ภัยไซเบอร์ในโลกดิจิทัล เด็กเจนอัลฟ่าเติบโตมากับโลกออนไลน์ตั้งแต่เกิด พวกเขาจึงเสี่ยงต่อภัยไซเบอร์รูปแบบใหม่มากมาย Cyber Literacy จึงไม่ใช่ ‘ทางเลือก’ อีกต่อไป แต่เป็นสิ่งจำเป็น
งาน Alpha Skills Summit 2025 ได้หยิบยกประเด็นนี้มาพูดคุยกันในเวที ‘Cool Kids, Safe Clicks’ กับผู้เชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีอย่าง สรกฤต ลัทธิธรรม หัวหน้าฝ่ายการตลาดธุรกิจบรอดแบนด์ AIS 3BB Fibre3 และ ธีรศักดิ์ สูงลอย รองผู้อำนวยการ ฝ่ายนโยบายระบบการชำระเงินและเทคโนโลยีทางการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย เพื่อตอบคำถามว่า เจนอัลฟ่าจะอยู่รอดในโลกดิจิทัลได้อย่างไร?
👦🏻เจนอัลฟ่าใช้อินเทอร์เน็ตและโลกออนไลน์ทำอะไรบ้าง
เจนอัลฟ่าเป็นคนที่ตามเทรนด์ตลอด ขาดอินเทอร์เน็ตไม่ได้ และใช้ AI ในการปรึกษาหลากหลายด้าน ค้นหาข้อมูลจริงด้วยตนเอง เชี่ยวชาญเทคโนโลยี รวมถึงการติดตาม KOL (Key Opinion Leader) มีอิทธิพลต่อตัวพวกเขา
สื่อ Physical และสื่อนอกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นทีวี โรงภาพยนตร์ หรือสื่อ OOH (Out of Home) เริ่มมีอิทธิพลต่อเจนอัลฟ่าลดลงเรื่อยๆ ในขณะที่สื่อออนไลน์หรือแพลตฟอร์มบนอินเทอร์เน็ตกลับมีการบริโภคอยู่ราว 90% มาหลายปี ตั้งแต่ปี 2019
📱พฤติกรรมการใช้โซเชียลของเจนอัลฟ่า
พบว่ากว่า 90% ใช้โซเชียลเน็ตเวิร์กทุกวัน และอีก 57% ใช้ไปในปริมาณ 3-5 ชั่วโมงต่อวัน โดยมักใช้เพื่อติดตามคนดังและเพื่อนๆ ของเขา เพื่อแชร์และแบ่งปันเรื่องราว เปรียบเสมือนเวทีแสดงตัวตนของตัวเขาเอง รวมถึงการใช้บริโภคคอนเทนต์ เช่น เพลง การ์ตูน แอนิเมชัน เกม การเรียน หรือการดูหนังและซีรีส์
⚠️พฤติกรรมเสี่ยงและภัยไซเบอร์ของเจนอัลฟ่า
Financial Fraud Literacy หรือความรู้ในการป้องกันการฉ้อโกงด้านการเงินนั้นสำคัญ ศึกษาเพื่อให้เราเผชิญหน้ากับความเสี่ยงแล้วระวังตัว หลีกเลี่ยง และจัดการปัญหาได้
จากผลสำรวจ GASA พบว่า ประเทศไทยโดนหลอกจากการโทรมากสุดในเอเชีย 2 ปีซ้อน (ปี 2023 และ 2024) ส่วน SMS อันดับ 2 ประเทศสูญเสียด้านนี้ไปแล้ว 81 ล้านบาท
🔹️กรณีศึกษา 1: พ่อแม่โดนแจ้งจากธนาคารว่ามีคนอื่นใช้บัตร และยืนยันว่าตนไม่ได้ใช้บัตร แต่พบว่าจริงๆ เป็นเด็กใช้เพื่อเติมเงินเกม โดยเด็กหยิบบัตรมาใช้ได้ง่าย และใช้รหัส OTP จากโทรศัพท์ของพ่อแม่ที่เขาใช้ในการเล่น
🔹️กรณีศึกษา 2: เด็กโดนหลอกจากการชวนมาทำงานกดไลก์และกดแชร์ ซึ่งเป็นงานง่ายๆ แต่เสียค่าเข้าทำงาน จึงโดนหลอกค่าเข้าทำงานไปมากมาย
⚡️6 พฤติกรรมเสี่ยงของเจนอัลฟ่า
จากการสำรวจของ Thailand Cyber Wellness Index 2024 ในเด็กอายุ 10-12 ปี จำนวน 6,207 คน พบว่า
🔹️50% เคยสร้าง Hate Speech
🔹️43% โลกดิจิทัลกระทบชีวิตจริง
🔹️39% กดเข้าลิงก์หรือป๊อปอัพที่ไม่น่าเชื่อถือ
🔹️13% ใช้หน้าจอไม่สนคนรอบข้าง
🔹️11% ส่งสิ่งโป๊เปลือย
🔹️10% ส่งข้อความคุกคามข่มขู่คนอื่น
ปัจจุบันมีการพยายามแก้ไข ป้องกัน และให้ความรู้จากฝั่ง AIS ในฐานะบริษัทโทรคมนาคม ทั้งโครงการให้ความรู้ป้องกันภัยไซเบอร์ การสร้างอินเทอร์เน็ตที่ปลอดภัย (AIS Secure Net, AIS Fibre Secure Net) รวมถึงการร่วมมือกับกองบัญชาการตำรวจสอบสวนกลาง ด้วยเบอร์โทร *1185# ที่จะส่งเบอร์หลอกลวงก่อนหน้าไปยังตำรวจ
ในส่วนของธนาคารแห่งประเทศไทยมองว่า การสร้างองค์ความรู้และ Alpha Skill สำคัญ ไม่ว่าจะเป็นทักษะการสื่อสาร ทีมเวิร์ก คิดวิเคราะห์ สร้างนวัตกรรม คิดเชิงวิจารณญาณ การแก้ปัญหาซับซ้อน การเรียนรู้ตลอดชีวิต และการใช้เทคโนโลยีอย่างรู้ระวัง
