เหตุการณ์รัฐประหารในประเทศไทยปี 2514 เป็นการรัฐประหารตนเองของ จอมพล ถนอม กิตติขจร เมื่อเวลา 19.00 น. ของวันที่ 17 พฤศจิกายน 2514
สาเหตุสืบเนื่องจากการที่สมาชิกพรรคสหประชาไทยของ จอมพล ถนอม กิตติขจร นายกรัฐมนตรีที่มาจากการเลือกตั้งในปี 2512 นำโดย ญวง เอี่ยมศิลา สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดอุดรธานี ได้เรียกร้องผลประโยชน์ตอบแทนต่างๆ ตามที่จอมพล ถนอม ได้เคยสัญญาไว้ในช่วงเลือกตั้ง
แต่เมื่อไม่ได้รับการตอบแทนดังที่สัญญาไว้ สส. เหล่านี้ต่างพากันเรียกร้องต่างๆ นานา บ้างก็ขู่ว่าจะลาออก ซึ่งในหนังสืออนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพของ พล.อ. กฤษณ์ สีวะรา อดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงศึกษาธิการ และอดีตรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหมในสมัยรัฐบาลจอมพล ถนอม ได้บันทึกไว้ว่า
“รัฐบาลได้เสนอร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี 2515 ผ่านสภาผู้แทนราษฎรเมื่อเดือนกรกฎาคม 2514 ซึ่งทางสภาผู้แทนราษฎรได้อนุมัติรับหลักการในวาระที่ 1 เรียบร้อยแล้ว แต่เพราะ สส. บางส่วนต้องการเพิ่มเงินงบประมาณในส่วนเงินบำรุงท้องที่เป็นเงิน 448 ล้านบาท ทั้งๆ ที่รัฐบาลได้จัดสรรเงินงบประมาณไว้เพียง 224 ล้านบาท อาจทำให้โครงการต่างๆ ของรัฐบาลต้องสะดุดและหยุดชะงักลง ทำให้เกิดเป็นความขัดแย้งกันระหว่างรัฐบาลกับ สส. บางส่วน”
สิ่งที่เกิดขึ้นเป็นเหตุให้จอมพล ถนอม นายกรัฐมนตรี รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม และผู้บัญชาการทหารสูงสุด ซึ่งได้รับฉายาสมัยนั้นว่า ‘นายกฯ คนซื่อ’ ไม่อาจควบคุมสถานการณ์ในสภาผู้แทนราษฎรได้ จึงตัดสินใจก่อรัฐประหารยึดอำนาจตนเอง โดยไม่มีชื่อเรียกคณะรัฐประหารในครั้งนี้เป็นการเฉพาะเหมือนรัฐประหารที่ผ่านมา แต่เรียกตัวเองเพียงแค่คณะปฏิวัติ
ภาพ: Pictures From History/Universal Images Group via Getty Images
