซึ่งคิดเป็นราว 1.7% ของประชากรเกาหลีใต้ทั้งหมดกว่า 50 ล้านคน

• 90% ของประชาชนที่อาศัยอยู่ในพันจีฮา พบว่าอยู่ในพื้นที่กรุงโซลและหลายเมืองโดยรอบ ซึ่งกรุงโซลนั้นมีจำนวนมากที่สุดกว่า 2.2 แสนคน ส่วนจังหวัดคยองกี มีเกือบ 1 แสนคน

เหตุอุทกภัย สะท้อนภาพชนชั้นปรสิตในชีวิตจริง

• รายงานจากสื่อท้องถิ่นเกาหลีใต้ระบุว่า มีประชาชนหลายร้อยคนในกรุงโซลต้องไร้ที่อยู่จากน้ำท่วมรอบนี้ 

• กรณีอันน่าเศร้าเกิดขึ้นในเขตกวานัก (Gwanak) ของกรุงโซล รายงานข่าวระบุว่า สมาชิกครอบครัว 3 ราย ประกอบด้วยหญิงอายุราว 40 ปี น้องสาวและลูกสาววัยรุ่น ติดอยู่ในห้องพักแบบพันจีฮา ที่ถูกน้ำไหลเข้าท่วมตั้งแต่สามทุ่ม ก่อนจะถูกพบเสียชีวิตในภายหลัง

• จากการตรวจสอบ พบว่าน้ำท่วมครั้งนี้เกิดจากมรสุมฤดูฝน ที่ทำให้มีปริมาณน้ำฝนกระหน่ำตกลงมาอย่างต่อเนื่องในกรุงโซล และหลายเมืองใกล้เคียง อาทิ อินชอนและคยองกี ในช่วงคืนวันจันทร์ สูงถึงกว่า 100 มิลลิเมตรต่อชั่วโมง 

• ในขณะที่ปริมาณน้ำฝนโดยรวมตลอดวัน ซึ่งวัดจากสถานีตรวจวัดสภาพอากาศอัตโนมัติในเขตทงจัก (Dongjak) ของกรุงโซล สูงถึง 381.5 มิลลิเมตร มากกว่าสถิติ 354.7 มิลลิเมตร ที่เคยบันทึกไว้เมื่อเดือนสิงหาคมปี 1920 และสูงที่สุดนับตั้งแต่ที่เกาหลีใต้เริ่มต้นใช้ระบบบันทึกข้อมูลสภาพภูมิอากาศสมัยใหม่ในปี 1907

• สำนักงานอุตุนิยมวิทยาของเกาหลีใต้ ยังพยากรณ์ว่า พื้นที่กรุงโซลอาจเผชิญกับปริมาณน้ำฝนสูงเกิน 300 มิลลิเมตร ต่อเนื่องไปจนถึงวันพฤหัสบดี (11 สิงหาคม)

• แน่นอนว่าประชาชนที่เดือดร้อนที่สุดจากภัยธรรมชาติครั้งนี้ คือกลุ่มประชาชนยากไร้และผู้ที่ไม่มีบ้านหรือที่อาศัยในที่สูงหรือที่ปลอดภัย โดยเฉพาะผู้อาศัยในพันจีฮา ที่อยู่ต่ำกว่าระดับพื้นดิน

• ภายหลังเกิดเหตุ ประธานาธิบดียุนซอกยอล ของเกาหลีใต้ ได้ลงพื้นที่ตรวจเยี่ยมห้องพักแบบพันจีฮาแห่งหนึ่งซึ่งถูกน้ำท่วม พร้อมสั่งการให้หน่วยงานท้องถิ่นเร่งช่วยเหลือ และทำให้ชีวิตของประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่กลับมาเป็นปกติโดยเร็วที่สุด ขณะที่มอบหมายให้เจ้าหน้าที่พิจารณามาตรการเพื่อให้ประชาชนอยู่อาศัยในที่พักลักษณะนี้ได้อย่างปลอดภัย

ภาพ: YONHAP / AFP

อ้างอิง:

• https://en.yna.co.kr/view/AEN20220809000856315?section=national/national
• https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-02-12/movie-parasite-korea-bong-joon-ho-banjiha
• https://koreayoumaynotknow.quora.com/How-many-do-South-Korean-people-live-in-banjiha-semi-basement
• https://www.bbc.co.uk/newsround/62479716