เรารู้อะไรบ้างเกี่ยวกับดีลหยุดยิงของอิสราเอล-ฮามาส? THE STANDARD

ถือเป็นข่าวดีที่ทั่วโลกรอคอย หลังอิสราเอลและกลุ่มฮามาสบรรลุข้อตกลงหยุดยิงในฉนวนกาซาที่ยืดเยื้อมากว่า 15 เดือน แม้จะเป็นข้อตกลงระยะแรก แต่ก็รวมเงื่อนไขสำคัญ ทั้งการระงับการสู้รบและการปล่อยตัวประกันชาวอิสราเอลที่ถูกขังในกาซา แลกกับนักโทษปาเลสไตน์ที่ถูกคุมขังในอิสราเอล

อย่างไรก็ตาม รายละเอียดอีกหลายอย่างและไทม์ไลน์ของข้อตกลงฉบับนี้แบบเต็มๆ ยังมีความไม่ชัดเจน และจะส่งผลเป็นปัจจัยสำคัญต่อการบรรลุเป้าหมายในการยุติสงครามกาซาในระยะยาว

และนี่คือสิ่งที่เรารู้เกี่ยวกับข้อตกลงหยุดยิงฉบับนี้

ข้อตกลงหยุดยิง 3 ระยะ

ข้อตกลงหยุดยิงที่จะบังคับใช้มีกระบวนการทั้งหมด 3 ระยะ ดังนี้

ระยะที่ 1 คาดว่าจะเริ่มต้นขึ้นในช่วงวันอาทิตย์นี้ (19 มกราคม) และกินเวลาต่อเนื่อง 6 สัปดาห์ ซึ่งเงื่อนไขหลักประกอบด้วย การหยุดยิง การถอนทหารอิสราเอล การแลกเปลี่ยนตัวประกันในกาซากับนักโทษปาเลสไตน์ในอิสราเอล และการเปิดทางให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมหลั่งไหลเข้าสู่ฉนวนกาซา โดยผู้บาดเจ็บในกาซาจะได้รับอนุญาตให้ออกจากพื้นที่เพื่อรับการรักษาด้วย

ขณะที่ โจ ไบเดน ประธานาธิบดีของสหรัฐฯ ยืนยันว่าตัวประกันชาวอเมริกันที่ถูกควบคุมตัวในฉนวนกาซาจะได้รับการปล่อยตัวในระยะที่ 1 ด้วยเช่นกัน

ส่วนระยะที่ 2 และ 3 ยังคงต้องมีการเจรจา ซึ่งเจ้าหน้าที่รัฐบาลอิสราเอลเผยว่า อาจเริ่มต้นขึ้นในวันที่ 16 ของการปฏิบัติตามข้อตกลงหยุดยิงระยะที่ 1

โมฮัมเหม็ด บิน อับดุลเราะห์มาน อัลทานี นายกรัฐมนตรีแห่งกาตาร์ กล่าวในการแถลงข่าวว่า รายละเอียดต่างๆ ของข้อตกลงหยุดยิงระยะที่ 2 และ 3 จะมีการตัดสินใจในระยะแรก

เขาเผยว่าผู้ไกล่เกลี่ยใช้เวลา 411 วันในการกำหนดเงื่อนไขของข้อตกลงหยุดยิง และเชื่อมั่นว่าข้อตกลงหยุดยิงนี้จะนำมาซึ่งสันติภาพในที่สุด

“ผมเชื่อว่าทุกอย่างขึ้นอยู่กับคู่สัญญาทั้งสองฝ่ายที่จะปฏิบัติตามข้อตกลงอย่างสุจริตใจ เพื่อให้แน่ใจว่าข้อตกลงดังกล่าวจะไม่ล้มเหลว”

ด้านกลุ่มฮามาสยกย่องข้อตกลงหยุดยิงดังกล่าวว่าเป็น ‘จุดเปลี่ยนสำคัญ’

ขณะที่คณะรัฐมนตรีของอิสราเอลยังคงต้องมีการโหวตเพื่ออนุมัติข้อตกลงดังกล่าวก่อนที่จะมีผลบังคับใช้

อย่างไรก็ตาม ไบเดนกล่าวว่า ข้อตกลงหยุดยิงระยะที่ 2 และ 3 นั้นจะรวมถึงการปล่อยตัวประกันเพิ่มเติมและการเริ่มต้นฟื้นฟูกาซา

