นับตั้งแต่สัปดาห์ที่แล้วเป็นต้นมา ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่ก็ตาม เชื่อว่าหลายคนน่าจะได้ผ่านตากับภาพวาดการ์ตูนน่ารักๆ โผล่ขึ้นเต็มฟีดไปหมด ไม่ว่าจะบนโซเชียลมีเดียแพลตฟอร์มไหนก็ตาม
ภาพที่ปรากฏนั้นมีตั้งแต่ภาพเหตุการณ์ทางประวัติศาสตร์การเมือง ภาพศิลปินนักร้องคนดัง ภาพจากซีนในหนังเรื่องโปรด ภาพจังหวะสำคัญในเกมกีฬา ไปจนถึงภาพมีมคลาสสิกตลอดกาล
ที่มาของเรื่องราวนั้นเกิดจากการอัปเกรดตัวเองครั้งใหญ่ของ ChatGPT กับบริการสร้างรูปเวอร์ชันใหม่ของโมเดล GPT-4o ที่สามารถสร้างภาพได้หลากหลายสไตล์ แต่สไตล์ที่ได้รับความนิยมสูงสุดจนฮิตทั่วบ้านทั่วเมือง คือภาพลายเส้นและสีสันอันเป็นเอกลักษณ์ของ Studio Ghibli สตูดิโอแอนิเมชันระดับตำนานของประเทศญี่ปุ่น
จนเราอาจเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า ‘ใดๆ ในโลกล้วน Ghibli’ เลยก็ว่าได้
ปรากฏการณ์นี้กำลังบอกอะไรกับเรา?
ศิลปินอัจฉริยะคนใหม่
ย้อนกลับไปในวันที่ 25 มีนาคมที่ผ่านมา OpenAI ได้อัปเดตบริการใหม่ของ ChatGPT โดยเป็นเครื่องมือในระดับความสามารถชั้นสูงของ GPT-4o ที่สามารถเปลี่ยนแปลงภาพถ่ายให้กลายเป็นภาพวาดได้
บริการนี้เป็นฟีเจอร์ที่มีชื่อว่า ‘Images in ChatGPT’ ที่เป็นการพัฒนาครั้งใหญ่ ที่แตกต่างจากของเดิมอย่าง ‘Dall-E’ ด้วยการวาดภาพภายในโมเดล GPT-4o โดยตรง ซึ่งสามารถประมวลผลและสร้างข้อมูลได้หลากหลายรูปแบบ ไม่จำกัดเฉพาะเพียงภาพวาด แต่รวมถึงเสียงและวิดีโอด้วย
การอัปเดตครั้งนี้ถือเป็นการอัปเดตครั้งสำคัญเพราะทำให้ผู้ใช้สามารถสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ได้อย่างไม่รู้จบ โดยใช้เพียงแค่จินตนาการและการพิมพ์คำสั่งและเงื่อนไขตามที่ต้องการอย่างถูกต้องเท่านั้น โดยสามารถสร้างทั้งภาพวาด ภาพจำลองผลิตภัณฑ์ โปสเตอร์ โลโก้ ไปจนถึงอินโฟกราฟิกได้อย่างง่ายดายเพียงชั่วพริบตา
แต่สิ่งที่ทำให้บริการใหม่นี้กลายเป็นกระแสในระดับโลกคือการสร้างภาพในสไตล์ต่างๆ จากการ์ตูนเรื่องโปรดของทุกคน ไม่ว่าจะเป็น South Park, Rick and Morty หรือ The Simpsons เพียงแต่สไตล์ที่กลายเป็นปรากฏการณ์คือ Studio Ghibli ที่ได้รับความนิยมที่สุด
เราได้เห็นภาพเกมดังอย่าง GTA, สื่อกีฬาชื่อดัง ไปจนถึงภาพข่าวอย่างการพบกันครั้งประวัติศาสตร์ของ 2 ประธานาธิบดีแห่งสหรัฐอเมริกาและยูเครน ‘โดนัลด์ ทรัมป์ และโวโลดิเมียร์ เซเลนสกี’ หรือมีม ‘Distraced Boyfriend’ ที่ทุกคนรู้จักกันดี ไปจนถึงภาพครอบครัว ภาพบุคคลส่วนตัว
ตัวเลขสถิติที่น่าสนใจคือ เพียงแค่สัปดาห์เดียวมีจำนวนภาพที่ถูกสร้างขึ้นถึง 700 ล้านภาพ จากจำนวนผู้ใช้งานมากกว่า 130 ล้านคน โดยที่ผู้ให้บริการอย่าง OpenAI ที่เปิดฟีเจอร์นี้ให้ทุกคนใช้แบบฟรีๆ ยอมรับว่ากระทบต่อการให้บริการมากพอสมควรเพราะความต้องการสูงเกินกว่าที่รองรับไหวในช่วงแรก
“มันเป็นเรื่องสนุกมากๆ ที่เห็นทุกคนรักภาพที่สร้างใน ChatGPT แต่ GPU ของเรากำลังหลอมละลายแล้ว” แซม อัลต์แมน ซีอีโอของ OpenAI โพสต์ข้อความบน X ถึงความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่
เพราะนี่คือ Ghibli
แต่หากถามถึงสิ่งที่ทำให้เกิดปรากฏการณ์นี้ขึ้นมาคือการที่ ChatGPT สามารถสร้างภาพในแบบของ ‘Studio Ghibli’ ได้
ภาพสไตล์นี้พิเศษตรงไหน?
คำตอบก็อยู่ในคำถามอยู่แล้ว ความพิเศษอยู่ที่ภาพสไตล์นี้เป็นผลงานของ Studio Ghibli สตูดิโอแอนิเมชันระดับตำนานของญี่ปุ่น ซึ่งเป็นผลงานที่ได้รับการยอมรับในระดับสูงสุดของโลกแอนิเมชันมาอย่างยาวนาน
ผลงานระดับขึ้นหิ้งมากมายผ่านสายตาและอยู่ในความทรงจำของผู้คนทั่วโลก ไม่ว่าจะเป็น My Neighbor Totoro, Spirited Away, Howl’s Moving Castle, Graves of The Fireflies, Princess Mononoke หรือ Ponyo
โดยที่ในแต่ละเรื่องนั้น นอกจากการเล่าเรื่องราวที่ละเอียดอ่อนลึกซึ้งแล้ว ลายเส้นของแอนิเมชันของ Studio Ghibli ก็เป็นเอกลักษณ์ที่ยากจะเลียนแบบได้ ด้วยการวาดมืออย่างละเอียดและใส่ใจทุกขั้นตอน บางครั้งใช้เวลายาวนานกว่าจะได้สักฉาก เช่น ฉากหนึ่งในเรื่อง Wind Rises ในช่วงที่ตัวละครเดินผ่านตลาดที่วุ่นวายซึ่งปรากฏในภาพยนตร์ด้วยความยาวแค่ 4 วินาที แต่ต้องใช้เวลาในการวาดถึง 1 ปีกับอีก 3 เดือน
ผลงานของ Ghibli จึงไม่ได้เป็นเพียงแค่แอนิเมชันธรรมดา แต่ได้รับการยกย่องว่าเป็น ‘งานฝีมือ’ (Craftmanship) ซึ่งเป็นเจตจำนงของ ฮายาโอะ มิยาซากิ ผู้ก่อตั้งสตูดิโอแห่งนี้ขึ้นมาที่ต้องการทำผลงานที่ดีที่สุดเท่านั้น
การที่เกิดปรากฏการณ์เปลี่ยนภาพทุกอย่างบนโลกให้เป็นภาพในสไตล์ของ Ghibli จึงเป็นเครื่องสะท้อนถึงการให้คุณค่าผลงานของสตูดิโอแห่งนี้ที่ทุกคนรักและชื่นชม
ก่อนหน้านี้ ทุกคนอยากจะมีภาพในแบบของ Ghibli แต่ไม่ใช่ทุกคนจะทำอย่าง Ghibli ได้ แต่เมื่อจู่ๆ มีเครื่องมือที่สามารถอำนวยความสะดวกให้มีภาพในแบบของสตูดิโอระดับตำนานได้อย่างง่ายดายสุดๆ จึงไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจที่คนทั้งโลกจะแห่ทำตามกัน
ภาพโจร?
ปรากฏการณ์ใดๆ ในโลกล้วน Ghibli ที่เกิดขึ้นนั้น นอกจากความสนุกสนานที่ได้เห็นภาพต่างๆ ถูกแปลงอย่างมากมายจนล้นไปหมด (ยังดีที่เริ่มซาลงบ้างแล้ว) ยังมีคำถามใหญ่ที่ถูกซ่อนไว้ในลายเส้นสวยๆ สีสันสดใสเหล่านี้
ทำแบบนี้ไม่เป็นการละเมิด Studio Ghibli งั้นหรือ?
เรื่องนี้แม้ว่าทางด้านสตูดิโอจากญี่ปุ่นจะยังไม่เคยออกมากล่าวถึง แต่สิ่งหนึ่งที่แน่นอนคือ Studio Ghibli ไม่เคยอนุญาตให้มีการทำสิ่งเหล่านี้ขึ้นอย่างแน่นอน เพราะครั้งหนึ่ง ฮายาโอะ มิยาซากิ ได้เคยแสดงความเห็นเมื่อปี 2016 ถึงเรื่องของการใช้ปัญญาประดิษฐ์วาดภาพขึ้นมาว่า “ผมรู้สึกอย่างแรงกล้าว่ามันเป็นการกระทำที่ดูถูกชีวิตของมันเอง”
มิยาซากิยังกล่าวต่อในภายหลังว่า “ผมรู้สึกว่าเรากำลังใกล้จะถึงจุดสิ้นสุดของกาลเวลา มนุษยชาติกำลังสูญสิ้นศรัทธาในตัวเอง”
เพราะสำหรับมิยาซากิและ Ghibli แล้วสิ่งที่เขาไม่ได้เป็นเพียงแค่ผลงาน แต่เป็นจิตวิญญาณของความเป็นศิลปินที่ถ่ายทอดลงไปในเนื้องานด้วย ไม่ว่าจะเป็นลายเส้นทุกเส้น การแต่งแต้มสีสัน และความอ่อนช้อยที่ถูกซ่อนอยู่ในนั้น
ย้อนกลับไปที่คำถามว่า นี่เป็นการละเมิดผลงานของศิลปินผู้สร้างหรือไม่นั้น ความจริงประเด็นนี้เป็นประเด็นอ่อนไหวมาตลอดนับตั้งแต่เกิดภาพที่สร้างขึ้นจากเอไอ เพราะภาพนั้นปัญญาประดิษฐ์ (ไม่ว่าจะค่ายไหนก็ตาม) เข้าไปฝึกมาจากคลังข้อมูลบนอินเทอร์เน็ต ซึ่งแน่นอนว่ามีภาพที่ติดลิขสิทธิ์และไม่เคยมีการอนุญาตหรือยินยอมให้ใช้
ภาพที่เกิดขึ้นจากเอไอ นัยหนึ่งแล้วจึงไม่ต่างอะไรจาก ‘ภาพโจร’ ที่ใช้ช่องโหว่ทางกฎหมายลิขสิทธิ์ที่ยังไม่มีใครจัดการให้เป็นระบบเป็นเรื่องเป็นราว อีกทั้งในปัจจุบันยังไม่มีกฎหมายลิขสิทธิ์ไหนที่คุ้มครองในเรื่องของ ‘สไตล์’
ดังนั้น ภาพที่เกิดขึ้นจาก ChatGPT จึงยากที่จะพูดได้แบบเต็มปากว่าผิดทั้งร้อย ถึงลึกๆ ในใจจะรู้ว่ามันก็ไม่น่าจะถูกก็ตาม เพราะขั้นต่ำที่สุดการที่มีสื่อและโซเชียลมีเดียพูดถึงสไตล์ในแบบของ Ghibli ก็กระทบต่อสตูดิโอผู้พยายามใช้เวลาทั้งชีวิตเพื่อสร้างผลงานแล้ว
แม้ว่าจิตวิญญาณของพวกเขาจะอ่อนแรงลงทุกที และเพิ่งขายหุ้นส่วนใหญ่ให้แก่ Nippon TV ไปเมื่อ 2 ปีที่แล้วหลังประสบปัญหาไม่สามารถหาทายาทผู้สืบทอดที่เหมาะสมได้ก็ตาม แต่ Ghibli ยังคงภูมิใจในตัวตนของพวกเขาเสมอ
สิ่งเหล่านี้ไม่มีวันที่ปัญญาประดิษฐ์ที่ไหนจะมาพรากไปได้
ไม่ได้อยู่ที่เครื่องมือแต่อยู่ที่ผู้ใช้?
อย่างไรก็ดี ไม่ได้หมายความว่าเครื่องมืออัจฉริยะอย่าง GPT-4o จะเป็นผู้ร้ายโดยสมบูรณ์แบบ
เหมือนที่บอกไปข้างต้นว่ามันสามารถประยุกต์การใช้งานได้อย่างหลากหลายซึ่งมีประโยชน์อย่างมากในงานด้านการออกแบบหรืองานศิลปะ
การทำภาพในแบบของ Ghibli นั้นไม่ได้เป็นหนึ่งในคุณสมบัติหลักด้วยซ้ำ เพียงแต่เป็นหนึ่งในสิ่งที่สามารถทำได้และเกิดเป็นไวรัลขึ้นมาเพราะภาพนั้นมีเสน่ห์ในแบบที่ทุกคนรักเฉยๆ – แม้ว่าหากเป็นแฟนของ Ghibli จริงๆ เห็นภาพแล้วก็จะรู้สึกว่ามันก็ไม่ได้ดูเป็นงานของ Ghibli ขนาดนั้น ดูเป็นแค่ภาพการ์ตูนแอนิเมชันธรรมดาๆ ที่พยายามจะลอกเลียนสไตล์มาเท่านั้น
ประโยชน์ของ AI ที่แท้จริงจึงเป็นเรื่องของการปฏิวัติการสร้างสรรค์ผลงานศิลปะ ซึ่งศิลปะโดย AI เป็นเทรนด์ที่ได้รับความนิยมในหมู่เด็กหรือศิลปินรุ่นใหม่ ไม่แตกต่างจากในอีกหลายแวดวงที่ AI กำลังเข้ามาปฏิวัติวงการ
ไม่ต่างอะไรจากของวิเศษในกระเป๋าของโดราเอมอน ที่สามารถสร้างสรรค์สิ่งต่างๆ ได้อย่างไร้ขีดจำกัด
เพียงแต่มันอยู่ที่การใช้งานของแต่ละคนว่าจะใช้ไปในทิศทางแบบไหน อย่างไร ดีชั่วอยู่ที่ตัวทำ สูงต่ำอยู่ที่ทำตัว และจะดีกว่านี้หากมีการกำหนดกรอบกติกาที่คุ้มครองผลงานของศิลปินผู้สร้างสรรค์ด้วยมือและหัวใจอย่างดีกว่านี้
บนความหวังว่าเราจะห่างจุดตรงกลางที่ทุกฝ่ายยิ้มได้ ไม่มีใครต้องเจ็บปวดกับสิ่งเหล่านี้ แต่แน่นอนว่ายังเป็นเรื่องที่คงเป็นกรณีพิพาทกันอีกยาวนานในเรื่องของลิขสิทธิ์กับปัญญาประดิษฐ์
ขณะที่กระแสที่เกิดขึ้นนั้นมองอีกแง่คือการเปิดประตูบานใหญ่ให้คนอีกจำนวนมากที่อาจจะเคยได้ยินเรื่องการสร้างภาพโดย AI แต่ไม่เคยได้ลองใช้ได้มีโอกาสทดลองและเรียนรู้ศาสตร์ใหม่ของโลกอย่างกว้างขวางขึ้น
นำไปสู่องค์ความรู้ใหม่ที่เพิ่มพูนขึ้น และการสร้างสรรค์อะไรใหม่ๆ ที่อาจจะสะดวกหรือพบความเป็นไปได้อื่นๆ ที่แตกต่างจากเดิม
เพราะกระแสที่เกิดขึ้นนั้นแค่ผ่านมาเดี๋ยวก็ผ่านไปเหมือนลมพัด โลกใบนี้มีเทรนด์ใหม่ๆ เกิดขึ้นเสมอ
อยู่ที่เราจะเรียนรู้หรือมองเห็นอะไรจากสิ่งที่เกิดขึ้นได้บ้างไหม ที่มากกว่าแค่การกดถูกใจ เซฟภาพ หรือแชร์ให้คนใกล้ตัว
ภาพ: Shutterstock AI, villindayy / Shutterstock
อ้างอิง:
- https://www.forbes.com/sites/danidiplacido/2025/03/27/the-ai-generated-studio-ghibli-trend-explained/
- https://edition.cnn.com/2025/03/27/style/chatgpt-studio-ghibli-ai-images-intl-hnk/index.html
- https://timesofindia.indiatimes.com/sports/esports/gta/the-internet-is-flooded-with-ghibli-style-gta-art-and-trailers-heres-why-/articleshow/119717703.cms
- https://www.reuters.com/technology/artificial-intelligence/ghibli-effect-chatgpt-usage-hits-record-after-rollout-viral-feature-2025-04-01/
- https://www.theverge.com/tech/638603/studio-ghibli-chatgpt-ai-filter-white-house-meme
- https://theconversation.com/chatgpts-studio-ghibli-style-images-show-its-creative-power-but-raise-new-copyright-problems-253438
- https://techcrunch.com/2025/04/03/chatgpt-users-have-generated-over-700m-images-since-last-week-openai-says/
