วันที่ 28 ธันวาคม 2311 เป็นวันปราบดาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงพระนามว่า ‘สมเด็จพระบรมราชาที่ 4’ ซึ่งประชาชนเรียกพระนามว่า ‘พระเจ้าตากสิน’ และได้สถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานี พระองค์เป็นพระมหากษัตริย์ผู้กอบกู้เอกราชจากพม่าให้คืนมาแก่ประเทศไทย และเป็นพระมหากษัตริย์เพียงพระองค์เดียวในสมัยอาณาจักรธนบุรี
พระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระองค์คือด้านการศึกสงคราม ทรงรบทัพจับศึกป้องกันเมืองจากพม่าตั้งแต่ยังทรงเป็นข้าราชการในสมัยสมเด็จพระเจ้าเอกทัศ
โดยหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ให้แก่พม่าในปี 2310 ทรงวางแผนกอบกู้เอกราชจากพม่าได้โดยใช้เวลาเพียง 7 เดือน ในการเป็นผู้นำขับไล่ทหารพม่าออกจากราชอาณาจักร เริ่มจากการเข้าโจมตียึดเมืองจันทบูร เมืองธนบุรี ค่ายโพธิ์สามต้น และกรุงศรีอยุธยา
แม้จะทรงครองราชย์เพียง 15 ปี แต่พระองค์ทรงทำสงครามป้องกันภัยเมืองอย่างต่อเนื่องตลอดรัชสมัย ทั้งการปราบกลุ่มก๊กที่แตกแยกเป็นฝั่งเป็นฝ่ายหลังการเสียกรุงศรีอยุธยา การทำสงครามกับพม่าถึง 9 ครั้ง และเขมร 3 ครั้ง โดยทรงได้รับชัยชนะทุกครั้ง