“เมื่อระยะที่ 2 เริ่มต้นขึ้น จะมีการแลกเปลี่ยนเพื่อปล่อยตัวประกันที่ยังมีชีวิตที่เหลืออยู่ ทหารชายแดนและกองกำลังอิสราเอลที่เหลือทั้งหมดจะถอนกำลังออกจากกาซา และการหยุดยิงชั่วคราวจะกลายเป็นถาวร” เขากล่าว

และสุดท้าย ภายใต้ระยะที่ 3 ร่างของตัวประกันที่ถูกสังหารรายสุดท้ายจะถูกส่งกลับคืนสู่ครอบครัว และแผนการฟื้นฟูครั้งใหญ่ในฉนวนกาซาจะเริ่มต้นขึ้น

สำหรับข้อตกลงหยุดยิงนี้ถือเป็นครั้งแรกสำหรับประชาชนในฉนวนกาซาในรอบกว่า 1 ปี และเป็นครั้งที่ 2 เท่านั้นนับตั้งแต่อิสราเอลเริ่มโจมตี

โดยกองทัพอิสราเอลจะเริ่มถอนทหารออกจากศูนย์กลางประชากรในระยะแรก แต่จะยังคงอยู่ตามแนวชายแดนกาซา-อียิปต์ ซึ่งรู้จักกันในชื่อ ‘ระเบียงฟิลาเดลฟี’ (Philadelphi Corridor)

อย่างไรก็ตาม อิสราเอลจะยังคงรักษาเขตกันชน (Buffer Zone) ภายในกาซา บริเวณตลอดแนวชายแดนที่ติดกับอิสราเอล โดยขนาดของเขตกันชนนี้ยังเป็นหนึ่งในประเด็นสำคัญของการเจรจาหยุดยิงระยะต่อไปด้วย

ตัวประกัน-นักโทษรายใดจะได้ปล่อยตัว

ผู้นำกาตาร์เผยว่า ในข้อตกลงหยุดยิงระยะที่ 1 กลุ่มฮามาสและกลุ่มติดอาวุธที่เป็นพันธมิตรจะต้องปล่อยตัวประกัน 33 คน ซึ่งรวมถึงพลเรือน ทหารหญิง เด็ก ผู้สูงอายุ และคนป่วย เพื่อแลกกับนักโทษชาวปาเลสไตน์ที่ถูกขังในอิสราเอลจำนวนหนึ่ง

ขณะที่ไบเดนยืนยันว่า “ภายใต้ข้อตกลงนี้ ตัวประกันชาวอเมริกันที่ถูกฮามาสจับไว้ จะเป็นส่วนหนึ่งของตัวประกันที่ได้รับการปล่อยในข้อตกลงระยะแรก”

ทั้งนี้ ฮามาสและกลุ่มติดอาวุธที่เป็นพันธมิตรจับตัวประกันจากอิสราเอล 94 คนในการก่อเหตุบุกโจมตีอิสราเอลเมื่อวันที่ 7 ตุลาคม 2023

ตามข้อมูลของรัฐบาลอิสราเอล จากจำนวนตัวประกันดังกล่าว อย่างน้อย 34 คนเสียชีวิตแล้ว และคาดว่าตัวเลขที่แท้จริงอาจจะสูงกว่านี้

สำหรับตัวประกัน 81 คนเป็นผู้ชาย และ 13 คนเป็นผู้หญิง โดยเป็นชาวอิสราเอล 84 คน ชาวไทย 8 คน ชาวเนปาล 1 คน และชาวแทนซาเนีย 1 คน

ด้านนักโทษชาวปาเลสไตน์ที่อิสราเอลควบคุมตัวไว้มีอย่างน้อย 10,000 คนตามข้อมูลของคณะกรรมการกิจการผู้ถูกคุมขังและสมาคมนักโทษปาเลสไตน์ แม้ว่าตัวเลขดังกล่าวจะไม่รวมถึงจำนวนชาวปาเลสไตน์ที่ถูกจับในฉนวนกาซาที่ไม่ทราบแน่ชัด

กลไกบังคับใช้ข้อตกลง

อัลทานีเผยว่า สหรัฐฯ อียิปต์ และกาตาร์ วางกลไกไว้เพื่อให้แน่ใจว่าไม่มีฝ่ายใดละเมิดข้อตกลงหยุดยิง โดยจะมีการจัดตั้งทีมงานร่วมเพื่อติดตามการปฏิบัติตามข้อตกลง

