มีคนถามหมอมาว่า เวลาเข้าห้องน้ำเราควรล้างน้องสาวน้องชายแบบใช้น้ำล้างหรือแบบทิชชู่ซับ และแบบไหนดีกว่ากัน เพราะอะไร

คำตอบคือเรื่องล้างน้องสาวหลังปัสสาวะ หรือแค่ซับน้ำดี ไม่มีบัญญัติไว้ในวิชาสุขศึกษาค่ะ แต่จากคำสอนหรือการบอกเล่า ทำให้มีการปฏิบัติตามความเชื่อและความชอบ แต่คำแนะนำส่วนใหญ่แนะนำให้ซับมากกว่าล้าง

ต่างจากเรื่องการล้างก้นด้วยน้ำหลังจัดกิจหนัก ซึ่งมีคำแนะนำทางการแพทย์ว่า หลังจากเสร็จกิจควรล้างก้นด้วยน้ำและสบู่ แล้วซับให้แห้ง เหตุเพราะการเช็ดด้วยกระดาษทิชชู่อาจเพิ่มการติดเชื้อจากอุจจาระมาปนเปื้อนช่องคลอดและรูปัสสาวะ โดยให้ข้อมูลว่า 1 กรัมของอุจจาระนั้นบรรจุไวรัสได้ถึง 10 ล้านตัว แบคทีเรีย 1 ล้านตัว และไข่พยาธิได้ถึง 100 ฟองทีเดียว

ส่วนเหตุผลที่แนะนำให้ซับด้วยทิชชู่มากกว่าการล้างด้วยน้ำหลังจากปัสสาวะมีดังนี้ค่ะ

1. น้ำปัสสาวะของคนทั่วไปไม่ติดเชื้อ ไม่มีเชื้อโรค หลังปัสสาวะ การซับให้แห้งในผู้หญิง หรือการสะบัดไล่น้ำแบบชายถือว่าเพียงพอ

2. มีงานวิจัยที่เพาะเชื้อโรคในห้องน้ำสาธารณะ พบว่า หัวฉีดในห้องน้ำเป็นแหล่งอุดมเชื้อโรคตัวร้าย (อีโคไล) ที่ปนเปื้อนมาจากอุจจาระ (ของคนอื่น) เป็นอันดับ 1 การใช้น้ำฉีดล้างหลังปัสสาวะจึงเสี่ยงต่อการเกิดช่องคลอดและท่อปัสสาวะอักเสบจากเชื้อโรคที่ปนเปื้อนมากับหัวฉีด

3. แม้ในกรณีที่หัวฉีดในห้องน้ำสะอาดเพราะเป็นห้องน้ำส่วนตัว แรงฉีดของน้ำหรือการล้างด้วยน้ำทำให้เชื้อโรคเชื้อรารอบๆ ทวารหนัก หรือที่ผิวหนังมาปนเปื้อน ทำให้เกิดการอักเสบช่องคลอดและรูปัสสาวะได้ เรื่องนี้จะเห็นได้ชัดในคนไข้ที่ภูมิต้านทานต่ำ เช่น เป็นโรคเบาหวานที่ควบคุมน้ำตาลไม่ได้ เป็นโรคภูมิคุ้มกันบกพร่อง รับประทานยากดภูมิ ฯลฯ การล้างด้วยน้ำทุกครั้งหลังการฉี่ จะทำให้ช่องคลอดแสบคัน บางคนเป็นหนองอักเสบจากการติดเชื้อโรคและติดเชื้อรา

4. เพิ่มความอับชื้น เป็นแหล่งเพาะเชื้อโรคและเชื้อรา เนื่องจากอวัยวะสืบพันธุ์ภายนอกของคุณผู้หญิงประกอบด้วยอวัยวะที่เป็นกลีบ มีความเป็นซอกเป็นหลืบ การล้างด้วยน้ำไม่สามารถซับให้แห้งได้ทั้งหมด จะสังเกตว่ายิ่งล้างบ่อย ยิ่งมีกลิ่นอับชื้น นานเข้าจะอักเสบจากการติดเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา

5. เกิดการบาดจ็บ การล้างมากตามมาด้วยการเช็ดถู โดยเฉพาะคนที่มีผิวแห้ง ผิวบาง หรืออยู่ในวัยทอง อาจเกิดแผลถลอกที่อวัยวะเพศ มีรอยแตกที่ผิวหนัง  ริดสีดวงทวารหนักอักเสบ  

แต่อย่างไรก็ตาม การซับให้แห้งหลังปัสสาวะนั้นมีข้อควรระวังดังนี้

1. วัสดุที่ใช้ซับ ควรใช้ผ้านุ่มสะอาด หรือกระดาษทิชชู่หนา นุ่ม ไม่ควรใช้กระดาษทิชชู่ชนิดบางเกินไป เพราะจะหลุดติด กลายเป็นของแปลกปลอมอยู่ในอวัยวะช่วงล่างของเราได้ 

2. ไม่ควรใช้ทิชชู่เปียกที่ขายตามร้านสะดวกซื้อซับ เพราะอาจจะทำให้บริเวณนั้นระคายเคืองจากน้ำหอม สารเคมี หรือแอลกอฮอล์ ซึ่งเป็นส่วนผสมในทิชชู่เปียกบางชนิด 

3. ไม่ควรซับหรือถูอย่างรุนแรง ควรซับเฉพาะที่ หรือปาดจากด้านหน้ามาด้านหลัง เพื่อป้องกันการนำเชื้อโรครอบทวารหนักมาปนเปื้อนช่องคลอดและรูปัสสาวะ

ภาพประกอบ: Dreaminem

พิสูจน์อักษร: พรนภัส ชำนาญค้า