คณะผู้เชี่ยวชาญที่ได้รับการแต่งตั้งจากองค์การอนามัยโลก (WHO) เสร็จสิ้นภารกิจ 28 วันในเมืองอู่ฮั่นของจีน เพื่อค้นหาเบาะแสเกี่ยวกับต้นตอของโรคโควิด-19 ไปเรียบร้อยแล้วในสัปดาห์นี้ บทความจากสำนักข่าว Reuters ได้อธิบายถึงผลการศึกษาค้นหาเบาะแสดังกล่าว และประเด็นที่เกี่ยวข้องไว้ดังนี้
- ฉากทัศน์ (Scenario) ที่สำคัญมีอะไรบ้าง
ปีเตอร์ เบน เอมบาเรค ผู้เชี่ยวชาญด้านโรคในสัตว์ขององค์การอนามัยโลก และเป็นหัวหน้าคณะดังกล่าวระบุว่า คณะผู้เชี่ยวชาญได้ดำเนินการสืบสวนทางวิทยาศาสตร์บน 4 ฉากทัศน์ (Scenario) สำคัญว่าเชื้อไวรัส SARS-CoV-2 หรือไวรัสก่อโรคโควิด-19 นั้นแพร่เชื้อไปยังมนุษย์ได้อย่างไร
ฉากทัศน์แรกคือการที่มนุษย์คนหนึ่งอาจได้รับเชื้อมาจากการสัมผัสโดยตรงจากสิ่งมีชีวิตผู้ถูกอาศัย (Host Species) อย่างค้างคาวเกือกม้า ไวรัสอาจแพร่กระจายในมนุษย์ได้ระยะหนึ่งก่อนจะพัฒนาการระบาดในหมู่ประชากรที่หนาแน่นของเมืองอู่ฮั่น
ฉากทัศน์ต่อมา ซึ่งคณะผู้เชี่ยวชาญระบุว่า เป็นฉากทัศน์ที่มีความเป็นไปได้มากที่สุด คือการติดต่อจากสิ่งมีชีวิตผู้ถูกอาศัยไปสู่สิ่งมีชีวิตอื่น (ที่ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าเป็นชนิดใด) ก่อน แล้วค่อยมาสู่มนุษย์ ซึ่ง เหลียงว่านเหนียน ผู้เชี่ยวชาญจากคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติของจีนระบุว่า สิ่งมีชีวิตตัวกลางที่ยังไม่ทราบชนิดนี้ มีความเป็นไปได้ว่าจะเป็นตัวนิ่ม แต่สัตว์อื่น เช่น มิงค์ หรือแม้แต่แมว ก็อาจเป็นแหล่งรังโรคในกรณีนี้ได้เช่นกัน
ฉากทัศน์ที่สามคือการระบาดของโควิด-19 อาจเริ่มต้นแบบฉากทัศน์ที่ 1 หรือ 2 แต่ส่งผ่านมายังมนุษย์ผ่านผลิตภัณฑ์กลุ่ม ‘โซ่ความเย็น’ หรือผลิตภัณฑ์แช่แข็งที่มีการควบคุมอุณหภูมิในห่วงโซ่อุปทาน ซึ่งผู้เชี่ยวชาญของจีนระบุว่า คลัสเตอร์ของโควิด-19 ในระยะต่อมานั้นมาจากอาหารแช่แข็งนำเข้า และหยิบยกความเป็นไปได้ของสาเหตุนี้ขึ้นมาว่า อาจเป็นต้นเหตุที่ให้เกิดการระบาดในเมืองอู่ฮั่น
และฉากทัศน์สุดท้ายคือการที่ไวรัสหลุดออกมาจากสถาบันไวรัสวิทยาอู่ฮั่น ซึ่งเป็นที่ทราบว่ามีการศึกษาไวรัสโคโรนาหลากหลายชนิดที่ถูกเก็บตัวอย่างไว้ ซึ่งเอมบาเรคตัดความเป็นไปได้ของฉากทัศน์นี้ออก และระบุว่าเรื่องนี้จะไม่เป็นหัวข้อสำหรับการค้นคว้าต่อไปในอนาคต โดยเขาบอกว่า อุบัติเหตุต่างๆ เกิดขึ้นได้ แต่มันดู ‘ไม่น่าเป็นไปได้อย่างมาก’ ในกรณีนี้
- แล้วการระบาดเริ่มต้นเมื่อใด
ผู้เชี่ยวชาญระบุว่า แม้ว่าไม่น่าจะมีการระบาดขนาดใหญ่ในอู่ฮั่นหรือที่อื่นๆ ในจีนเกิดขึ้นมาก่อนเดือนธันวาคม 2019 แต่พวกเขาก็ไม่ได้ตัดประเด็นที่ว่า ไวรัสอาจมีการแพร่ระบาดในภูมิภาคอื่นๆ ออกไป ซึ่งการแพร่เชื้อจากค้างคาวโดยตรง หรือจากสายพันธุ์ตัวกลางชี้ให้เห็นว่า เครือข่ายการค้าสัตว์ป่าอาจทำให้การแพร่เชื้อไปในเมืองอู่ฮั่นนั้นง่ายขึ้น
มาริออน คูปแมนส์ สมาชิกอีกคนหนึ่งของทีมผู้เชี่ยวชาญกล่าวว่า สัตว์ป่าที่ขายในตลาดอาหารทะเลหัวหนาน สามารถถูกแกะรอยไปยังภูมิภาคที่มีแหล่งที่อยู่อาศัยของค้างคาว ซึ่งเป็นที่ทราบกันดีว่าเป็นที่อยู่อาศัยของไวรัสที่เกี่ยวข้องอย่างใกล้ชิดกับเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 ได้ ซึ่งหนึ่งในภูมิภาคดังกล่าวคือมณฑลยูนนานทางตะวันตกเฉียงใต้ของจีน และคณะทำงานก็กำลังพิจารณาถึงความเป็นไปได้ที่การแพร่ระบาดในมนุษย์ครั้งแรกอาจจะเกิดขึ้นข้ามพรมแดนในลาวหรือเวียดนาม
- ตลาดหัวหนานมีบทบาทอย่างไร
แม้ว่าตลาดอาหารทะเลหัวหนานในเมืองอู่ฮั่นจะถูกเชื่อมโยงกับกรณีคลัสเตอร์แรก แต่การส่งผ่านเชื้อครั้งแรกจากสัตว์สู่คนไม่ได้เกิดขึ้นที่นี่ โดยว่านเหนียนกล่าวว่า ยังมีหลักฐานไม่เพียงพอที่จะระบุได้ว่า ไวรัสเข้าสู่ตลาดหัวหนานได้อย่างไร แต่เป็นที่แน่ชัดว่า มีการแพร่กระจายของเชื้อ ณ ที่อื่นในอู่ฮั่นในเวลาเดียวกัน
โดยสถานการณ์ที่เป็นไปได้มากที่สุดคือ มีคนที่นำเชื้อไวรัสก่อโรคโควิด-19 เข้าสู่ตลาด แต่เอมบาเรคก็ยังชี้ว่า เชื้อสามารถถูกนำมาได้ผ่าน ‘ผลิตภัณฑ์’ ซึ่งรวมถึงสัตว์ป่าแช่แข็งที่ทราบว่ามีความอ่อนไหวต่อไวรัสดังกล่าว
- ผลการค้นหาเหล่านี้เปลี่ยนแปลงสถานการณ์ทางการเมืองที่อยู่รอบแหล่งกำเนิดของโควิด-19 หรือไม่
Reuters ระบุว่า จีนแสดงความกังวลว่า การสอบสวนใดๆ ก็ตามอาจถูกทำให้เป็นการเมือง และระบุว่าจะให้ความร่วมมือก็ต่อเมื่อมีความชัดเจนว่า การสอบสวนดังกล่าวจะไม่เป็นไปเพื่อการโยนความรับผิดชอบหรือความผิดสำหรับการระบาด ซึ่งการตัดประเด็นการหลุดของไวรัสจากห้องปฏิบัติการ และยอมรับว่าโควิด-19 อาจมีต้นกำเนิดนอกประเทศจีนนั้น ผู้สื่อข่าวของ Reuters ชี้ว่า คณะขององค์การอนามัยโลกไม่ได้ล้ำเส้นใดๆ ของรัฐบาลจีน และจีนเองก็รู้สึกเบิกบานขึ้นเช่นกัน ที่คณะขององค์การอนามัยโลกกำลังพิจารณาทฤษฎีเกี่ยวกับการแพร่เชื้อผ่านผลิตภัณฑ์ในกลุ่มโซ่ความเย็น ทว่าผลการค้นหานี้ไม่น่าจะสร้างความพึงพอใจให้กับผู้ที่เชื่อว่าจีนสมควรถูกตำหนิ และมีการปกปิดหลักฐาน
- ยังจำเป็นต้องมีการวิจัยในเรื่องใดเพิ่มเติมอีก
เอมบาเรคกล่าวว่า ขณะนี้จีนต้องหาหลักฐานที่อาจพิสูจน์ได้ว่า ไวรัสก่อโรคโควิด-19 นั้นแพร่ระบาดก่อนเดือนธันวาคม 2019 อยู่มาก ซึ่งเขาบอกว่าตัวอย่างจากธนาคารเลือดจะเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี
นอกจากนี้ ชุมชนค้างคาวใกล้เมืองอู่ฮั่นยังถูกตัดออกจากการพิจารณาในฐานะแหล่งที่มาของไวรัส และยังมีหลายสิ่งที่ต้องดำเนินการในการเสาะหาถ้ำในภูมิภาคอื่นๆ เพื่อดูว่าจะสามารถพบไวรัสที่ใกล้เคียงกับเชื้อก่อโรคโควิด-19 มากขึ้นได้หรือไม่ ส่วนสัตว์ที่ขายในตลาดหัวหนานก็ยังต้องได้รับการพิจารณาเพิ่มเติม ตลอดจนบทบาทของผลิตภัณฑ์ในกลุ่มโซ่ความเย็นโดยทั่วไปก็ยังต้องการการวิจัยเพิ่มเติมเช่นกัน
ภาพ: Getty Images
พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์
อ้างอิง:
