เส้นทาง อาบู บักร์ อัล-บักดาดี จากผู้ก่อการร้ายสู่ผู้นำกลุ่มรัฐอิสลาม และฉากสุดท้ายของชีวิต

ได้รับการยืนยันแล้วว่า อาบู บักร์ อัล-บักดาดี (Abu Bakr al-Baghdadi) ผู้นำหมายเลข 1 ของกลุ่มก่อการร้ายในชื่อรัฐอิสลาม (Islamic State-IS) ซึ่งถูกทางการสหรัฐฯ หมายหัวมานานหลายปีได้เสียชีวิตแล้ว ในระหว่างปฏิบัติการบุกจู่โจมที่ซ่อนตัวของเขาในซีเรียโดยหน่วยคอมมานโดของกองทัพสหรัฐฯ

บักดาดีเคยสร้างความหวาดกลัวไปทั่วโลกจากปฏิบัติการที่เต็มไปด้วยความรุนแรงในอิรัก ซีเรีย และในภูมิภาคอื่นๆ ก่อนประกาศจัดตั้งรัฐอิสลามที่ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของอิรักและซีเรีย โดยตลอดเวลาหลายปีที่ผ่านมา มหาอำนาจและนานาประเทศต่างให้ความสำคัญกับการปราบปรามกลุ่ม IS อย่างหนัก จนทำให้ในปี 2017 รัฐอิสลามของกลุ่ม IS ได้ล่มสลาย แต่กระนั้นก็ไม่ได้หมายความว่าภัยการก่อการร้ายจากกลุ่ม IS จะหมดสิ้นตามไปด้วย เพราะยังคงมีการเคลื่อนไหวในพื้นที่ต่างๆ อย่างต่อเนื่อง

และเมื่อไม่นานมานี้ สหรัฐฯ ได้ประกาศชัยชนะเหนือกลุ่ม IS ในสงครามที่ยืดเยื้อหลายปี ซึ่งนำไปสู่การประกาศถอนกำลังทหารอเมริกันออกจากซีเรีย ถึงแม้ความคิดนี้จะถูกทัดทานจากนักการเมืองในประเทศ เนื่องจากหวั่นเกรงว่าภัยคุกคามจากกลุ่มก่อการร้ายยังไม่หมดไป

ก่อนหน้านี้ บักดาดี ที่เชื่อกันว่าได้รับบาดเจ็บจากการโจมตีของสหรัฐฯ และหนีไปซ่อนตัวที่ชายแดนอิรัก-ซีเรีย ได้เผยแพร่คลิปเสียงที่พยายามเรียกร้องให้นักรบของกลุ่ม IS เพิ่มปฏิบัติการเพื่อยึดพื้นที่คืนอีกครั้ง หลังจากที่เสียพื้นที่ในปกครองอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ ปี 2017

ความหวาดผวาว่ากลุ่ม IS จะฟื้นคืนชีพกลับมาอีกครั้งมีเพิ่มขึ้น หลังตุรกีส่งกำลังทหารเข้าไปโจมตีที่มั่นของชาวเคิร์ด (พันธมิตรของสหรัฐฯ) ในบริเวณชายแดนซีเรีย-ตุรกี ซึ่งเป็นพื้นที่ที่นักโทษกลุ่ม IS ถูกจับขังในเรือนจำ ส่งผลให้เกิดความกังวลว่า นักโทษเหล่านี้อาจหลบหนีไปได้ และจะทำให้เสถียรภาพในตะวันออกกลางสั่นคลอนอีกครั้ง

แต่แล้วในวันที่ 27 ตุลาคม 2019 ก็เกิดจุดเปลี่ยนสำคัญอีกครั้ง เมื่อมีรายงานว่า บักดาดี ผู้นำกลุ่ม IS ได้เสียชีวิตจากการกดระเบิดฆ่าตัวตาย หลังหนีการตามล่าของทหารสหรัฐฯ เข้าไปในอุโมงค์จนจนมุม

