ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (Myocarditis) หรือเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ (Pericarditis) เป็นการอักเสบของกล้ามเนื้อหัวใจหรือเยื่อหุ้มหัวใจ เกิดจากหลายสาเหตุ ส่วนใหญ่เป็นการติดเชื้อแบคทีเรียหรือไวรัส สำหรับผลข้างเคียงจากการฉีดวัคซีนชนิด mRNA ยังไม่ทราบกลไกแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าเป็นภูมิคุ้มกันของร่างกายที่สร้างขึ้นเพื่อตอบสนองต่อการติดเชื้อหรือกระตุ้นให้เกิดการอักเสบ
ข้อมูลจากระบบเฝ้าระวังอาการหลังจากได้รับวัคซีนในสหรัฐอเมริกา พบภาวะนี้หลังจากฉีดวัคซีนชนิด mRNA (วัคซีน Pfizer และ Moderna) โดยมักพบหลังจากการฉีดวัคซีนเข็มที่ 2 ภายใน 1 สัปดาห์ มักพบในวัยรุ่นและผู้ใหญ่อายุน้อย (12-30 ปี) และพบในผู้ชายมากกว่าผู้หญิง ความเสี่ยงของภาวะนี้ต่อการฉีดวัคซีน 1 ล้านโดส (เข็มที่ 2) จึงแตกต่างกันขึ้นกับเพศและอายุดังนี้
- ผู้ชายอายุ 12-29 ปี พบ 40.6 ราย
- ผู้ชายอายุมากกว่า 30 ปี พบ 2.4 ราย
- ผู้หญิงอายุ 12-29 ปี พบ 4.2 ราย
- ผู้หญิงอายุมากกว่า 30 ปี พบ 1.0 ราย
ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรค สหรัฐฯ (CDC) ได้ประเมินประโยชน์-ความเสี่ยงของวัคซีน Pfizer แยกตามอายุและเพศในผู้ที่มีอายุระหว่าง 16-29 ปี โดย ‘ประโยชน์’ คือจำนวนผู้ป่วยที่รักษาในโรงพยาบาลหรือในห้อง ICU ที่ป้องกันได้ด้วยวัคซีน Pfizer ตลอดเดือนสิงหาคม เปรียบเทียบกับ ‘ความเสี่ยง’ คือจำนวนผู้มีภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบต่อการได้รับวัคซีนโดสที่ 2 ทุกๆ 1 ล้านโดส
พบว่าผู้หญิงได้รับประโยชน์จากการฉีดวัคซีนอย่างชัดเจน ในขณะที่ผู้ชายจะได้รับประโยชน์จากวัคซีนมากขึ้นเมื่ออายุเพิ่มขึ้น (เพราะความเสี่ยงของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบลดลงตามอายุ) แต่การฉีดวัคซีนยังประโยชน์มากกว่าความเสี่ยงในทุกช่วงอายุ คณะกรรมการที่ปรึกษาด้านการสร้างเสริมภูมิคุ้มกันโรคสหรัฐฯ (ACIP) จึงยังคงแนะนำให้ฉีดวัคซีนตามเกณฑ์เดิม
อาการของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบหรือเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ ได้แก่ เจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก หายใจเหนื่อยหรือเจ็บเวลาหายใจ ใจสั่น เป็นลม ผู้ที่ได้รับวัคซีนชนิด mRNA ควรสังเกตอาการตนเอง หากมีอาการเหล่านี้ (โดยเฉพาะภายใน 1 สัปดาห์) ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อประเมินอาการ อย่างไรก็ตาม ผลข้างเคียงนี้ส่วนใหญ่อาการไม่รุนแรง ตอบสนองต่อการรักษาด้วยยาหรือการพักผ่อน
ภาพประกอบ: ธิดามาศ เขียวเหลือ
อ้างอิง:
- Myocarditis and Pericarditis After mRNA COVID-19 Vaccination https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/safety/myocarditis.html
- Use of mRNA COVID-19 Vaccine After Reports of Myocarditis Among Vaccine Recipients: Update from the Advisory Committee on Immunization Practices — United States, June 2021 https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/70/wr/mm7027e2.htm
- Myopericarditis following COVID-19 vaccination: Updates from the Vaccine Adverse Event Reporting System (VAERS) https://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/downloads/slides-2021-08-30/03-COVID-Su-508.pdf
- Pfizer-BioNTech COVID-19 vaccine and myocarditis in individuals aged 16-29 years: Benefits-Risk Discussion https://www.cdc.gov/vaccines/acip/meetings/downloads/slides-2021-08-30/06-COVID-Rosenblum-508.pdf
