Doomscrolling คือพฤติกรรมเสพข่าวเชิงลบหรือเหตุการณ์ร้ายๆ บนโซเชียลอย่างต่อเนื่องจนหยุดไม่ได้ คำนี้เกิดขึ้นช่วงปี 2020 ในยุคโควิด-19 เมื่อคนทั่วโลกเลื่อนฟีดเพื่อติดตามวิกฤตแบบไม่รู้จบ และเริ่มสังเกตว่ามันส่งผลต่อสุขภาพใจอย่างรุนแรงพฤติกรรมนี้เกิดจากหลายปัจจัย ทั้ง negativity bias ที่ทำให้สมองมนุษย์จดจำข่าวร้ายได้ดีกว่า FOMO กลัวตกข่าวสำคัญ และอัลกอริทึมของแพลตฟอร์มที่ดันเนื้อหาดราม่าหรือข่าวร้ายให้เราเห็นตลอดเวลา จนกลายเป็นวงจรเสพติดโดยไม่รู้ตัว
ผลกระทบสำคัญคือภาวะเครียด วิตกกังวล อารมณ์หม่น หรือแม้แต่ภาวะซึมเศร้า บางคนเริ่มนอนไม่หลับ มีความคิดฟุ้งซ่าน ฝันร้าย และเสียสมาธิในการทำงาน ความสัมพันธ์กับคนรอบตัวก็อาจถดถอย เพราะใจเราอยู่กับฟีดข่าวมากกว่าคนตรงหน้า
วิธีรับมือที่เวิร์กคือกำหนดช่วงเวลารับข่าวอย่างชัดเจน ปิดแจ้งเตือนที่ไม่จำเป็น และเลือกเสพเฉพาะแหล่งข่าวที่เชื่อถือได้ ลองสลับไปทำกิจกรรมฟื้นใจ เช่น เดินออกกำลังกาย อ่านหนังสือ หรือพักโซเชียลเป็นช่วงๆ หากจำเป็น ใช้ฟังก์ชัน screen time เพื่อช่วยจับเวลาและกันตัวเองจากวงจรข่าวร้าย
ทำไมถึงเกิด Doomscrolling?
- สัญชาตญาณความอยู่รอด (Negativity Bias) สมองมนุษย์ถูกตั้งโปรแกรมให้สนใจและจดจำเรื่องร้าย ๆ ได้ดีกว่าเรื่องดี เพื่อเตรียมพร้อมรับมือกับภัยคุกคาม ซึ่งเป็นกลไกที่เคยช่วยให้มนุษย์อยู่รอด
- ความกลัวว่าจะตกข่าว (FOMO-Fear of Missing Out) ความเชื่อที่ว่าต้องติดตามข่าวสารตลอดเวลาเพื่อไม่ให้พลาดเหตุการณ์สำคัญ
- การออกแบบของแพลตฟอร์ม อัลกอริทึมของโซเชียลมีเดียถูกออกแบบมาเพื่อดึงดูดความสนใจและให้ผู้ใช้ใช้เวลากับแอปฯพลิเคชันให้นานที่สุด โดยมักจะแสดงเนื้อหาที่สร้างการมีส่วนร่วมได้สูง ซึ่งบ่อยครั้งคือข่าวเชิงลบหรือดราม่า
ผลกระทบของ Doomscrolling
- สุขภาพจิตเสีย เพิ่มความเครียด ความวิตกกังวล และความรู้สึกสิ้นหวัง อาจนำไปสู่อาการซึมเศร้าได้
- การนอนหลับ การไถหน้าจอก่อนนอนทำให้นอนไม่หลับ หลับยาก หรือฝันร้าย เนื่องจากสมองตื่นตัวและเต็มไปด้วยความกังวล
- ประสิทธิภาพการทำงาน ทำให้ขาดสมาธิในการทำงานหรือละเลยความรับผิดชอบอื่น ๆ
- ความสัมพันธ์ อาจทำให้หมกมุ่นอยู่กับการเสพสื่อจนกระทบกับปฏิสัมพันธ์กับคนรอบข้าง
วิธีรับมือกับ Doomscrolling
- กำหนดเวลา กำหนดช่วงเวลาที่อนุญาตให้ตัวเองอ่านข่าวอย่างชัดเจน และมีช่วงเวลา “พัก” จากการเสพสื่อ
- จำกัดการเข้าถึง ปิดการแจ้งเตือนที่ไม่จำเป็น โดยเฉพาะจากแอปฯ ข่าวและโซเชียลมีเดีย ยิ่งถ้าใครเสพข่าวแล้วมีอารมณ์ร่วม โมโห โกรธ หงุดหงิด เศร้า ควรพักโซเชียลทันที
- เลือกติดตาม เลือกติดตามแหล่งข่าวหรือบัญชีที่มีเนื้อหาที่เป็นประโยชน์และส่งเสริมสุขภาพจิต และทำในสิ่งที่ตัวเองช่วยได้อย่างเหมาะสม เช่น บริจาคเงิน หรือสิ่งของ ให้หน่วยงานที่รับผิดชอบ
- ทำกิจกรรมอื่น หันไปทำกิจกรรมที่สร้างสรรค์หรือผ่อนคลายแทนการไถหน้าจอ เช่น การออกกำลังกาย การอ่านหนังสือ หรือการพบปะผู้คน
- ใช้ฟังก์ชันของโทรศัพท์ ใช้เครื่องมือจำกัดเวลาหน้าจอ (Screen Time) ที่มีอยู่ในโทรศัพท์มือถือ การรับรู้สถานการณ์คือเรื่องสำคัญ แต่หัวใจก็ต้องการพื้นที่สงบพอๆ กัน การหยุดเลื่อนฟีดเพื่อพักใจไม่ใช่การเพิกเฉยต่อปัญหา แต่คือการปกป้องสุขภาพจิตของเราในวันที่โลกหนักขึ้นกว่าเดิม.
