‘ข้อมูลมีค่าเหมือนน้ำมัน’ แจ็ค หม่า ปรับกลยุทธ์ขับเคลื่อน Alibaba ด้วย Big data

สัปดาห์ที่แล้ว งานฉลองครบรอบ 18 ปีของบริษัทยักษ์ใหญ่ Alibaba เรียกเสียงฮือฮาจากชาวเน็ตทั่วโลกด้วยคลิป แจ็ค หม่า ผู้ก่อตั้งและประธานบริหารเต้นท่า ไมเคิล แจ็คสัน แต่ไฮไลต์ที่น่าสนใจไม่แพ้กัน คือ การประกาศวิสัยทัศน์ใหม่ของ Alibaba

บนเวที แจ็ค หม่า ได้กล่าวกับพนักงานบริษัทกว่า 40,000 คนที่เข้าร่วมงานว่า บริษัทที่ก่อตั้งขึ้นในอพาร์ตเมนต์เล็กๆ ในปี 1999 เติบโตมาเป็นบริษัทที่มีมูลค่าในตลาดหุ้นสูงสุดเป็นอันดับที่ 6 ของโลกในวันนี้ ขณะเดียวกันสิ่งต่างๆ รอบข้างก็เปลี่ยนไปเช่นกัน

ดังนั้น Alibaba จะเดินเหมือนเดิมไม่ได้

“ธุรกิจต้องขับเคลื่อนสังคมไปข้างหน้า”

เขาชี้ว่าปัจจุบัน Alibaba มีขนาดใหญ่เท่าเศรษฐกิจของประเทศในศตวรรษที่ 21 แต่เขาตั้งเป้าไว้ไกลกว่านั้น คือเป็นมหาอำนาจทางเศรษฐกิจอันดับที่ 5 ของโลกในอีก 20 ปีข้างหน้า

และขุมพลังของ Alibaba ก็คือ ‘เทคโนโลยี’ และ ‘ทักษะความสามารถ’ ของพนักงานบริษัท

“เราเป็นบริษัทข้อมูล”

Photo: STR/AFP

18 ปีของการขับเคลื่อนด้วยความฝัน

“18 ปีก่อน เรามองเห็นโอกาส ตอนนี้เราเห็นความท้าทาย ทั้งศาสนา การเมือง ความขัดแย้ง โรคภัยไข้เจ็บ และความเหลื่อมล้ำ การเปลี่ยนแปลงของเทคโนโลยีจะทำให้คนจำนวนมากตกงาน แต่เรามีความสามารถทางเทคโนโลยี และพื้นฐานด้านนี้แข็งแรง

“เราจะเผชิญกับความท้าทายในอนาคตด้วยเทคโนโลยีที่มีและพนักงานมากความสามารถกว่า 54,000 คน

“ตลอด 18 ปีที่ผ่านมา เราทำได้ดีเพราะเราเป็นพวก Idealist และความฝันก็พาเรามายืนตรงจุดนี้ได้สำเร็จ

“ถ้าเราไม่มีความฝัน ไม่มีความมุ่งมั่น เราจะกลายเป็นคนทื่อ เราจะสูญเสียอะไรไปก็ได้ แต่อย่าละทิ้งความฝัน”

แจ็ค หม่า ชี้ว่าลูกค้า พาร์ตเนอร์ และพนักงาน คือกุญแจสู่ความสำเร็จของ Alibaba และลูกค้าต้องมาเป็นอันดับแรกเสมอ เขายังกำชับกับพนักงานทุกคนว่าอย่าทะนงตนหรือนิ่งเฉยกับความสำเร็จ แต่จงพัฒนาตัวเองตลอดเวลา

แต่บริษัทที่มีอายุ 18 ปีจะขับเคลื่อนด้วยความฝันอย่างเดียวไม่ได้ แจ็ค หม่า กล่าวถึงทิศทางใหม่ที่บริษัทจะต้องไป ในการสัมภาษณ์กับสำนักข่าว Bloomberg ว่าการเริ่มต้นธุรกิจโดยไม่ต้องมีสินทรัพย์มากมาย (asset-light) นั้นเป็นเรื่องดี แต่เมื่อบริษัทโต ก็ต้องรู้จักลงทุน โดยเฉพาะโครงสร้างพื้นฐาน แต่ต้องมีความสมดุล ไม่มากไม่น้อยเกินไป

เมื่อโลกเปลี่ยนก็ต้องปรับ ฉะนั้น Alibaba จะคิดแบบเดิมไม่ได้

ข้อมูลเป็นเครื่องมือที่สำคัญยิ่งสำหรับมนุษย์ในการพัฒนาสังคม สุดท้ายแล้วมันจะมีมูลค่าเหมือนกับน้ำมัน

