โบราณคดี

27 มีนาคม 2022

การศึกษาใหม่ชี้ มนุษย์อาจเรียกชื่อ Machu Picchu ผิดมานานกว่าร้อยปี

‘มาชูปิกชู’ (Machu Picchu) เป็นหนึ่งในแหล่งโบราณคดีที่ได้รับการยอมรับมากที่สุดในโลก และยังคงเป็นที่ทำงานของนักวิจัยตั้งแต่ร้อยปีก่อนจวบจนปัจจุบัน หลักฐานการศึกษาครั้งใหม่พบว่า แท้จริงแล้ว มาชูปิกชู อาจไม่ได้ชื่อ มาชูปิกชู และมนุษย์อาจเรียกชื่อผิดมานานกว่าร้อยปี การศึกษานี้ตีพิมพ์ในาวารสารวิชาการ Ñawpa Pacha: Journal of Andean Archaeolo...

24 ธันวาคม 2021

เดินทางในหลุมขุดค้น ตามหาบรรพชนคนไทย ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเก่า โฉมใหม่

สถาปัตยกรรมรูปทรงสี่เหลี่ยมสีน้ำตาลแดงแปลกตา คล้ายกับงาน Cubic Architecture ตั้งอยู่ท่ามกลางไร่มันสำปะหลังนี้ คงไม่มีใครคิดว่านี่คือพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ บ้านเก่า ซึ่งเรียกได้ว่าฉีกไปจากพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติทุกแห่งในประเทศไทย และไม่ใช่แค่เพียงในแง่ของสถาปัตย์เท่านั้น แต่ยังรวมถึงวิธีการเล่าเรื่องอีกด้วย บ้านเก่าเป็นวัฒนธรรมยุคก่อ...

28 สิงหาคม 2021

ข้อค้นพบใหม่: ทุ่งสะวันนาเมืองไทยในยุคน้ำแข็ง ร่องรอยจากฟันสัตว์

คำถามเกี่ยวกับยุคน้ำแข็งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่สำคัญคือ ‘ปัจจัยอะไรที่เอื้อให้มนุษย์ยุคหมื่นปีขึ้นไปสามารถเดินทางไปในเขตหมู่เกาะ พวกเขาอยู่อาศัยในสภาพแวดล้อมแบบใด และทำไมเครื่องมือหินในยุคนั้นจึงไม่ค่อยพัฒนามากเมื่อเทียบกับพื้นที่อื่นของโลก’ คำถามนี้คลี่คลายลงเมื่อทีมนักวิจัยด้านบรรพชีวินวิทยาและโบราณคดีชาวไทยร่วมกับต่างชาติได้ร่วม...

16 กรกฎาคม 2021

โบราณคดีครัวเรือนที่ตึกยาวบวรนคร (ศรีธรรมราช) ขุดอดีตเพื่อสร้างอนาคต

แทบทุกจังหวัดของไทยล้วนตั้งอยู่บนเมืองเก่าหรือชุมชนโบราณแทบทั้งสิ้น มีอายุตั้งแต่หลักร้อยไปจนถึงพันปีก็มี ปัญหาจึงอยู่ตรงที่ว่า ควรจะทำอย่างไรเพื่อไม่ให้การพัฒนาเมืองในทุกวันนี้ทำให้เราไม่ต้องสูญเสียข้อมูลเกี่ยวกับประวัติศาสตร์โบราณคดี ซึ่งในต่างประเทศถือกันว่าเป็นทรัพยากรทางวัฒนธรรมที่สำคัญ เพราะเป็นของที่เมื่อถูกทำลายแล้วไม่สามารถสร้างใหม่หรือกู้...

9 กรกฎาคม 2021

นครวัดจำลองที่บุรีรัมย์ ปมประวัติศาสตร์ไทย-กัมพูชา และกำเนิดสัญลักษณ์ของชาติ

นครวัดถือเป็นสัญลักษณ์ประจำชาติของกัมพูชา การพยายามจำลองปราสาทหินที่บุรีรัมย์ที่เป็นข่าวในตอนนี้จึงเป็นปัญหาขึ้นมา เพราะความรู้สึกชาตินิยมของคนกัมพูชา (เขมร) ซึ่งความรู้สึกชาตินิยมนี้มันก็ฝังกันอยู่ในตัวคนทุกประเทศ เรื่องนี้มันคงไม่ต่างกันถ้าหากประเทศใดประเทศหนึ่งจำลองวัดพระแก้วไป ความจริงจีนก็ได้จำลองปราสาทบายนหรือเมืองนครธมไปสร้างขึ้...

28 เมษายน 2021

ย้อนรอยโรคระบาดจากโบราณคดี ต้นตอโรคร้ายที่มาจากมนุษย์

มนุษย์ต้องเผชิญกับโรคระบาดมาอย่างน้อยตั้งแต่ 6 ล้านปีมาแล้ว ซึ่งมันไม่ได้ส่งผลเพียงแค่ทำให้คนตายเป็นจำนวนมากเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม และประชากรอย่างรุนแรง ถึงอย่างนั้น โรคระบาดก็เป็นสิ่งที่สะท้อนให้เราเห็นถึงการเปลี่ยนแปลงของสังคมมนุษย์ในแต่ละช่วงเวลาอย่างน่าสนใจ ซึ่งควรนำมาตั้งคำถามกับการเกิดขึ้นของโรคระบาดโควิด-19 ครั้งนี้ด้วยว่...

13 กุมภาพันธ์ 2021

The Dig ขุดเวียงแก้ว วังวงศ์มังราย เปิดอดีตเผยบาดแผลของปัจจุบัน

อุดมการณ์ความคิดเบื้องหลังมีส่วนสำคัญมากต่อการขุดค้นวังเก่า หรือไม่ว่าแหล่งโบราณคดีใดๆ ก็ตาม ไม่ใช่งานวิชาการล้วนๆ หรือเป็นเรื่องของความต้องการในการอนุรักษ์ และศึกษาอดีตเพียงอย่างเดียวตามที่คิดกัน ถ้าพูดอย่างรวบรัด การขุดค้นทางโบราณคดีนั้นเป็นส่วนหนึ่งของการเมืองไม่มากก็น้อย ในช่วง 3-4 ปีมานี้ โดยเฉพาะปีนี้ ทางเชียงใหม่มีคว...

9 มกราคม 2021

โบราณคดีเด็ก เด็กเก็บหอย ภาพวาดของความรักและผูกพัน เมื่อเด็กคือผู้สร้างประวัติศาสตร์

มีคำกล่าวว่า เด็กไม่ได้เป็นผู้เขียนประวัติศาสตร์ แต่เป็นผู้ที่สร้างประวัติศาสตร์ แต่เมื่อพิจารณากันไปแล้วเรากลับไม่ค่อยเห็นเด็กในพื้นที่ทางประวัติศาสตร์มากนัก ทั้งๆ ที่มีบทบาทต่อการสร้างประวัติศาสตร์มนุษยชาติมาตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์แล้ว และในอนาคตอันใกล้ เด็ก-เยาวชนจะกลายมาเป็นผู้ที่มีบทบาทสำคัญต่อการสร้างสังคมขึ้นมาใหม่ ดังที่เราก็เห็นไปแล้ว...

28 ธันวาคม 2020

2020 เมื่อโควิด-19 ระบาด ประวัติศาสตร์และโบราณคดีจึงกลับมาโกยความนิยมแบบออนไลน์

โควิด-19 ส่งผลให้แวดวงโบราณคดีทั่วโลกต้องปรับตัวกันครั้งใหญ่ จากเดิมที่ทุกปีจะต้องมีการขุดค้น ออกสำรวจภาคสนาม และสัมมนาวิชาการระดับโลกกัน แต่ตอนนี้ต้องเปลี่ยนมาเป็นการทำงานในโลกออนไลน์กันแทน ทำให้ข้อมูลจำนวนมหาศาลที่มักปิดกันอยู่ในวงแคบๆ กระจายออกไปสู่สาธารณชนในวงกว้างอย่างที่ไม่เคยมีมาก่อน แต่นั่นก็คงเป็นเรื่องปกติที่เมื่อเจอปัญ...

ไอ้ไข่ เด็กวัดเจดีย์ รูปปั้นไอ้ไข้ ปิดทอง

31 สิงหาคม 2020

‘ไอ้ไข่’ ลัทธิแห่งความหวัง และความร่ำรวย ของสังคมที่เต็มไปด้วยปัญหา

บทความนี้ไม่ได้มาใบ้เลขเด็ด แต่ต้องการชวนมองปรากฏการณ์ ‘ไอ้ไข่’ ว่าสะท้อนสังคมไทยได้อย่างไรบ้าง ผู้คนหลายสิบคนในชุดขาววิ่งกรูไปยังรถยนต์ของพระรูปหนึ่ง เมื่อไปถึงหน้ารถ ชาวบ้านทุกคนต่างหยิบมือถือขึ้นมาเพื่อถ่ายรูปทะเบียนรถ นักข่าวย้ำว่าอีกวันสองวันนี้หวยจะออกแล้ว ภาพข่าวแช่ทะเบียนรถอยู่นาน นานพอที่จะให้คนจดจำได้ แล้วก็เล่าถึงเรื่อ...