โดยปฏิบัติการพิเศษของสหรัฐฯ ครั้งนี้เกิดขึ้นในเวลากลางคืน ใช้เฮลิคอปเตอร์ 8 ลำ รวมเวลา 2 ชั่วโมง โดยเป้าหมายคือบักดาดี ที่หลบซ่อนตัวอยู่ในหมู่บ้านบาริชา (Barisha) จังหวัดอิดลิบ (Idlib) ทางเหนือของซีเรีย

อาบู บักร์ อัล-บักดาดี กับเส้นทางสู่ผู้นำรัฐอิสลาม

บักดาดี มีชื่อเดิมว่า อิบรอฮิม เอาวาด อิบรอฮิม อะลี อัล-บัดรี (Ibrahim Awwad Ibrahim Ali al-Badri) เกิดวันที่ 28 กรกฎาคม 1971 ที่เมืองซะมัรเราะห์ (Samarra) เขาเป็นชาวอิรักที่มาจากครอบครัวที่เชื่อในแนวทางสลาฟีย์ (Salafism)

บักดาดีจบการศึกษาในระดับปริญญาตรีในสาขาอิสลามศึกษาจากมหาวิทยาลัยอิสลามในกรุงแบกแดด ระดับปริญญาโทในสาขาอัลกุรอานศึกษา และปริญญาเอกในสาขานิติศาสตร์อิสลาม จากมหาวิทยาลัยวิทยาการอิสลาม ในเมืองอะดะมียะฮ์ (Adamiya)

ปี 2003 หลังสหรัฐฯ เข้ายึดครองอิรัก บักดาดีได้ตั้งกลุ่มติดอาวุธชื่อ Jaysh Ahl al-Sunnah wa al-Jamaah เพื่อต่อต้านการยึดครองของสหรัฐฯ ทำให้บักดาดีถูกจับเข้าเรือนจำในค่ายบัคกา ก่อนถูกปล่อยตัวในปี 2009 เนื่องจากมีการทำข้อตกลงระหว่างสหรัฐฯ และรัฐบาลอิรักที่กำหนดให้ค่ายนักโทษภายใต้การดูแลของสหรัฐฯ ต้องโอนย้ายไปอยู่ในความดูแลของอิรัก หรือให้ปิดตัวลง

ส่งผลให้นักโทษทั้งหมดในค่ายนี้ถูกปล่อยตัว หลังบักดาดีได้รับอิสรภาพ เขาได้เข้าร่วมกับสภาชูรอ มูญาฮิดีน (Shura Mujahideen Council) ที่ตั้งขึ้นโดยอบู อัยยูบ อัล-มัสรี (Abu Ayyub al-Masri) ผู้นำกลุ่มรัฐอิสลามแห่งอิรัก หรือ Islamic State of Iraq (ISI) นอกจากนี้บักดาดี ยังมีความสัมพันธ์อันดีกับ อาบู โอมาร์ อัล-บักดาดี (Abu Omar al-Baghdadi) ผู้ที่ได้รับเลือกให้ขึ้นเป็นผู้นำกลุ่ม ISI แทนมัสรี จากนโยบายปรับภาพลักษณ์กลุ่มให้มีความเป็นอิรักมากขึ้น

ปี 2010 บักดาดีได้รับเลือกเป็นผู้นำกลุ่มต่อจาก อาบู โอมาร์ อัล-บักดาดี ที่เสียชีวิตจากการโจมตีของสหรัฐฯ โดยข้อมูลของ อัล-ฮาชิมี ระบุว่า การที่บักดาดีได้รับเลือกเป็นผู้นำคนใหม่มาจากเหตุผล 3 ข้อคือ ข้อแรกเขาเป็นสมาชิกเผ่ากูเรซ (Quraysh) ซึ่งเป็นเผ่าที่ได้รับความเคารพนับถือมากในตะวันออกกลาง ข้อต่อมาคือความสัมพันธ์ใกล้ชิดระหว่างเขากับอาบู โอมาร์ อัล-บักดาดี และข้อสุดท้าย อายุที่น้อยกว่าคนอื่น ทำให้ถูกมองว่าจะสามารถรักษาอิทธิพลของกลุ่มได้ยาวนาน

การขึ้นมาเป็นผู้นำกลุ่ม ISI บักดาดีต้องเผชิญกับความยากลำบากในการฟื้นฟูความเข้มแข็งของกลุ่มจากการถูกโจมตี ประกอบกับการคงกองกำลังทหารของสหรัฐฯ ในอิรักจึงทำให้การฟื้นฟูเป็นไปอย่างยากลำบาก บักดาดีจึงกำหนดยุทธศาสตร์เพื่อฟื้นฟูความเข้มแข็ง โดยมุ่งโจมตีเรือนจำ สถานที่ราชการ และรวบรวมนักรบให้มากที่สุดเพื่อใช้ในการขยายปฏิบัติการ จากยุทธศาสตร์ดังกล่าวและการถอนทหารสหรัฐฯ ออกจากอิรักในปี 2011 ทำให้กลุ่มสามารถขยายอิทธิพลได้อย่างรวดเร็ว

นอกจากนี้ การเกิดสงครามกลางเมืองในซีเรีย ทำให้บักดาดีมองเห็นโอกาสในการขยายปฏิบัติการเข้าไปในซีเรีย จากนั้นกลุ่ม ISI สามารถยึดฐานที่มั่นในซีเรีย และเปลี่ยนชื่อกลุ่มเป็นรัฐอิสลามแห่งอิรักและซีเรีย หรือ Islamic State of Iraq and Syria (ISIS)

เมื่อยึดพื้นที่ขนาดใหญ่ทั้งในอิรักและซีเรียได้แล้ว ในปี 2014 เขาจึงได้ประกาศตั้งรัฐอิสลามที่มีเมืองรักกา (Raqqa) เป็นเมืองหลวง และเปลี่ยนชื่อกลุ่มเป็น รัฐอิสลามหรือ IS (Islamic State) ขณะที่บักดาดีได้ตั้งตนขึ้นเป็นคอลีฟะห์ ในชื่อคอลีฟะห์อิบรอฮิม

บักดาดีประกาศอ้างการฟื้นฟูเกียรติ และความชอบธรรมของศาสนาอิสลามขึ้นมาใหม่ ทำให้มุสลิมบางส่วนที่ต้องการเห็นความรุ่งเรืองของศาสนาอิสลามในอดีตกลับคืนหันมาให้การสนับสนุน และได้เรียกร้องให้ชาวมุสลิมเดินทางเข้ามาอยู่ร่วมกันในรัฐอิสลามแห่งนี้ โดยกล่าวว่า รัฐอิสลามเป็นของชาวมุสลิม การเดินทางเข้ามาอยู่ร่วมกันในรัฐอิสลามถือเป็นภาระหน้าที่ของชาวมุสลิม

การประกาศครั้งนี้ทำให้ชาวมุสลิมจากหลายพื้นที่เดินทางเข้ารัฐอิสลามเพื่อร่วมกับกลุ่ม IS ส่งผลให้กลุ่มมีนักรบเพิ่มมากขึ้น จนสามารถขยายปฏิบัติการได้กว้างขวางยิ่งขึ้น ส่งผลให้สหรัฐฯ ถึงกับตั้งค่าหัวบักดาดีเป็นจำนวนเงินถึง 25 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

ความร่วมมือของนานาประเทศในการโจมตีกลุ่ม IS พร้อมๆ กันในหลายพื้นที่ ทำให้กลุ่มเสียที่มั่นอย่างรวดเร็ว รวมไปถึงรัฐอิสลามที่เป็นเป้าหมายของพันธมิตรได้ล่มสลายลง ในปี 2017 สมาชิกจำนวนมากถูกจับหรือเสียชีวิต แต่ไม่มีรายงานการเสียชีวิตของผู้นำกลุ่มอย่างบักดาดี ประชาคมโลกจึงเกิดความสงสัยว่าเขายังมีชีวิตอยู่หรือไม่ จนกระทั่งวันที่ 16 กันยายน 2019 มีคลิปเสียงที่ระบุว่าเป็นของบักดาดีถูกเผยแพร่ในโลกออนไลน์ โดยมีเนื้อหาเรียกร้องให้นักรบกลุ่ม IS ที่เหลือยกระดับปฏิบัติการให้เข้มข้นมากขึ้น