Photo: alizila

ขับเคลื่อนธุรกิจด้วยข้อมูล

หลายคนอาจจดจำ Alibaba ในฐานะธุรกิจอีคอมเมิร์ซยักษ์ที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดรายหนึ่ง แต่แจ็ค หม่า ไม่คิดเช่นนั้น เพราะคนในบริษัทไม่ได้มองว่า Alibaba เป็นธุรกิจอีคอมเมิร์ซมา 9 ปีแล้ว

“เราเป็นบริษัทข้อมูล”

Alibaba เริ่มเข้าสู่วงการคลาวด์คอมพิวติ้ง (Cloud Computing) ตั้งแต่ปี 2009 หลังจาก Amazon เปิดตัวบริการระบบคลาวด์ได้ 3 ปี ปัจจุบันเป็นผู้ให้บริการรายใหญ่ที่สุดในจีน แต่เมื่อเทียบกับบริษัทระดับโลก บริการคลาวด์ของ Alibaba ยังคงตามหลัง AWS ของ Amazon, Microsoft, Google และ IBM อยู่

“เรายังไม่รู้ว่าจะสร้างรายได้จากข้อมูลได้อย่างไร แต่ข้อมูลเป็นเครื่องมือที่สำคัญยิ่งสำหรับมนุษย์ในการพัฒนาสังคม สุดท้ายแล้วมันจะมีมูลค่าเหมือนกับน้ำมัน ดังนั้นเราต้องหาวิธีให้ได้”

Photo: alizila

โจเซฟ ไฉ่ หรือ โจ ไฉ่ รองประธานบริษัทเป็นคนที่น่าจับตาในเรื่องนี้ เขาได้เข้าร่วมการประชุม Singapore Summit เมื่อวันท่ี 17 กันยายนที่ผ่านมา เขากล่าวว่ายุคนี้ธุรกิจต้องเปิดรับ AI และ Alibaba ก็กำลังลงทุนด้าน AI ในภาคเกษตรกรรม โดยจับมือกับ GCL บริษัทโซลาร์เซลล์เพื่อเก็บข้อมูลและใช้ AI พัฒนาระบบการผลิต

“ทุกอย่างมันเป็นเรื่องของข้อมูล การเก็บข้อมูลเพื่อที่จะควบคุมและบริหารจัดการข้อมูลในอุตสาหกรรมการผลิต” ไฉ่ กล่าว

ด้าน J.P.Morgan คาดการณ์ว่าธุรกิจคลาวด์จะสร้างรายได้ให้กับ Alibaba คิดเป็น 15% ของรายได้ทั้งหมดในปี 2021

สิ่งที่ Alibaba ทำคือการกระจาย ‘โครงสร้างพื้นฐานของธุรกิจอีคอมเมิร์ซ’ ของบริษัท ไม่ใช่ขยายตลาด

สร้างข้อได้เปรียบจากการลงสนามแข่งระดับโลก

เขายังกล่าวเปรียบเทียบกับคู่แข่งสำคัญอย่างบริษัท Tencent ยักษ์ใหญ่ไอทีที่ลุยตลาดบริการชำระเงิน ระบบคลาวด์ และบริการทางการเงินว่า ทั้ง Alibaba และ Tencent ต่างก็มีเป้าหมายร่วมกันคือ ก้าวออกจากตลาดจีน แต่มีสิ่งที่ Tencent ไม่มี นั่นคือ ประสบการณ์ของบริษัทระดับโลก ขณะที่ Alibaba นั้นขับเคี่ยวกับ Amazon มานานและกำลังรุกคืบธุรกิจอีคอมเมิร์ซเข้ามาในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

“ผมคิดว่า โพนี หม่า (Pony Ma) ประธานเจ้าหน้าที่บริหารแห่ง Tencent ไม่มีประสบการณ์ทำธุรกิจในตลาดโลกเหมือนเรา มันเป็นเรื่องใหม่สำหรับเขา ส่วน Amazon ผมคิดว่าธุรกิจอีคอมเมิร์ซเพิ่งเริ่มเมื่อ 20-25 ปีก่อน ดังนั้น ยังไม่มีใครเป็นผู้เชี่ยวชาญ โดยเฉพาะเมื่อพูดถึงการทำธุรกิจในประเทศอื่น เราต่างก็เป็นมือใหม่ด้วยกันทั้งนั้น คุณควรจะกังวลเรื่องการเจาะตลาดท้องถิ่น” เขากล่าว

แล้วกลุยทธ์สำคัญของการบุกตลาดโลกคืออะไร?

