“เหมืองแร่คือความหลังที่ผมหวงแหน เพราะมันได้เอาอดีตส่วนหนึ่งของผมไปครอบครองไว้ ผมเอาชีวิตไปหั่นในเหมืองแร่ถึง 4 ปีเต็มๆ เป็น 4 ปีที่คนธรรมดาจะเรียนจบมหาวิทยาลัยได้สบายๆ แต่ที่เหมืองแร่สำหรับผมแล้วมันไม่มีใบคู่มือรับรองใดๆ เลย นอกจากแผลคู่มือที่คนอื่นไม่มีวันรู้ว่ามันเกิดจากอะไร”
ประโยคข้างต้นคือสิ่งที่ อาจินต์ ปัญจพรรค์ กล่าวสรุปถึงการใช้ชีวิตตลอด 3 ปี 11 เดือน ณ เหมืองกระโสม ตำบลกระโสม อำเภอตะกั่วทุ่ง จังหวัดพังงา เหมืองแร่ดีบุกที่เปรียบเสมือนมหาวิทยาลัยชีวิต ซึ่งสอนให้เขาได้เรียนรู้หลายสิ่งที่ไม่มีในตำราหรือหนังสือเล่มไหนเคยสอน เป็นสถานที่ที่ทำให้เขาได้พบกับมิตรภาพอันแสนงดงาม และมองเห็นคุณค่าในตัวเองแม้เรียนไม่จบเหมือนคนอื่นเพราะโดนรีไทร์
วันที่ 26 พฤษภาคม 2548 หรือวันนี้เมื่อ 16 ปีก่อนคือวันที่ มหา’ลัย เหมืองแร่ ภาพยนตร์แนวดราม่าก้าวพ้นวัย (Coming of Age) เรื่องเยี่ยมเข้าฉายครั้งแรก มันเป็นผลงานที่ดัดแปลงมาจากหนังสือรวมเรื่องสั้นชุด เหมืองแร่ ของ อาจินต์ ปัญจพรรค์ ศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ผู้ล่วงลับ เขียนบทและกำกับโดย เก้ง-จิระ มะลิกุล
หากเกณฑ์วัดความสำเร็จขึ้นอยู่กับเงินเพียงอย่างเดียวก็คงปฏิเสธไม่ได้ว่า มหา’ลัย เหมืองแร่ เป็นหนังที่ล้มเหลว เพราะตลอดโปรแกรมฉายทำเงินไปเพียง 30 ล้าน ยังไม่ถึงครึ่งของทุนสร้างที่ใช้ไปทั้งหมด 70 ล้านบาทเลยด้วยซ้ำ
แต่ถ้ามองความสำเร็จในแง่ของคุณค่าด้านการนำเสนอ ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเนื้อหาที่เรียบง่าย สวยงาม ลึกซึ้ง ช่วยสร้างแรงบันดาลใจ งานโปรดักชันที่ละเมียดละไมสมจริง การแสดงอันยอดเยี่ยมของทีมนักแสดงทั้งบทนำและสมทบ ก็พูดได้อย่างเต็มปากเต็มคำเลยว่า มหา’ลัย เหมืองแร่ คือหนึ่งในภาพยนตร์ไทยที่ดีที่สุด และควรค่าแก่การรับชมอย่างยิ่ง
ท้ายสุดแม้จะล้มเหลวด้านรายได้ แต่ มหา’ลัย เหมืองแร่ ก็ได้รับคำวิจารณ์ในระดับดีเยี่ยม สามารถชนะรางวัลบนเวทีต่างๆ มากมาย รวมถึงเวทีใหญ่สุดอย่างสุพรรณหงส์ ที่กวาดมาได้ถึง 6 จาก 7 รางวัลที่เข้าชิง (ภาพยนตร์ยอดเยี่ยม, ผู้กำกับยอดเยี่ยม, นักแสดงสมทบชายยอดเยี่ยม, บันทึกเสียงยอดเยี่ยม, กำกับศิลป์ยอดเยี่ยม และออกแบบเครื่องแต่งกายยอดเยี่ยม) และยังถูกส่งชื่อเป็นตัวแทนภาพยนตร์ไทยเข้าชิงรางวัลออสการ์ครั้งที่ 78 สาขาภาพยนตร์ต่างประเทศยอดเยี่ยมอีกด้วย
ภาพ: GTH
