วันนี้ (20 พฤษภาคม) ที่สำนักงาน iLaw มีการจัดแถลงสรุปผลการจับตาและรายงานผลการนับคะแนนในการเลือกตั้ง 2566 โดย Vote62 ซึ่งเป็นการทำงานร่วมกันระหว่าง iLaw, Rocket Media Lab, Opendream และองค์กรพันธมิตรอีกมากมายที่ร่วม
ยุคลธรณ์ ช้อยเครือ กลุ่มทะลุฟ้า กล่าวว่า เราเริ่มแคมเปญรณรงค์หาอาสาสมัครก่อนจะมีการเลือกตั้งประมาณ 3-4 เดือน ทั่วประเทศไทย เราทำค่ายอาสาสมัคร นอกจากนั้นยังมีการลงพื้นที่ไปรณรงค์ตามที่ต่างๆ ทำให้เห็นความตื่นตัวอย่างมากกับการเลือกตั้ง ทำให้มีอาสาสมัครกว่า 39,000 หน่วย
ด้าน ปฏิพัทธ์ สุสำเภา จาก Opendream กล่าวว่า รัฐต้องอำนวยความสะดวก โดยเฉพาะการเปิดข้อมูล อย่างการเปิดข้อมูลหน่วยเลือกตั้ง ซึ่งยังไม่มี ทำให้ต้องใช้ระบบ Crowdsourcing ให้ประชาชนมาช่วยกันกรอกข้อมูลหน่วยเลือกตั้งของตัวเอง โดยในอนาคตเราต้องรณรงค์ให้ทำ Open Election Data เพื่อการเลือกตั้งครั้งหน้าจะได้ดีกว่านี้
ด้าน อานนท์ ชวาลาวัณย์ จาก iLaw กล่าวว่า ไม่ได้คาดคิดว่าจะมีการรายงานปัญหาการเลือกตั้งจากทุกช่องทาง ทั้งทาง iLaw เอง และ Vote62 สะท้อนให้เห็นถึงความพร้อมในการจัดการการเลือกตั้งของคณะกรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) และการอบรมเจ้าหน้าที่ประจำหน่วยเลือกตั้งที่มีปัญหา
ส่วน ยิ่งชีพ อัชฌานนท์ ผู้อำนวยการ iLaw กล่าวว่า ต่อจากนี้ Vote62 จะเปิดข้อมูลผลคะแนนรายเขตที่อาสาสมัครรายงานเข้ามาทั่วประเทศ และข้อมูลรายหน่วย นอกจากนั้นจะดำเนินการสื่อสารและจัดกิจกรรมกับอาสาสมัครที่มีส่วนร่วมมากกว่า 40,000 คน เพื่อให้เกิดวัฒนธรรมการจับตาทางประชาธิปไตยโดยภาคประชาชนต่อไปในอนาคต
อย่างไรก็ตาม ในการแถลงครั้งนี้มีข้อเสนอต่อ กกต. เพื่ออนาคต โดยข้อเสนอในระยะเร่งด่วนเฉพาะหน้า ได้แก่
- กกต. ควรเร่งรับรองผลการเลือกตั้งอย่างเป็นทางการโดยเร็วที่สุด แม้ในระเบียบข้อ 215 จะให้เวลา กกต. 60 วัน แต่ควรประกาศรับรองในวันจันทร์ที่ 22 พฤษภาคม 2566 เพื่อให้การจัดตั้งรัฐบาลใหม่สามารถเดินหน้าไปได้โดยไม่เปิดช่องว่างให้เกิดการเจรจาต่อรอง เพื่อเปลี่ยนแปลงแนวโน้มการจัดตั้งรัฐบาลให้แตกต่างไปจากที่ประชาชนได้ออกเสียงมา
- สำหรับเขตเลือกตั้งที่มีข้อร้องเรียนว่าผลคะแนนรวมไม่ตรงกับจำนวนผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้ง ระเบียบข้อ 177 (4) และข้อ 223 ให้อำนาจ กกต. สั่ง ‘นับคะแนนใหม่’ ได้ และควรสั่งโดยเร็ว เพื่อสร้างให้เกิดการมีส่วนร่วมและความโปร่งใส ไม่ใช่การเพิ่มภาระ และไม่ใช่การเสียหน้าสำหรับ กกต.
- สำหรับเขตเลือกตั้งที่ยังมีข้อสงสัยและมีข้อร้องเรียน กกต. ควรเร่งตรวจสอบและชี้แจงต่อสาธารณะให้เร็วที่สุด
ข้อเสนอแนะสำหรับการจัดการเลือกตั้งครั้งต่อไป
- กกต. ควรเปิดเผยข้อมูลที่จำเป็นอย่างเป็นระบบและเป็นกิจจะลักษณะ เช่น ข้อมูลสถานที่ตั้งหน่วยเลือกตั้งทั่วประเทศ ข้อมูลจำนวนผู้มาใช้สิทธิเลือกตั้งล่วงหน้าแต่ละพื้นที่ ข้อมูลผู้สมัครรับเลือกตั้ง ข้อมูลค่าใช้จ่ายในการหาเสียง ข้อมูลเรื่องร้องเรียนและผลการพิจารณา ฯลฯ ซึ่งจะส่งผลให้ประชาชนตรวจสอบและสนับสนุนการจัดการเลือกตั้งได้สะดวกขึ้น และเกิดการมีส่วนร่วมอย่างกว้างขวางมากขึ้น
- กกต. ควรให้ความรู้และจัดอบรมให้กับกรรมการประจำหน่วย (กปน.) ให้เข้าใจระบบการจัดการเลือกตั้งภาพรวมให้มากขึ้น ให้มีความรู้เรื่องขั้นตอนการปฏิบัติและเอกสารที่เกี่ยวข้องทั้งหมด และเปิดให้ประชาชนตรวจสอบ สอบถาม ถ่ายภาพ ถ่ายวิดีโอได้อย่างเต็มที่ รวมทั้งลดขั้นตอนที่ไม่จำเป็น เพื่อลดภาระและเพิ่มประสิทธิภาพของ กปน. ด้วย
- กกต. ควรถอดบทเรียนจากระบบการรายงานผลคะแนนในปี 2566 และพัฒนาระบบที่ดีขึ้น โดยให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการออกแบบกฎหมาย ระเบียบ และพัฒนาเทคโนโลยี เพื่อการรายงานผลคะแนนที่รวดเร็ว ถูกต้อง และโปร่งใสกว่าเดิม