หม่าชี้ว่าสิ่งที่ Alibaba ทำคือการกระจาย ‘โครงสร้างพื้นฐานของธุรกิจอีคอมเมิร์ซ’ ของบริษัท ไม่ใช่ขยายตลาด

“เราพยายามสร้างโครงสร้างพื้นฐานสำหรับบริการจ่ายเงินออนไลน์ โลจิสติกส์ และระบบคลาวด์”

ที่ผ่านมา Alipay บริการชำระเงินของบริษัท Ant Financial ในเครือ Alibaba Group ประสบความสำเร็จในการขยายตลาดสู่ต่างประเทศอย่างรวดเร็ว ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนก็คือประเทศไทย ที่พบเห็นป้าย Alipay ได้ตั้งแต่ห้างสรรพสินค้า ยันร้านสะดวกซื้อ เพื่อรองรับนักท่องเที่ยวจีน

เว็บไซต์ Business Wire ระบุว่าปัจจุบันมีผู้ใช้บริการ Alipay กว่า 450 คนล้านจากทั่วโลก ไม่เพียงเท่านั้น Ant Financial ยังไล่ซื้อ ควบรวมกิจการ และจับมือผู้ให้บริการชำระเงินรายใหญ่ในต่างประเทศ เช่น ซื้อ helloPay บริการชำระเงินของ Lazada ช้อปปิ้งออนไลน์ มูลค่า 1 พันล้านดอลลาร์ ทำให้ Alipay เป็นแบรนด์ระดับโลก เช่นเดียวกับ Visa, Paypal หรือ Apple Pay ด้วยซ้ำ และร่วมมือกับ First Data ขยายตลาดของ Alipay ในสหรัฐอเมริกาและอเมริกาเหนือ

ความสำเร็จของ Alipay ทำให้ธนาคารยักษ์ใหญ่ในจีนและรัฐบาลที่ถือหุ้นในธนาคารไม่พอใจ แต่ผู้ก่อตั้ง Alibaba ประกาศชัดว่าเขาไม่สนใจเข้าซื้อธนาคารแม้แต่น้อย

“เราพยายามจะปฏิรูปการทำธุรกิจในรูปแบบรัฐวิสาหกิจ ธนาคารส่วนใหญ่จึงไม่ค่อยชอบเรา แต่เราไม่ได้สนใจซื้อธนาคารเพื่อที่จะเปลี่ยนระบบเลย แต่เพราะเราไล่ต้อนพวกเขาต่างหาก พวกเขาจึงต้องลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงตัวเอง

“เวลาที่พยัคฆ์ไล่ตามคุณ คุณจะวิ่งได้เร็วกว่าที่คิด”

บุกตลาดออฟไลน์
เห็นได้ชัดว่าทั้ง Amazon และ Alibaba กำลังพุ่งเป้ามาที่ ‘ออฟไลน์’ สวนกระแสค้าปลีกเชนใหญ่ที่ขาดทุนและปิดตัวไปในหลายประเทศ โดย Amazon ชิงเปิดดีลซื้อกิจการ Whole Foods และมีข่าวว่าจะนำคอนเซปต์ร้านค้าอัจฉริยะ Amazon Go มาใช้ Whole Foods อีกด้วย ฝ่าย Alibaba เองก็มีแผนบุกตลาดออฟไลน์เช่นกัน

Alibaba แอบซุ่มพัฒนาคอนเซปต์ร้านค้าอัจฉริยะมากว่า 2 ปีแล้ว ซึ่งก็คือซูเปอร์มาร์เก็ต Hema ที่มี 13 สาขาในเมืองจีน และเพิ่งเปิดตัวกับสื่ออย่างเป็นทางการเมื่อเดือนกรกฎาคม จุดเด่นคือเน้นขายอาหารสดและอาหารทะเลที่ลูกค้าสามารถนั่งรับประทานได้เลย และมีเคาน์เตอร์ที่รับชำระเงินผ่านแอปฯ Hema ที่ผูกกับ Alipay เท่านั้น โดยไม่ต้องใช้เงินสด นอกจากนี้ยังมีบริการเดลิเวอรีสำหรับลูกค้าที่สั่งซื้อสินค้าทางออนไลน์ภายใน 30 นาที ซึ่ง แจ็ค หม่า มั่นใจว่านี่คือโฉมใหม่ของธุรกิจค้าปลีก ขณะที่ โจ ไฉ่ เผยว่า Alibaba จะนำโมเดลนี้ไปใช้กับห้างสรรพสินค้าอื่นๆ

“เราไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของห้างเหล่านี้เลย เราซื้อ Intime Department Store (ห้างสรรพสินค้าใหญ่ในจีน) เพื่อเป็นตัวอย่างหรือต้นแบบการทดลองพัฒนาว่าห้างที่เชื่อมโยงออฟไลน์กับออนไลน์เข้าด้วยกันจะเป็นอย่างไร แต่ผมไม่คิดว่าการลงทุนซื้ออสังหาริมทรัพย์มากมายจะคุ้มทุน ผมคิดว่าเราจะหาทางร่วมมือกับพันธมิตรทางธุรกิจมากกว่า”

และทั้งหมดนี้คืออนาคตที่ Alibaba กำลังจะก้าวไป

Cover Photo: MAHAN VATSYAYANA/AFP

อ้างอิง: