แม้ว่าจะมีรายงานข่าวเกี่ยวกับการศึกษาการฉีดวัคซีนสลับชนิด (Mix And Match Vaccine) ที่ ศ.นพ.มานพ พิทักษ์ภากร หัวหน้าศูนย์วิจัยการแพทย์แม่นยำ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล นำมาเปิดเผยผ่านทาง Facebook ส่วนตัว ที่ชี้ให้เห็นว่าผลการศึกษาเบื้องต้นลง Preprint ของ Com-CoV study ของมหาวิทยาลัยออกซ์ฟอร์ด ประเทศอังกฤษแล้ว ซึ่งพบว่าการสลับวัคซีนเข็มแรก-เข็มสอง ระหว่าง AstraZeneca (ChAd) และ Pfizer Vaccine (BNT) สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันโดยเฉพาะ Neutralizing Antibody (NAb) ได้ดี ถือเป็นข้อมูลสนับสนุนชุดแรกๆ ไล่เลี่ยกับ CombiVacS ของสเปน ซึ่งให้ผลสอดคล้องไปในทิศทางเดียวกัน แต่ข้อเท็จจริงที่ ศ.นพ.มานพ ยืนยันและตอบคำถามยอดฮิตที่ถามว่า
“หมายความว่าเราสามารถจับคู่วัคซีนยี่ห้อไหนสลับกันได้หรือไม่”
คำตอบของ ศ.นพ.มานพ บอกว่า “อย่างน้อย ณ ตอนนี้คือ ไม่ได้ครับ”
โดยจากข้อมูลผลการศึกษาเบื้องต้นลง Preprint ของ Com-CoV Study ที่เปิดเผยว่า ถ้าเทียบระดับ NAb หรือภูมิคุ้มกันโดยเฉพาะ Neutralizing Antibody จะพบว่า
Pfizer 2 เข็ม = ป้องกันได้สูงสุด
AstraZeneca แล้วตามด้วย Pfizer = ที่ 2 ตามมาติดๆ
Pfizer แล้วตามด้วย AstraZeneca = อันดับ 3 แบบห่างๆ
AstraZeneca 2 เข็ม = อันดับ 4 แบบทิ้งห่างมาก
ศ.นพ.มานพบอกว่า คงต้องรอข้อมูลอีกชุดที่จะตามมา สำหรับอาสาสมัคร 4 กลุ่มเหมือนเดิม แต่ฉีด 2 เข็มห่างกัน 12 สัปดาห์อีกที อีกเรื่องคือข้อสังเกตที่พบว่าการสลับ AstraZeneca ฉีดก่อน Pfizer Vaccine ได้ผลดีกว่าฉีด Pfizer แล้วตามด้วย AstraZeneca Vaccine ก็เป็นสิ่งน่าสนใจที่ต้องหาคำตอบต่อว่าเพราะเหตุใด
“แต่เห็นเขาสลับแล้วดี เรามาสลับเองด้วยวัคซีนที่ไม่เหมือนเขา คงคาดหวังแบบเขาไม่ได้นะครับ”
ขณะที่ นพ.อมร ลีลารัศมี ให้ความเห็นเกี่ยวกับเรื่องการฉีดสลับวัคซีนต่างชนิดกันว่า ยังไม่มีข้อมูลวิทยาศาสตร์เพียงพอที่จะสรุปชัดเจนว่า การฉีดวัคซีนโควิดยี่ห้อต่างกัน มีผลข้างเคียงอย่างไร แม้จะมีความเห็นส่วนตัวว่า ‘เป็นเรื่องที่น่าจะทำได้’ แต่เพราะปัจจุบันในบางประเทศที่เริ่มอนุญาตให้ประชาชนได้เลือกวัคซีนต่างยี่ห้อกันฉีดเป็นเข็ม 2 ได้ อาทิ ในแคนาดา ที่ประชาชนเลือกได้ว่าเข็ม 2 ของตัวเองจะฉีดเป็น Pfizer, Moderna หรือ AstraZeneca ประเทศอิตาลีที่ให้ประชาชนที่ฉีด AstraZeneca ไปแล้วเลือกได้ว่าเข็ม 2 จะฉีดเป็น Pfizer หรือ Moderna เช่นเดียวกับประเทศเกาหลีใต้ที่ให้ประชาชนที่ฉีด AstraZeneca ไปแล้วในเข็มแรก เลือกรับเข็ม 2 เป็น Pfizer ได้
นพ.อมร ลีลารัศมี ยังย้ำอีกว่า “ต้องเข้าใจก่อนว่า วัคซีนที่ฉีดไม่ได้ทำให้เราปลอดภัยจากเชื้อโควิดร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่จะช่วยลดความรุนแรงของโรค สำหรับใครที่เผอิญไปรับเชื้อร้ายตัวนี้เข้าร่างกาย และช่วยป้องกันการกระจายของเชื้อโรคสู่คนอื่นด้วย ส่วนใครที่ฉีดวัคซีนโควิดยี่ห้อใดไปเรียบร้อยแล้ว 2 โดส เวลาผ่านไปสักพักอาจหลายเดือนหรือเป็นปีแล้วอยากฉีดวัคซีนยี่ห้อใหม่ เพราะเชื่อว่าพัฒนาประสิทธิภาพมากกว่าเดิมนั้นก็น่าจะทำได้เหมือนกัน เพราะยังไม่มีข้อบ่งชี้ถึงอันตรายหรือข้อห้ามออกมา แต่ว่าฉีดซ้ำแล้วช่วยให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันได้เพิ่มมากอีกเท่าไรนั้น คงต้องรอการพิสูจน์จากงานวิจัยหรือการวิเคราะห์ผลกลุ่มตัวอย่างที่ทำแบบนี้อย่างละเอียดอีกที
ภาพประกอบ: ธิดามาศ เขียวเหลือ