โดยผู้นำกาตาร์ยืนยันว่าข้อตกลงหยุดยิงครั้งนี้แตกต่างไปจากข้อตกลงหยุดยิงที่เคยเกิดขึ้นในเดือนพฤศจิกายน 2023 ซึ่งกินเวลาเพียงหนึ่งสัปดาห์ เขาชี้ว่าข้อตกลงในครั้งแรกนั้นมีการดำเนินการที่เป็นขั้นตอนอย่างมาก จนเหมือนกับเป็นการดำเนินการแบบวันต่อวัน

แต่ข้อตกลงหยุดยิงฉบับล่าสุดนี้มีกลไกที่ชัดเจนสำหรับ 42 วันแรก และมีกลไกที่ชัดเจนในการเจรจาระยะที่ 2 และ 3 โดยรายละเอียดทั้งหมดของข้อตกลงจะได้รับการเผยแพร่ในอีก 2-3 วันข้างหน้าเมื่อรายละเอียดเสร็จสิ้นแล้ว

นักการทูตทรัมป์มีส่วนสำคัญ

หนึ่งในบุคคลที่ถูกจับตามองว่าจะเข้ามามีส่วนสำคัญทำให้การหยุดยิงครั้งนี้เกิดขึ้นได้จริงคือ สตีฟ วิตคอฟฟ์ มหาเศรษฐีด้านอสังหาริมทรัพย์เชื้อสายยิวที่เป็นผู้ช่วยและที่ปรึกษาคนสำคัญของ โดนัลด์ ทรัมป์ และได้รับมอบหมายให้เป็นผู้แทนทางการทูตด้านตะวันออกกลาง

ก่อนหน้านี้ในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา วิตคอฟฟ์อยู่ที่กรุงโดฮาของกาตาร์ เพื่อเข้าร่วมการเจรจาเรื่องตัวประกัน ท่ามกลางความพยายามของผู้ไกล่เกลี่ยที่อยากให้บรรลุข้อตกลงหยุดยิงได้ก่อนที่ทรัมป์จะเข้ารับตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐฯ อย่างเป็นทางการในวันที่ 20 มกราคมนี้

ขณะที่วิตคอฟฟ์บินต่อไปอิสราเอลเมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา (11 มกราคม) เพื่อพบกับ เบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรีอิสราเอล ที่กรุงเยรูซาเลม

การประชุมระหว่าง สตีฟ วิตคอฟฟ์ กับ เบนจามิน เนทันยาฮู เป็นไปอย่างตึงเครียด และจบลงด้วยความคืบหน้าในการเจรจาเงื่อนไขเรื่องตัวประกัน ซึ่งระหว่างการประชุมวิตคอฟฟ์เรียกร้องให้เนทันยาฮูยอมรับการประนีประนอมที่สำคัญและจำเป็นสำหรับข้อตกลง

สื่ออิสราเอลอย่าง Haaretz พาดหัวข่าวว่า ทูตตะวันออกกลางของทรัมป์บังคับให้เนทันยาฮูยอมรับแผนหยุดยิงกาซาที่เขาเคยปฏิเสธซ้ำแล้วซ้ำเล่า

Haaretz รายงานว่า วิตคอฟฟ์บอกกับเนทันยาฮูในระหว่างประชุมอย่างไม่ลังเลว่า “ทรัมป์คาดหวังว่าเขาจะเห็นด้วยกับข้อตกลง”

ขณะที่ แคโรไลน์ เลวิตต์ โฆษกทำเนียบขาวคนใหม่ของทรัมป์ โพสต์ข้อความผ่าน X ว่า “ขอชี้แจงให้ชัดเจนว่าข้อตกลงนี้จะไม่สามารถบรรลุได้หากปราศจากมือที่เข้มแข็งของประธานาธิบดีทรัมป์และทูตพิเศษของเขา สตีฟ วิตคอฟฟ์”

2 วันหลังการประชุมระหว่างวิตคอฟฟ์กับเนทันยาฮู ทีมเจรจาของอิสราเอลและฮามาสได้แจ้งต่อผู้ไกล่เกลี่ยว่า พวกเขายอมรับในหลักการของข้อเสนอเรื่องข้อตกลงแลกเปลี่ยนตัวประกันในกาซาและนักโทษปาเลสไตน์ โดยทั้งสองฝ่ายได้ดำเนินการร่วมกัน เพื่อสรุปรายละเอียดเกี่ยวกับการปฏิบัติตามข้อตกลงดังกล่าว

โดย The Times of Israel รายงานความเห็นจาก 2 เจ้าหน้าที่ของอิสราเอลที่มองว่าผู้ช่วยของทรัมป์ทำอะไรได้มากกว่าที่ไบเดนทำมาตลอดทั้งปี

ภาพ: Ronen Zvulun / Reuters

อ้างอิง: