วางแผนวันลาเพื่อให้หยุดอย่างแฮปปี้

วันลา เป็นสิ่งที่ชุ่มชื่นหัวใจและเฝ้ารอสำหรับชาวออฟฟิศที่ทำงานหนักตลอดทั้งปี เป็นเหมือนจุดแวะพักที่เราได้ไปชาร์จแบตตัวเอง ได้ไปทำสิ่งที่ชอบ ได้ไปจัดการด้านอื่นๆ ของชีวิตที่นอกเหนือจากการทำงาน

แม้วันลาจะเป็นสิทธิอันชอบธรรมที่มนุษย์ออฟฟิศทุกคนจะพึงมีพึงได้มากน้อยต่างกันตามอายุงาน แต่อย่างที่รู้กัน เราไม่สามารถลาตามอำเภอใจ นึกอยากจะหยุดเมื่อไรก็หยุด เพราะตราบใดที่ต้องทำงานร่วมกันเป็นทีม ทั้งงานที่ต้องประสานกับคนอื่นๆ ในออฟฟิศและหน่วยงานข้างนอก เราจึงจำเป็นต้องลาอย่างมีแผนเพื่อทุกฝ่ายจะได้เข้าใจ และเราเองก็ได้หยุดอย่างสบายใจด้วยเช่นกัน

I HATE MY JOB เอพิโสดนี้ บองเต่า และ ท้อฟฟี่ แบรดชอว์ มาชวนกันวางแผนการลางาน ทั้งลากิจ ลาป่วย ลาพักร้อน ให้ได้หยุดยาวอย่างมีความสุขกันถ้วนหน้า เดินไปขอเจ้านายอย่างไรให้เข้าใจ รวมถึงมารยาทในการใช้โซเชียลมีเดียในช่วงลา เช่น จะโพสต์ได้ลั้นลาขนาดไหนในขณะที่เพื่อนๆ กำลังทำงานอยู่

ประเภทของ วันลา

สำหรับชีวิตมนุษย์ออฟฟิศ การลาเป็นสิ่งสำคัญ เพราะลาเพียง 1 ครั้งอาจส่งผลกระทบต่องานและผู้ร่วมงานได้ วันลาที่เราคุ้นเคยกันสามารถแบ่งได้เป็น

ลาป่วย พบว่าโรคยอดฮิตสำหรับคนที่ลาป่วยในระยะเวลาสั้นคือ อาหารเป็นพิษ ส่วนใหญ่การลาป่วยนั้นสามารถลาได้ตามเวลาที่ป่วยจริง เพราะเราไม่สามารถกำหนดได้ว่าจะหายป่วยเมื่อไร แม้จะระวังรักษาร่างกายมากขนาดไหนก็ตาม และอย่าลืมส่งใบรับรองแพทย์เป็นหลักฐานให้ HR ด้วย

ลากิจ คือการลาไปทำธุระส่วนตัว เช่น เพื่อไปติดต่อหน่วยงานราชการ ทำบัตรประชาชน ใบขับขี่ พาสปอร์ต จ่ายค่าน้ำ ค่าไฟ เมื่อโดนตัดน้ำตัดไฟ ซึ่งต้องไปติดต่อในเวลาราชการ และบางออฟฟิศก็ต้องการหลักฐานเหมือนกัน เช่น บัตรประชาชนใบใหม่ หรือพาสปอร์ตเล่มใหม่ จำนวนวันที่ลาได้นั้นขึ้นอยู่กับแต่ละที่ว่าให้ปีละกี่วัน เพราะถือเป็นสวัสดิการที่องค์กรมอบให้ ไม่ได้บังคับใช้ตามกฎหมาย โดยที่องค์กรมีสิทธิ์พิจารณาไม่จ่ายค่าจ้างในวันที่ลากิจได้ด้วย

ลาพักร้อน ถือเป็นการลาไฮไลต์สำหรับใครหลายคน เพราะเป็นการหยุดพักจากการทำงานเพื่อไปใช้ชีวิตส่วนตัวในด้านอื่นๆ บ้าง แม้กฎหมายจะไม่ได้กำหนดให้ทุกองค์กรมีลาพักร้อน แต่เป็นสวัสดิการที่ควรมี เพราะจะเป็นผลดีทั้งต่อบริษัทและต่อศักยภาพของพนักงาน ลองนึกภาพคนที่ใช้ชีวิตเป็นกิจวัตรจันทร์ถึงศุกร์และมีวันหยุดแค่เสาร์อาทิตย์ซ้ำอยู่อย่างนั้นเป็นเวลานาน โดยที่ไม่ได้มีโอกาสพิเศษออกไปเปิดหูเปิดตาที่ไหนเลย ชีวิตย่อมจะเหี่ยวเฉา แต่การได้หยุดพักบ้าง นอกจากทำให้รู้สึกผ่อนคลายแล้ว การเดินทางท่องเที่ยวไปในที่แปลกใหม่ ไม่คุ้นเคย ก็ทำให้พบแรงบันดาลใจใหม่ๆ ที่จะเอามาประยุกต์ใช้กับการทำงานได้ด้วย โดยเฉพาะการทำงานที่ต้องอาศัยความครีเอทีฟ การลาพักร้อนจึงจำเป็นอย่างมาก

จำนวนวันลาพักร้อนของแต่ละองค์กรก็ไม่เท่ากัน ตามนโยบายของแต่ละที่จะได้มากน้อยแค่ไหนส่วนใหญ่อยู่ที่อายุงาน เช่น พนักงานใหม่อาจมีโควตาปีละ 7 วัน จนถึงมากที่สุดหากอยู่มานานๆ อาจได้ถึง 20 กว่าวันเลยก็มี นโยบายเรื่องการให้วันลาพักร้อนก็เป็นปัจจัยหนึ่งในการพิจารณาเลือกงานของคนจำนวนมากในสมัยนี้

นอกจากวันลาพื้นฐาน 3 ชนิดที่เราคุ้นเคยกันดีแล้ว ยังมี

ลาคลอด แม่สามารถลาคลอดได้ครั้งละ 90 วันตามกฎหมายกำหนด โดยนับวันหยุดอยู่ในช่วง 90 วันนี้ด้วย ซึ่ง 45 วันแรกออฟฟิศจะเป็นคนจ่ายเงินเดือนให้ ส่วนแม่ที่ส่งประกันสังคม ประกันสังคมจะออกค่าจ้างให้ทั้งหมด 90 วัน โดยจ่ายให้ 50% ของเงินเดือนในกรณีที่มีเงินเดือนไม่เกินเดือนละ 15,000 บาท

ส่วนใครที่มีเงินเดือนเกิน 15,000 บาท ประกันสังคมก็จะคิดให้ในอัตราเดือนละ 15,000 บาทเหมือนกัน ตัวอย่างเช่น แม่มีเงินเดือน 10,000 บาท x 3 เดือน x 50% เท่ากับว่าประกันสังคมจ่ายให้ 15,000 บาท หรือในอีกกรณีที่แม่มีเงินเดือน 15,000 บาท หรือมากกว่า ก็จะเป็น 15,000 บาท x 3 เดือน x 50% เท่ากับว่าประกันสังคมจ่ายให้ 22,500 บาท

ส่วนผู้ที่เป็นพ่อ กฎหมายยังไม่มีกำหนดว่าสามารถให้ลาคลอด แต่บางองค์กรก็เริ่มมีนโยบายนี้แล้วด้วยเหมือนกัน

ลาเกณฑ์ทหาร พนักงานสามารถลาได้ตามจำนวนที่หมายเรียกกำหนด โดยถือว่ายังไม่พ้นสภาพความเป็นพนักงาน ส่วนเรื่องเงินเดือนในช่วงที่ไปเกณฑ์ทหารนั้นองค์กรจะเป็นคนจ่ายให้ แต่กฎหมายกำหนดให้จ่ายได้ไม่เกิน 60 วันต่อปี

ลาบวช ถือเป็นสวัสดิการที่แต่ละองค์กรมอบให้ ซึ่งบางที่อาจไม่มีนโยบายนี้ และถึงแม้ว่าให้ลาได้ การจ่ายค่าจ้างก็ขึ้นอยู่กับนโยบายของแต่ละองค์กรเหมือนกัน แนะนำให้พูดคุยกับฝ่ายบุคคลจะได้คำตอบที่ชัดเจนที่สุด

ลาทำหมัน สามารถลาได้ทั้งผู้ชายและผู้หญิง โดยควรลาล่วงหน้า แต่เมื่อเกิดผลข้างเคียงจากการทำหมันก็สามารถลาป่วยต่อได้ด้วย ซึ่งทั้งหมดต้องอยู่ในดุลยพินิจของแพทย์ โดยองค์กรจะจ่ายเงินเดือนให้ไม่มีการหักเงินในวันนั้นๆ

ในปัจจุบันองค์กรจะมีลักษณะที่แตกต่างหลากหลายมากขึ้น บางที่จะมีวันหยุดที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นมา เช่น บางบริษัทมีนโยบายให้หยุดในวันเกิด หรือบางบริษัทมี Sabbatical Leave อนุญาตให้พนักงานประจำที่ทำงานกับองค์กรมานานได้หยุด (ยาวกว่าลาพักร้อน อาจตั้งแต่ 2 เดือนไปถึง 1 ปี) เพื่อไปชาร์จพลังงานให้ตัวเองในช่วงเวลาหนึ่ง อาจเดินทางท่องเที่ยว ลงเรียนคอร์สต่างๆ หรืออื่นๆ ในกรณีพนักงานจะกลับมาพร้อมพลังงานมากขึ้น ประสบการณ์หรือความรู้มากขึ้น ส่งผลให้ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นไปด้วย ทั้งนี้ทั้งนั้น บริษัทจะยังจ่ายหรือไม่จ่ายค่าจ้างแค่ไหนอย่างไรระหว่าง Sabbatical Leave แล้วแต่กฎกติกาของแต่ละที่

นอกจากนั้นแล้วออฟฟิศรุ่นใหม่ที่เข้าใจธรรมชาติของพนักงาน เช่น เว็บไซต์ Mango Zero และ ParentsOne ให้พนักงานลาหยุดได้ถ้าอกหัก ปีละ 3 วัน หรือพนักงานที่อายุงานครบ 1 ปี ก็สามารถลาไปบำเพ็ญประโยชน์ได้ 1 วัน เป็นต้น

เราควรลาแค่ไหน

สิ่งสำคัญที่สุดของการลาคือเราควรลาตามความเป็นจริง เพื่อเป็นการไม่เอาเปรียบเพื่อนร่วมงาน บริษัท และที่สำคัญเป็นการไม่ให้เกียรติตัวเอง ลาป่วยก็ลาเมื่อป่วย ลากิจเมื่อต้องมีธุระติดต่อกับสถานที่ราชการและลาพักร้อน ก็ควรลาเต็มสิทธิ์ที่เรามี ถ้าเป็นพนักงานใหม่ ปีแรกอาจจะยังลาไม่ได้เนื่องจากอายุงานไม่ถึงตามนโยบายแต่ละบริษัท แต่เมื่อมีสิทธิ์ในการลาในปีถัดไปแล้ว เราควรลาตามสิทธิ์ทั้งหมดที่มี เพราะถือว่าเป็นสวัสดิการที่ออฟฟิศมอบให้

มีบางคนไม่ยอมใช้สิทธิ์ในการลาพักร้อนเพราะรู้สึกผิด รู้สึกเหมือนว่าถ้าลาเยอะแล้วดูขี้เกียจ ดูไม่รักงาน หรือต่อให้ลาบ้างก็ไม่ยอมใช้สิทธิหมดโควตา แต่อยากให้ลองคิดว่า ถ้าตอนทำงานเราทำเต็มที่ ตอนพักเราก็ควรพักเต็มที่ด้วย วันลาเป็นสิทธิ์ที่เราควรได้ เราก็ต้องใช้มัน และไม่ต้องกังวลว่ามันจะเกี่ยวกับเพอร์ฟอร์แมนซ์ เพราะตราบใดเท่าที่เรายังรับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมายให้เสร็จ คุณภาพงานดี และไม่ได้ลาเกินกว่าที่บริษัทกำหนด ก็เรียกว่าเราได้ใช้ทั้งสิทธิ์และทำทั้งหน้าที่ของเราอย่างเต็มที่แล้ว

วางแผนการลาอย่างไรให้เวิร์ก

1. วางแผนลาร่วมกันทั้งทีม

ตั้งแต่ต้นปี ลองเรียกทั้งทีมมาประชุมกัน เอาปฏิทินมากางแล้ววางแผนการลาร่วมกันว่าใครแพลนจะหยุดเมื่อไรบ้าง อย่างแรกคือจะทำให้ทุกคนในทีมรู้สึกว่าชีวิตการทำงานมีเป้าหมาย รู้ว่าตรงไหนจะได้หยุดพัก นอกจากนั้นแล้วยังสามารถจัดสรรคนรับผิดชอบแทนในช่วงที่มีคนลาด้วย

2. ลองลาในช่วงที่ไม่ใช่เทศกาล

หลังจากรู้ว่าสมาชิกในทีมหยุดวันไหนกันแล้วบ้าง เราลองมาดูตัวเองว่าเราชอบวันลาแบบไหน ระหว่างการหยุดในช่วงเทศกาล หรือยอมหยุดยาวในช่วงที่คนอื่นไม่หยุดกัน แต่ต้องระลึกไว้เสมอว่า ถ้าลาพักร้อนในช่วงเทศกาล ก็ต้องไปแย่งกันกินแย่งกันเที่ยวกับคนมากมาย ถ้าไม่อยากเจอแบบนั้น ให้ลองเลือกลาหยุดยาวในช่วงนอกเทศกาล ก็จะได้ไปเที่ยวโดยไม่ต้องผจญกับคนเยอะๆ แถมอาจได้ตั๋วเครื่องบินราคาถูกกว่าด้วย เช่น เลี่ยงช่วงซากุระบานหรือช่วงใบไม้เปลี่ยนสีในญี่ปุ่น เปลี่ยนมาเที่ยวในช่วงมิถุนายน-กรกฎาคม ซึ่งอาจเจออากาศร้อน และ/หรือ ฝน แต่ค่าใช้จ่ายทุกอย่างถูกหมดเพราะเป็น Low Season เป็นต้น

3. เฉลี่ยวันลา

ถ้าเป็นคนไม่ค่อยนิยมการเที่ยวยาว แต่รู้สึกว่าการได้พักผ่อนสั้นๆ แต่ได้ไปบ่อยๆ เหมาะกับธรรมชาติตัวเองมากกว่า ก็ลองเฉลี่ยวันลาดู เช่น ถ้าทั้งปีมีวันลาพักร้อน 12 วัน ก็ลาเดือนละ 1 วัน เพื่อหยุดยาวในศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ของทุกๆ เดือน เป็นต้น

4. ทำเช็กลิสต์เคลียร์งาน

ถ้าหยุดยาวแต่ยังมีสิ่งคั่งค้างต้องเคลียร์ ลองทำเช็กลิสต์เป็นข้อๆ เพื่อให้รู้ว่างานทั้งหมดที่ต้องทำมีอะไรบ้าง แล้วไล่ทำทีละข้อจนหมด เมื่อถึงเวลาจะได้ไปเที่ยวอย่างสบายใจ

การตั้ง Auto Reply ในอีเมลเพื่อให้คนที่ติดต่อมารู้ว่าเราลาอยู่ก็เป็นการสื่อสารที่ดี นอกจากนั้นลองเขียนป้ายตั้งไว้บนโต๊ะทำงานว่าเราลาช่วงนี้ถึงช่วงนี้ เวลามีคนในออฟฟิศมาติดต่อจะได้รู้

5. ลาอย่างมีน้ำใจ กระจายโควตาให้เพื่อนบ้าง

ทุกครั้งที่มีช่วงหยุดยาวหรือวันลาฟันหลออาจมีขาประจำบางคนที่คอยเหมาจองทั้งหมดโดยไม่เผื่อแผ่ให้คนอื่น ก็ไม่ได้ผิดกฎหมายอะไร แต่ก็ไม่น่ารักเท่าไร การวางแผนลาร่วมกันทั้งทีมอย่างที่แนะนำไปในตอนต้นจะช่วยแก้ปัญหาข้อนี้ ในปัจจุบันนี้มีบางบริษัทให้พนักงานจองวันลาล่วงหน้าในระบบคอมพิวเตอร์ ซึ่งก็จะทำให้เห็นหมดว่าใครลาวันไหนบ้าง และเห็นหมดว่าใครเผื่อแผ่หรือใครเห็นแก่ตัวแค่ไหนบ้าง

6. โพสต์โซเชียลอย่างเหมาะสม

ในขณะที่คนอื่นกำลังทำงานยุ่งเป็นระวิง เราผู้กำลังเที่ยวลั้นลาอยู่นั้นก็ควรโพสต์โซเชียลแต่พอดี มีความบันยะบันยัง และไม่มีน้ำเสียงเยาะเย้ยหรือสมน้ำหน้าเพื่อนที่กำลังทำงานอยู่ ต่อให้ตั้งใจจะเล่นมุกขำๆ แต่คนทางนี้อาจไม่ขำด้วย นี่คงไม่ใช่กฎ แต่เป็นเรื่องของมารยาทมากกว่า

เคสตัวอย่างของการลา

1. ลาป่วยแต่โป๊ะ

ยุคนี้เป็นยุคโซเชียลมีเดีย ใครทำอะไรคนก็เห็นหมด มีเหตุการณ์หนึ่งที่พนักงานไลน์มาบอกเจ้านายว่าป่วยด้วยเสียงอันสั่นเครือ ขอลาไปโรงพยาบาล ปรากฏโดนเพื่อนแท็กรูปในเฟซบุ๊ก เลยเห็นว่าที่จริงกำลังเที่ยวทะเลอย่างสนุกสนาน ตกลงยังไง ป่วยเพราะโดนแมงกะพรุนหรืออะไร โป๊ะกันไป กลายเป็นตราบาป จำไว้ว่าอย่าโกหก ไม่มีความลับในโลกโซเชียลหรอกนะ

2. ลาไปแล้ว แต่งานเข้า

ลาพักร้อนไปแล้ว แต่มีเหตุการณ์คาดไม่ถึง งานเข้าไม่หยุด และเยอะขึ้นเรื่อยๆ จนใกล้ถึงวันที่ลาไว้ก็ยังไม่มีทีท่าว่าจะเคลียร์ทัน ตั๋วเครื่องบินก็ซื้อไปแล้ว ที่พักก็จองไว้แล้ว ในกรณีนี้ทั้งท้อฟฟี่และบองเต่าเห็นตรงกันว่า ควรจะเอางานไว้ก่อน แม้ว่าการลาจะเป็นสิทธิ์ของเราก็ตาม แต่ความรับผิดชอบเรื่องงานต้องมาเป็นอันดับแรก

3. ลาแล้วลาลับได้ไหม

หลายคนถือว่าการลาเป็นวันศักดิ์สิทธิ์ระดับที่จะขอตัดขาดเรื่องงานแบบไม่แตะเลย แต่บางคนก็ลาเหมือนไม่ได้ลา ต้องพกงานไปทำด้วย

ในความเป็นจริงแล้วเราไม่สามารถหาข้อสรุปได้เลยว่าใครควรจะทำอย่างไร เพราะตำแหน่งงานที่รับผิดชอบแต่ละคนก็ต่างกันไป และแต่ละองค์กรก็มีธรรมชาติในการทำงานไม่เหมือนกัน ต้องหาจุดเหมาะสมของเราเอง แต่มีข้อที่อยากให้ลองคิดดูคือ

เราสามารถลาแบบไม่ต้องชัตดาวน์ได้ คือการใช้อุปกรณ์สื่อสารและโซเชียลเน็ตเวิร์กในการอัปเดตเรื่องงานได้ เช่น เช็กอีเมลสักครั้งก่อนนอน ถ้ามีอะไรด่วนหรือสำคัญมากๆ ที่ต้องทำเดี๋ยวนั้นก็มอบหมายหรือขอความช่วยเหลือจากเพื่อนร่วมงานได้ หรือถ้าเจองานสำคัญแต่ยังไม่ต้องทำทันทีก็ได้ ให้ติดดาวหรือปักธงเอาไว้ให้ตัวเองรู้ว่าต้องรีบจัดการทันทีเมื่อกลับมาทำงานตามปกติ

ตั้ง Auto Reply ในอีเมล นอกจากควรอีเมลแจ้งผู้ที่มีธุระต้องติดต่อกันประจำล่วงหน้าให้รู้ว่าเราจะลาช่วงไหนบ้างแล้ว การตั้งข้อความตอบอัตโนมัติยังเป็นการสื่อสารให้คนอื่นๆ รู้ว่าเราไม่อยู่ ไม่สามารถช่วยเหลือหรือแก้ปัญหาใดๆ ให้เขาได้ในทันที นอกจากนั้น เรายังควรใส่ชื่อและเบอร์ติดต่อของคนที่สามารถรับเรื่องแทนเราได้ไว้ในข้อความตอบอัตโนมัตินี้ด้วย

พูดคุยตกลงกันในทีมให้เข้าใจตรงกัน ว่าในช่วงที่แต่ละคนลานั้น หากไม่ฉุกเฉินหรือคอขาดบาดตายจริงๆ ไม่ต้องตามตัว ให้คิดเสียว่าติดต่อไม่ได้ เพราะช่วงที่ทำงานก็ทำกันอย่างเต็มที่แล้ว พอถึงช่วงที่ลาก็อยากให้พักกันจริงๆ ไม่มีเรื่องงานเข้ามาเกี่ยวข้อง ควรตกลงกันดีๆ ก่อนว่าใครจะเป็นคนรับผิดชอบแทนในกรณีที่มีเรื่องให้แก้ปัญหาหรือว่ามีคนติดต่อเข้ามา เพื่อให้งานยังดำเนินไปได้

การ ‘ลาแล้วลาเลย’ ในกรณีที่คนลาเป็นหัวหน้าหรือเจ้านาย อาจเป็นโอกาสดีในการปล่อยให้ลูกน้องและทีมได้รับผิดชอบเต็มที่โดยการแก้ปัญหาเฉพาะหน้า จะเป็นการฝึกสกิลให้แข็งแกร่งขึ้น

คิดสักนิดก่อนจะลา

แม้ว่า วันลา จะเป็นสิทธิ์โดยชอบธรรม แต่การลาครั้งหนึ่งของเราอาจส่งผลกระทบต่อทีมหรือตัวงาน เพราะฉะนั้นเราควรลาให้ถูกต้อง และไม่เดือดร้อนใคร และควรศึกษาระเบียบของบริษัทให้ดี เพราะบางที่ลาปากเปล่าได้ แต่บางที่ต้องมีการทำเรื่องขออนุญาตอย่างเป็นขั้นตอน

ส่วนการลาพักร้อน ก็ควรดูธรรมชาติของธุรกิจแต่ละบริษัท เช่น บริษัทที่ธุรกิจเกี่ยวข้องกับฤดูกาลหรือเทศกาล แต่ละเดือนจะมีความยุ่งไม่เท่ากัน โดยเฉพาะห้างสรรพสินค้าและร้านอาหาร ซึ่งช่วงที่พีกที่สุดคือปลายปีประมาณพฤศจิกายนถึงธันวาคม ในขณะที่บริษัทอื่นๆ มีวันหยุดเยอะมาก แต่ห้างสรรพสินค้าและร้านอาหารจำเป็นต้องเปิดทำการและบางที่อาจจะมีนโยบายว่า 2 เดือนนี้ห้ามลา ถือเป็นเงื่อนไขที่พิเศษและต่างจากบริษัททั่วไปที่เราควรรู้และเป็นข้อมูลในการพิจารณาการสมัครงานด้วย

ฟังรายการ I HATE MY JOB พอดแคสต์ โดยแอปฯ Podcasts (สำหรับผู้ใช้ iOS), Podbean และแอปฯ ประเภท Podcast Player ยี่ห้อใดก็ได้ (สำหรับผู้ใช้ Android) หรือฟังทาง SoundCloud และ YouTube ก็ได้เช่นกัน