ตั้งกระทรวงใหม่ ควบรวม ก.วิทย์-สกอ.-หน่วยงานวิจัยของประเทศทั้งหมด เสร็จภายในรัฐบาลนี้

เมื่อวันที่ 19 พฤษภาคม 2561 ที่ศูนย์ประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ นายสุวิทย์ เมษินทรีย์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี แถลงข่าวในงานสตาร์ทอัพไทยแลนด์ ประจำปี 2561 เรื่องกระทรวงวิจัยและอุดมศึกษา ว่าขณะนี้มีความสับสนกรณีการยุบกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ ขอชี้แจงว่าจะไม่มีการยุบกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ แต่จะมีการควบรวมกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ กับ สำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา (สกอ.) และหน่วยงานให้ทุนวิจัยของประเทศทั้งหมด เช่น สำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ, สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย ฯลฯ มาเป็นกระทรวงใหม่ เบื้องต้นชื่อกระทรวงวิจัยและอุดมศึกษา หรืออาจจะเป็นกระทรวงวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และอุดมศึกษา โดยการควบรวมดังกล่าวเป็นไปตามนโยบายปฏิรูปประเทศตามยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี และปฏิรูปประเทศไทยสู่ 4.0

สำหรับเหตุผลในการควบรวมมี 4 ข้อคือ

1. เพื่อเตรียมคนไทยสู่ศตวรรษที่ 21 กระทรวงที่ตั้งขึ้นมาใหม่จะต้องตอบโจทย์อาชีพคนไทยในอนาคตได้

2. เตรียมผู้ประกอบการสู่ศตวรรษที่ 21 ไม่ว่าจะเป็นสตาร์ทอัพและ SMEs

3. เตรียมเกษตรกรสู่สมาร์ทฟาร์มเมอร์

4. ประเทศไทยกำลังเข้าสู่อุตสาหกรรมใหม่ (New S-Curve) ซึ่งต้องพัฒนาทั้งกำลังคนและเทคโนโลยี

ขณะเดียวกัน ที่ผ่านมากระทรวงศึกษาธิการ ต้องการแยก สกอ. ออกจากกระทรวง เพราะต้องการปรับสถานะของมหาวิทยาลัยใหม่ให้มีบทบาทชัดเจนขึ้น ส่วนกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ นั้น บทบาทในการขับเคลื่อน Thailand 4.0 ยังไม่ชัดเจน นอกจากนี้หน่วยงานวิจัยของประเทศก็อยู่กระจัดกระจายและซ้ำซ้อน ดังนั้นรัฐบาลจึงต้องการจัดองคาพยพใหม่เพื่อตอบโจทย์ Thailand 4.0

รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ กล่าวต่อว่าโครงสร้างกระทรวงวิจัยและอุดมศึกษาจะมี 4 กลุ่มงาน

กลุ่มที่ 1 กลุ่มงานนโยบายและวางแผนงบประมาณ ทุนวิจัย (ทั้งทุนวิจัยทั้งด้านวิทยาศาสตร์ มนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์) และประสานความร่วมมือกับต่างประเทศ

กลุ่มที่ 2 กลุ่มสถาบันบัณฑิตวิทยาศาสตร์แห่งประเทศไทย จะใช้รูปแบบคล้ายกับของสาธารณรัฐประชาชนจีน (Chinese Academy of Sciences) ในกลุ่มนี้จะมีเรื่องงานวิจัยดาวเทียม ดาราศาสตร์ นิวเคลียร์ ซินโครตรอน จะมีหน่วยงานอย่างสำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ, สถาบันวิจัยดาราศาสตร์แห่งชาติ, สำนักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ

กลุ่มที่ 3 กลุ่มมหาวิทยาลัยที่เน้นทั้งการวิจัยพื้นฐาน วิจัยสู่อนาคต และวิจัยประยุกต์ ครอบคลุมทั้งด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี มนุษยศาสตร์ และสังคมศาสตร์

กลุ่มที่ 4 คือกลุ่มมหาวิทยาลัยเชิงพื้นที่ ซึ่งก็คือมหาวิทยาลัยราชภัฏที่มีทั่วประเทศ เพื่อตอบโจทย์การพัฒนาตามภูมิสังคมในแต่ละพื้นที่

โครงสร้างกระทรวงใหม่จะสามารถตอบโจทย์ของประเทศได้ โดย พลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี สั่งเร่งดำเนินการให้แล้วเสร็จภายในรัฐบาลนี้

เมื่อถามว่าขณะนี้มีการทำ พ.ร.บ. การอุดมศึกษาเสร็จเรียบร้อยแล้วเพื่อตั้งกระทรวงอุดมศึกษา จะมีผลกระทบหรือไม่ นายสุวิทย์กล่าวว่าไม่กระทบ โดยสามารถนำสิ่งที่ทำอยู่มาปรับเปลี่ยนและต่อยอดกันได้ ขั้นตอนจากนี้จะมีการหารือกับ นายกอบศักดิ์ ภูตระกูล รัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เพื่อตั้งคณะทำงานการจัดตั้งกระทรวงใหม่ ถามอีกว่าถ้ามีการควบรวมกันระหว่างกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ กับ สกอ. ตำแหน่งซี 11, ซี 10 รวมทั้งตำแหน่งบริหารจะมีปัญหาหรือไม่ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ กล่าวว่าไม่มีปัญหา เพราะกระทรวงใหม่น่าจะมีรูปแบบใช้ระบบราชการน้อยมาก จะใช้ระบบการบริหารจัดการสมัยใหม่ ตั้งง่าย ยุบง่าย

เมื่อถามอีกว่าจะมีหน่วยงานของกระทรวงวิทยาศาสตร์ฯ ใดอยู่หรือไปสังกัดกระทรวงอื่นหรือไม่ นายสุวิทย์กล่าวว่าไม่น่าจะมี เพราะตามโครงสร้างมีการแบ่งงานกันชัดเจน กระทรวงใหม่ที่ตั้งขึ้นมองประเทศไทยไปสู่อนาคตโดยใช้วิทยาศาสตร์สร้างชาติ เพราะในประเทศที่เจริญแล้วอย่างญี่ปุ่นก็มีการนำกระทรวงวิทยาศาสตร์กับกระทรวงศึกษาธิการมารวมกัน ในยุโรปอย่างสหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และเยอรมนี ก็มีการตั้งกระทรวงวิจัยและอุดมศึกษาขึ้นมารูปแบบเดียวกับที่ประเทศไทยกำลังดำเนินการ ยืนยันว่ากระทรวงใหม่จะตอบโจทย์อนาคตของประเทศได้ เป็นการปฏิรูประบบราชการอย่างแท้จริง