ปฏิบัติการโจมตีอาบู บักร์ อัล-บักดาดีของสหรัฐฯ

หลังรัฐอิสลามของกลุ่ม IS ล่มสลายลง ปฏิบัติการทั้งของสหรัฐฯ รัสเซีย อิหร่าน ตุรกีและประเทศต่างๆ ยังคงดำเนินไปอย่างต่อเนื่องเพื่อมุ่งปราบปรามกลุ่ม IS ให้หมดไป จนกระทั่งในวันที่ 27 ตุลาคม 2019 เจ้าหน้าที่เพนตากอนยืนยันว่า บักดาดีได้เสียชีวิตแล้วพร้อมลูกชาย 3 คนจากการจุดชนวนระเบิดฆ่าตัวตาย รวมถึงภรรยาทั้ง 2 คนของบักดาดีที่เสียชีวิตจากการโจมตีของหน่วยปฏิบัติการพิเศษสหรัฐฯ

ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ เปิดเผยว่า สหรัฐฯ จับตาบักดาดีมาหลายสัปดาห์แล้ว หลังจากที่หน่วยข่าวกรองสหรัฐฯ ทราบถึงตำแหน่งที่แน่นอนของเขา แต่ได้ยกเลิกปฏิบัติการทางทหารไป 2-3 ครั้ง เนื่องจากบักดาดีมีการเคลื่อนไหว ซึ่งการเดินทางไปจังหวัดอิดลิบของบักดาดีเป็นส่วนหนึ่งของแผนปลุกชีพ IS ในซีเรียของเขา

รัฐบาลสหรัฐฯ ไม่ได้ระบุถึงจำนวนผู้เสียชีวิตที่แน่นอน แต่กลุ่มสังเกตการณ์สิทธิมนุษยชนซีเรีย (The Syrian Observatory for Human Rights) ยืนยันว่ามีผู้เสียชีวิตอย่างน้อย 9 คน และไม่มีเจ้าหน้าที่สหรัฐฯ เสียชีวิตในปฏิบัติการครั้งนี้

ทรัมป์พูดถึงความสำเร็จของปฏิบัติการครั้งนี้ว่าเป็นค่ำคืนที่ยิ่งใหญ่สำหรับสหรัฐอเมริกาและของโลก พร้อมยกย่องวีรกรรมความกล้าหาญของทหารที่ปฏิบัติภารกิจเสี่ยงตาย โดยนอกจากการกำจัดบักดาดีได้แล้ว เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ ยังสามารถยึดข้อมูลของกลุ่ม IS รวมไปถึงแผนการในอนาคตไว้ได้ด้วย

“เขา (บักดาดี) ใช้ช่วงเวลาสุดท้ายของชีวิตด้วยความหวาดกลัว ร้องไห้และกรีดร้องตลอดเวลา ศพของเขาแหลกละเอียดจากการระเบิด…เขาตายอย่างสุนัข เขาตายอย่างคนขี้ขลาด” ทรัมป์บรรยายฉากสุดท้ายของบักดาดี

การเสียชีวิตของอาบู บักร์ อัล-บักดาดี ถือเป็นความพ่ายแพ้ครั้งใหญ่ของกลุ่ม IS หลังจากเผชิญการถูกปราบปรามอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ปี 2014 จากนี้ไปการกลับมาฟื้นบทบาทของกลุ่ม IS อาจยากยิ่งขึ้น อย่างไรก็ตามมีคำถามตามมาว่า ภัยคุกคามจากกลุ่ม IS ได้หมดสิ้นไปจากโลกแล้วจริงหรือ ขณะที่บักดาดีได้ตั้งทายาทอย่างอับดุลลอฮ์ การ์ดาช เป็นผู้สืบทอดตำแหน่งผู้นำคนใหม่ของกลุ่ม ซึ่งจะเป็นอย่างไรต่อไป เวลาเท่านั้นที่จะเป็นเครื่องพิสูจน์

พิสูจน์อักษร: ลักษณ์นารา พักตร์เพียงจันทร์

อ้างอิง: