หนึ่งนิทรรศการที่ต่อให้คุณไม่ใช่นักเดินทางก็สมควรไปดู กับ ‘People and their World’ นิทรรศการภาพถ่ายชนเผ่าลึกลับทั่วโลก ที่ JKBoy หรือ บอย-เจตนิพัทธ์ เกษประดิษฐ์ ช่างภาพชาวไทย บุกป่าฝ่าดงเพื่อบันทึกเรื่องราวเหล่านี้ด้วยตนเอง ท่ามกลางภูมิประเทศอันทรหดไม่ว่าจะเป็น ป่าลึก เทือกเขาสูง อุณหภูมิติดลบ ฯลฯ ไหนจะอุปสรรคด้านภาษา รวมถึงวัฒนธรรมประจำเผ่าที่เขาต้องเข้าไปใช้ชีวิตคลุกคลีด้วยตนเองเพื่อแสดงความจริงใจ
“ผมเป็นคนชอบประวัติศาสตร์ ตำนาน เรื่องราว และผู้คนต่างๆ ในตำนาน ก่อนหน้านี้เราเป็นสายเดินป่า ถ่ายแต่วิวแต่เขา พอเราเริ่มรู้สึกอยากถ่ายคนขึ้นมาบ้าง เลยสนใจเรื่องราวของผู้คนเหล่านี้ และลองหาข้อมูลดู เผ่าแรกที่ผมไปคือ Burgedchin หรือ Eagle Hunters ชนเผ่าที่สืบทอดการล่าด้วย ‘อินทรีทอง’ ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณพรมแดนรอยต่อระหว่างคาซัคสถานและมองโกเลีย ผมเคยเห็นพวกเขาตามภาพถ่าย ตามหนังสือท่องเที่ยว แต่พอไปเห็นด้วยตาตัวเอง ใบหน้าและเครื่องแต่งกายของเขาบ่งบอกอะไรหลายอย่างมาก ทั้งวัฒนธรรม ทั้งเรื่องราวตัวบุคคล พอเขามายืนอยู่ตรงหน้า ความรู้สึกมันเทียบอะไรไม่ได้กับที่เราเห็นก่อนหน้า มันยิ่งใหญ่กว่ามาก เลยส่งต่อแรงบันดาลใจไปสู่การถ่ายเผ่าอื่นๆ ด้วย” เจตนิพัทธ์ให้สัมภาษณ์กับ THE STANDARD POP
สำหรับนิทรรศการครั้งนี้ เจตนิพันธ์เตรียมเรื่องราวไว้จัดแสดงทั้งหมด 8 ชนเผ่า ซึ่งเขาใช้เวลารวบรวมนานถึง 7 ปีเต็ม ก่อนหยุดชะงักลงหลังการแพร่ระบาดของโควิด เป็น 7 ปีที่เขาเดินทางไปเก็บภาพชนเผ่าในที่ต่างๆ ทั่วโลก ไม่ต่ำกว่า 1 ครั้งในแต่ละเผ่า คลุกคลีจนเกิดความไว้เนื้อเชื่อใจและกลายเป็นมิตรภาพขึ้นมา ไม่ว่าจะเป็น ‘Eagle Hunters’ ชนเผ่าที่สืบทอดการล่าด้วยอินทรีทอง ซึ่งอาศัยอยู่บริเวณพรมแดนรอยต่อระหว่างคาซัคสถานและมองโกเลีย, ‘ชาตัน’ กลุ่มอิสรชนเร่ร่อนที่มีตำนานกว่าพันปี และใช้ชีวิตผูกพันกับกวางเรนเดียร์ ปัจจุบันหลงเหลืออยู่เพียง 44 ครอบครัวเท่านั้น, ชนเผ่า ‘เมนตาไว’ ในหมู่เกาะซิเบรุตอันไกลโพ้นของอินโดนีเซีย หนึ่งในชนเผ่าที่เก่าแก่ที่สุดในอินโดนีเซีย มีความชำนาญในการสักลวดลายลงบนร่างกาย ติดต่อกับจิตวิญญาณแห่งธรรมชาติผ่านทางหมอผี และแขวนหัวกะโหลกไว้ตามบ้านเพื่อคุ้มครองอันตรายจากวิญญาณร้าย เป็นอาทิ
“แต่ละชนเผ่า ผมไปจำนวนครั้งไม่เท่ากันครับ อย่าง Eagle Hunters ผมไปมาทั้งหมด 5 ครั้ง ตกปีละครั้ง เวลาไปก็จะมุ่งไปที่หัวหน้าชนเผ่าก่อนอันดันแรก ไปฝากเนื้อฝากตัว แนะนำตัว ทำความรู้จัก ถือของติดไม้ติดมือไปด้วยอย่าง ยาสูบ วอดก้า ยารักษาโรค เอากล้องโพลารอยด์ไปด้วย พอถ่ายเสร็จก็ยื่นให้เขาดู พยายามแสดงความจริงใจ และสื่อสารออกไปว่าเรามาทำอะไร พอหลังๆ เจอกันบ่อยขึ้นเขาก็ดูแลเราเหมือนลูกหลาน เราก็พิมพ์รูปจากเมืองไทยไปให้เขาด้วย เขาก็ให้ของขวัญกลับมา ให้หมวกบ้าง เสื้อบ้าง ไม้แกะสลักบ้าง”
ภาพถ่ายในชุดนี้ยังได้รับรางวัลรองชนะเลิศจากงานประกวด International Portrait Photographer of the Year 2021 ในประเทศอังกฤษด้วย
สำหรับใครที่สนใจนิทรรศการ People and their World สามารถชมได้ที่ River City Bangkok ห้อง RCB Photographers’ Gallery 1-2 ตั้งแต่วันนี้ – 30 มิถุนายน 2565 และสามารถชมอีกนิทรรศการโดยศิลปินคนเดียวกัน ‘Creation of the World’ ณ 333Gallery ชั้น 3 River City Bangkok เช่นเดียวกัน
ภาพ: JKBoy
