เมื่ออายุเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะผู้ชายที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนค่อยๆ ลดลง ไม่เว้นแม้แต่เพศชายที่ร่างกาย อารมณ์ และจิตใจ เกิดการเปลี่ยนแปลง ไม่ต่างจากผู้หญิงวัยหมดประจำเดือน โดยเฉพาะความผิดปกติของโรคต่อมลูกหมากที่ผู้ชายไทยเป็นกันมาก โดยอันดับ 1 ที่พบคือโรคต่อมลูกหมากโตที่สูงถึง 80% รองลงมาคือโรคมะเร็งต่อมลูกหมาก 18% และโรคต่อมลูกหมากอักเสบอีก 2% ดังนั้น การสังเกตอาการ ความผิดปกติ และรีบเข้ารับการรักษาโดยเร็ว จะช่วยให้อาการไม่รุนแรงเพิ่มขึ้น
สัญญาณของโรค
ในทางการแพทย์จะมุ่งเน้นที่อาการขับถ่ายปัสสาวะของผู้ป่วยที่ผิดปกติเป็นหลัก มากกว่าขนาดก้อนต่อมลูกหมาก ที่สามารถสังเกตอาการได้ ดังนี้
- ปัสสาวะขัด
- ปัสสาวะบ่อย โดยเฉพาะตอนกลางคืน
- กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ หรือต้องเบ่งปัสสาวะจนกว่าจะออก
- ปัสสาวะไม่พุ่ง สะดุดเป็นช่วงๆ, มีปัสสาวะหยดเมื่อใกล้จะสุด และปัสสาวะไม่สุด
- ปัสสาวะไม่ออกเฉียบพลัน
- ปวดปัสสาวะรุนแรงมาก
วิธีตรวจวินิจฉัยต่อมลูกหมากโต
- ซักประวัติเพื่อตรวจสอบอาการ
- ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ และตรวจวัดความแรงของสายปัสสาวะ
- อัลตราซาวด์ขนาดต่อมลูกหมากที่เปลี่ยนแปลง
- ตรวจคลำต่อมลูกหมากผ่านทางท่อทวารหนัก ‘DRE’ (Digital Rectal Examination) เพื่อดูความผิดปกติ
วิธีการรักษาโรคต่อมลูกหมากโต โดยส่วนใหญ่แบ่งออกเป็น 4 วิธีหลักๆ ได้แก่
1. รักษาด้วยยาช่วยคลายการบีบเกร็งของกล้ามเนื้อต่อมลูกหมาก ได้แก่ ยาต้านระบบประสาทอัลฟา (Alpha Blocker) ช่วยยับยั้งการสร้างฮอร์โมนเพศชาย 5-อัลฟารีดักเทส (5-Alpha Reductase) จะลดระดับดีเอชที (DHT) และมีผลกับขนาดต่อมลูกหมาก ซึ่งแพทย์จะรักษาตามอาการเป็นหลัก
2. ผ่าตัดขูดต่อมลูกหมากออกด้วยการส่องกล้องกระเพาะปัสสาวะ เป็นวิธีที่ได้รับความนิยม ซึ่งต้องทำโดยแพทย์ผู้ชำนาญการ มี 2 แบบ คือ
- การรักษาทางศัลยกรรมผ่านกล้องส่องกระเพาะปัสสาวะ TURP (Transurethral Resection of the Prostate) ใช้กล้องส่องผ่านท่อปัสสาวะ จากนั้นแพทย์จะตัดหรือขูดต่อมลูกหมากออกเป็นชิ้นเล็กๆ ด้วยเครื่องมือแบบขดลวดสำหรับตัด และจี้ด้วยไฟฟ้าแบบประจุเดี่ยวโมโนโพลาร์ เพื่อตัดและหยุดเลือดไปพร้อมกัน
- การผ่าตัดขูดต่อมลูกหมากโตผ่านกล้องส่องทางท่อปัสสาวะ TURPV (Transurethral Vaporized Resection of the Prostate) หรือ Plasma Kinetic (PK) ใช้เครื่องตัดและจี้ด้วยระบบไฟฟ้าประจุคู่ไบโพลาร์ ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการเก็บรักษาเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ส่วนที่ถูกตัด และจี้ด้วยไฟฟ้าไม่ให้ไหม้เกรียมมากเกินไป มีระบบช่วยระเหิดเนื้อเยื้อคล้ายคลึงกับการใช้แสงเลเซอร์คือ Vaporization
3. ผ่าตัดด้วยแสงเลเซอร์กรีนไลต์ PVP (GreenLight PVP: Photoselective Vaporization of Prostate) นวัตกรรมใหม่ของเทคนิคการผ่าตัดต่อมลูกหมากโต ใช้หลักการคือ สอดท่อที่มีกล้องขนาดเล็กผ่านเข้าทางท่อปัสสาวะเหมือนการผ่าตัดส่องกล้อง แต่เปลี่ยนจากใช้ที่ขูดเป็นแสงเลเซอร์พลังงานสูง ยิงไปในตำแหน่งที่มีภาวะอุดกั้นในต่อมลูกหมาก แสงเลเซอร์จะทำให้เนื้อเยื่อที่กีดขวางทางเดินปัสสาวะค่อยๆ ระเหิดหายไป เสียเลือดน้อย เหมาะกับผู้สูงอายุมากๆ หรือมีโรคประจำตัวที่ไม่สามารถหยุดยาละลายลิ่มเลือด
4. รักษาด้วยการใช้แสงเลเซอร์ทูเลียม (Thulium Laser Vaporesection of the Prostate) ได้ผลดีเทียบเท่า PVP ต่างกันตรงที่สามารถตัดชิ้นเนื้อต่อมลูกหมากที่อุดกั้นทางเดินปัสสาวะให้เป็นชิ้นเล็กๆ เอาไว้ใช้ในการตรวจวินิจฉัยครั้งต่อไปในกรณีที่ผู้ป่วยมีความเสี่ยงมะเร็งต่อมลูกหมาก และนำมาใช้รักษาภาวะอาการท่อปัสสาวะตีบจากพังผืดได้
ข้อคิดและคำแนะนำสำหรับเพศชายในวัยทำงานและดูแลครอบครัว
เมื่อเริ่มเข้าสู่วัยทอง ควรสังเกตอาการการเก็บและขับถ่ายปัสสาวะผิดปกติดังที่กล่าวไว้ข้างต้น รวมทั้งเรื่องสมรรถภาพทางเพศ ควรหมั่นฝึกฝนสรีระการขับถ่ายปัสสาวะให้เป็นธรรมชาติ สร้างไลฟ์สไตล์ที่ดีในการดำเนินชีวิต เน้นดื่มน้ำและอาหารที่เป็นประโยชน์ รวมทั้งหมั่นออกกำลังกายเพื่อช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่อมลูกหมากโตและสมรรถภาพทางเพศ
สรุปว่าโรคต่อมลูกหมากโตเป็นเรื่องที่คุณผู้ชายไม่ควรมองข้าม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่ออายุ 45 ปีขึ้นไป ควรตรวจเช็กภายในกับแพทย์เฉพาะทางเพื่อตรวจหาความเสี่ยงและป้องกันรักษาได้ตั้งแต่เนิ่นๆ ซึ่งจะเป็นผลดีกับชีวิตของเรามากกว่า
