ในเมืองที่พลุกพล่านอย่างกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย ตัวเร่งปฏิกิริยาที่ไม่คาดคิดได้กระตุ้นให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองครั้งสำคัญนั่นก็คือ ‘คราฟต์เบียร์’ ซึ่งในช่วงหลายปีที่ผ่านมา การต่อสู้เพื่อเสรีภาพในการผลิตเบียร์มีอิทธิพลต่อผลลัพธ์ทางการเมืองเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะการสนับสนุน ‘สุราก้าวหน้า’ ซึ่งถูกมองว่าเป็นการแสดงถึงการต่อต้านการปกครองของทหารที่กินเวลายาวนานเกือบทศวรรษ
ศุภพงษ์ พรึงลำภู เจ้าของธุรกิจขนาดเล็กและผู้คลั่งไคล้คราฟต์เบียร์ เขาเป็นหนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้ง United Peoples Brewery ซึ่งตั้งอยู่ทางเหนือของกรุงเทพฯ เช่นเดียวกับผู้ผลิตเบียร์รายเล็กอื่นๆ ศุภพงษ์ต้องเผชิญกับความยากลำบากอย่างมากภายใต้กฎหมายเบียร์ที่เข้มงวด ซึ่งบังคับใช้มานานนับ 10 ปี
รายงานของ Nikkei Asia ระบุว่า กระแสแห่งการเปลี่ยนแปลงเริ่มพัดมาในช่วงกลางเดือนพฤษภาคม เมื่อพรรคก้าวไกลได้ชัยชนะอย่างถล่มทลายด้วยคะแนนเสียงมากกว่า 14 ล้านเสียง ส่งสัญญาณถึงการสิ้นสุดของการปกครองโดยทหาร
ข่าวที่เกี่ยวข้อง:
- Anchor Brewing ‘โรงคราฟต์เบียร์แห่งแรกของสหรัฐฯ’ จะปิดตัวลงหลังจากเปิดทำธุรกิจมา 127 ปี
- จากการผูกขาดสู่อิสรภาพทางการตลาด ‘ปิติ ภิรมย์ภักดี’ ทายาทเบียร์สิงห์เดินหน้าหนุน ‘สุราก้าวหน้า’ รับมีผลกระทบแต่มีแผนรองรับแล้ว
- ศึกตลาดเหล้า-เบียร์มูลค่า 5 แสนล้าน ในเงื้อมมือของบริษัทใหญ่
เมื่อมองแวบแรกอาจดูเหมือนไม่ปกติที่เบียร์มีบทบาทในการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองนี้ แต่ประวัติศาสตร์มีตัวอย่างมากมายที่ข้อจำกัดเกี่ยวกับแอลกอฮอล์ได้กระตุ้นการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองที่สำคัญ
ตั้งแต่การจลาจลวิสกี้ในอเมริกาช่วงปลายศตวรรษที่ 18 ไปจนถึงการจลาจลเหล้ารัมในออสเตรเลียช่วงปี 1808 การห้ามหรือการเก็บภาษีเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มักจะจุดชนวนของการต่อต้านที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลง ดูเหมือนว่าการต่อสู้อย่างต่อเนื่องของประเทศไทยเกี่ยวกับสิทธิการผลิตเบียร์อาจเป็นส่วนเสริมล่าสุดของแนวโน้มนี้
ภายใต้ระบอบการปกครองเดิมที่นำโดยนายกรัฐมนตรี ประยุทธ์ จันทร์โอชา เศรษฐกิจของประเทศไทยยังคงซบเซา และความเหลื่อมล้ำทางความมั่งคั่งพุ่งสูงขึ้น จากข้อมูลของ Credit Suisse Global Wealth Databook ภายในปี 2018 คนรวยที่สุด 1% ของประเทศควบคุมความมั่งคั่ง 66.9% ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจนี้เห็นได้ชัดเจน โดยเฉพาะในตลาดเบียร์ ซึ่งบริษัทขนาดใหญ่มีอำนาจเหนือผู้ผลิตเบียร์รายเล็ก
กฎหมายเบียร์ของประเทศไทยมีข้อจำกัดมาแต่เดิม ในการรับใบอนุญาตสำหรับโรงเบียร์ขนาดเล็กจะต้องแสดงความสามารถในการผลิตเบียร์ 1 แสนลิตร และแสดงว่ามีทุนจดทะเบียน 10 ล้านบาท
แม้ว่าข้อจำกัดเหล่านี้บางส่วนจะถูกยกเลิกไปแล้ว แต่ก็มีการบังคับใช้กฎใหม่ที่ยังคงเป็นอุปสรรคต่อผู้ผลิตเบียร์รายเล็ก ตัวอย่างเช่น ปัจจุบันผู้ผลิตเบียร์จำเป็นต้องประเมินผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม แต่จะมีสิทธิ์ก็ต่อเมื่อผลิตได้มากกว่า 7 ล้านลิตรต่อปี ซึ่งเป็นเป้าหมายที่เกินเอื้อมของผู้ผลิตเบียร์อิสระ นอกจากนี้การต้มเบียร์ที่บ้านยังผิดกฎหมายอีกด้วย
แม้จะมีความท้าทายที่น่ากลัวเหล่านี้ แต่ผู้ที่ชื่นชอบคราฟต์เบียร์ชาวไทยก็ค้นพบวิธีที่แยบยลในการหลีกเลี่ยงระบบนี้ พวกเขาเริ่มผลิตเบียร์ในประเทศต่างๆ เช่น กัมพูชา สิงคโปร์ และเวียดนาม ซึ่งมีกฎระเบียบที่เป็นมิตรกว่า
เมื่อเบียร์ถูกกลั่นแล้วจึงนำเข้ากลับมาขายในประเทศไทยอย่างถูกกฎหมาย วิธีแก้ปัญหานี้แม้ว่าจะได้ผลจริง แต่ก็ถูกมองว่าเป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ จำกัดศักยภาพทางเศรษฐกิจของประเทศไทย และขัดขวางความคิดสร้างสรรค์ในท้องถิ่น
ความมุ่งมั่นของประชาชนที่จะท้าทายกฎหมายเกี่ยวกับเบียร์เหล่านี้ได้เริ่มสร้างกระแสในแวดวงการเมือง กฎหมายที่เข้มงวดซึ่งลงโทษบุคคลที่โพสต์เกี่ยวกับเบียร์บนสื่อสังคมออนไลน์ ซึ่งถูกมองว่าส่งเสริมการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ได้กระตุ้นความรู้สึกของประชาชน
กฎหมายเหล่านี้กลายเป็นประเด็นสำคัญในระหว่างการเลือกตั้ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อรัฐบาลประกาศใช้พระราชบัญญัติเครื่องดื่มแอลกอฮอล์แบบใหม่ ที่แม้กฎหมายใหม่นี้ได้ยกเลิกข้อกำหนดที่ยุ่งยากบางประการเกี่ยวกับผู้ผลิตเบียร์ แต่ผู้ผลิตรายใหญ่ยังคงได้เปรียบอยู่ดี
ในการเลือกตั้ง ความไม่พอใจที่ก่อตัวขึ้นส่งผลให้มีการสนับสนุนพรรคก้าวไกลอย่างล้นหลาม ซึ่งสัญญาว่าจะรื้อการผูกขาดและส่งเสริมสังคมที่เท่าเทียมกันมากขึ้น โดยหากสามารถจัดตั้งรัฐบาลได้ สิ่งสำคัญอย่างหนึ่งของพรรคคือ การทำให้การผลิตเบียร์ที่บ้านถูกกฎหมาย การกระทำที่เรียบง่ายนี้อาจเป็นตัวกระตุ้นให้ตลาดเบียร์ไทยมีความหลากหลายและเปิดกว้างมากขึ้น
เรื่องเล่าเกี่ยวกับความเคลื่อนไหวของคราฟต์เบียร์ที่ตัดกับการเมืองนี้ แสดงให้เห็นถึงพลวัตที่เปลี่ยนแปลงไปในประเทศไทย การเติบโตของอุตสาหกรรมคราฟต์เบียร์และอิทธิพลต่อการเมืองเป็นข้อพิสูจน์ถึงพลังของการเคลื่อนไหวจากประชาชนทั่วไป
ทุกวันนี้คนไทยเต็มไปด้วยความหวัง เชื่อในความเป็นไปได้ที่ความฝันของพวกเขาจะเป็นจริงในที่สุด ซึ่งทั้งหมดนี้เริ่มต้นจากความรักที่มีต่อคราฟต์เบียร์ธรรมดาๆ
ภาพ: ชาติกล้า สำเนียงแจ่ม / THE STANDARD
อ้างอิง:
