การทูต ความขัดแย้ง และ AI จับตาประชุม APEC 2025 ท่ามความผันผวนทางภูมิรัฐศาสตร์

‘สนามทดสอบการทูตเชิงยุทธศาสตร์’ คือคำที่ใช้เปรียบเปรยการประชุมสุดยอดความร่วมมือเศรษฐกิจเอเชีย-แปซิฟิก หรือ APEC 2025 ซึ่งกำลังจะเริ่มขึ้นอย่างเป็นทางการในวันที่ 31 ตุลาคม – 1 พฤศจิกายน ณ เมืองคยองจู จังหวัดคยองซังเหนือ ประเทศเกาหลีใต้

กล่าวได้ว่า APEC เป็นมากกว่าการประชุมทางเศรษฐกิจทั่วไป แต่เป็นเวทีแห่งการเจรจา โอกาสจัดการประเด็นความท้าทายโลก และสะพานเชื่อมมิตรภาพ ท่ามกลางความผันผวนทางภูมิรัฐศาสตร์ ทั้งการมาเยือนของผู้นำประเทศมหาอำนาจอย่าง สหรัฐอเมริกา จีน และญี่ปุ่น หรือการหยิบความท้าทายในสังคมยุคใหม่อย่าง AI และวิกฤตประชากร มาเป็นหัวข้อหลักด้านความร่วมมือในการประชุมสุดยอดครั้งนี้

THE STANDARD รวบรวมสิ่งที่ต้องจับตามอง และไฮไลต์ในการประชุม APEC 2025 ในครั้งนี้

‘ปฏิญญาคยองจู’ สร้างความร่วมมือด้าน AI รับมือวิกฤตประชากร ต้านการกีดกันทางการค้า

ในโอกาสที่ APEC หวนกลับมาจัดเกาหลีใต้ในรอบ 20 ปี รัฐบาลวางแผนบรรลุ ‘ปฏิญญาคยองจู’ (Gyeongju Declaration) ซึ่งมีเนื้อหาสำคัญพ้องกับหัวข้อหลักในการประชุม APEC คือ ‘อนาคตยั่งยืนที่เราสร้างสรรค์’ (A Sustainable Tomorrow We Create) ภายใต้คำขวัญ 3 อย่าง คือ ความเชื่อมโยง นวัตกรรม และความเจริญรุ่งเรือง (Connectivity, Innovation and Prosperity) โดยมีเป้าหมายสร้าง ‘การเชื่อมโยง’ ภายในภูมิภาค ท่ามกลางความผันผวนทางภูมิรัฐศาสตร์

นอกจากนี้ เกาหลีใต้ยังตั้งเป้าสร้างความร่วมมือ 2 หัวข้อใหญ่ คือ AI และการรับมือวิกฤตประชากร อย่างภาวะอัตราการเกิดต่ำ และสังคมผู้สูงอายุ ซึ่งสอดคล้องกับภาวะทางเศรษฐกิจที่ทุกชาติกำลังเผชิญอยู่

“ปัญหา AI และวิกฤตประชากรคือความท้าทายท่ามกลางความผันผวน เราจะเปลี่ยนมันให้กลายเป็นการขับเคลื่อนได้อย่างไร” วีซองรัก (Wi Sung-lac) ที่ปรึกษาความมั่นคงเกาหลีใต้ อธิบายไฮไลต์ของการประชุม APEC ผ่านทาง KBS

นอกจากนี้ อีแจ-มยอง ผู้นำเกาหลีใต้ ยังกล่าวสุนทรพจน์ใน APEC CEO Summit ว่า เศรษฐกิจโลกกำลังเผชิญวิกฤตจากการกีดกันทางการค้า และกระแสชาตินิยมที่เพิ่มขึ้น ซึ่งบรรยากาศแตกต่างจากเมื่อครั้งที่เกาหลีใต้เคยเป็นเจ้าภาพในปี 2005 ดังนั้น หนึ่งในเรื่องสำคัญในการประชุมครั้งนี้ คือ การใช้ความร่วมมือพหุภาคีหาทางออกจากภาวะดังกล่าว

“ในยุคที่ลัทธิกีดกันทางการค้าและกระแสชาตินิยมเพิ่มขึ้น คำว่า ความร่วมมือ, การอยู่ร่วมกัน และการเติบโตอย่างครอบคลุมอาจฟังดูไร้สาระ แต่บทบาทอย่างเวที APEC จะส่องสว่างยิ่งขึ้นในช่วงเวลาแห่งวิกฤต” ผู้นำเกาหลีใต้กล่าว

อนึ่งสื่อเกาหลีใต้ตีประเด็นว่า ปฏิญญาคยองจูจะเกิดขึ้นได้จริงหรือไม่ โดยเฉพาะการใส่เนื้อหาการต่อต้านการกีดกันทางการค้าเป็นส่วนหนึ่ง แต่แหล่งข่าวระบุว่า ภายในกำลังเจรจาการใช้คำในขั้นตอนสุดท้าย ซึ่งมีผลสำคัญอย่างยิ่งในการชี้วัดความสำเร็จของเกาหลีใต้ในฐานะประธาน APEC

ประชุมสุดยอดสหรัฐฯ – จีน ใจกลางคาบสมุทรเกาหลี ทรัมป์พบสีจิ้นผิง ถกประเด็นสงครามภาษี

โดนัลด์ ทรัมป์ ประธานาธิบดี สหรัฐฯ และ สีจิ้นผิง ประธานาธิบดี จีน จะเจรจาทวิภาคีนอกรอบการประชุม APEC ครั้งนี้ ซึ่งถูกเรียกว่า ‘การประชุมสุดยอดสหรัฐฯ – จีน’ ในช่วงเช้าของวันที่ 30 ตุลาคม แต่ยังไม่มีรายละเอียดเปิดเผยสถานที่ หรือผู้เข้าร่วมเพิ่มเติม

การพบกันระหว่างสองผู้นำชาติมหาอำนาจ ถือเป็นครั้งแรกของทรัมป์ตั้งแต่กลับมาดำรงตำแหน่งผู้นำประเทศในปี 2024 และอยู่ในเวลาหัวเลี้ยวหัวต่อของการเมืองระหว่างประเทศ หลังเกิดความตึงเครียดทางการเมืองจากสงครามภาษีของสหรัฐฯ และมาตรการควบคุมแร่หายาก (Rare Earth) จากจีน

ทั้งนี้มีการคาดการณ์ว่า สหรัฐฯ และจีนอาจต้องเผชิญหน้าเจรจาเรื่องละเอียดอ่อนโดยตรง ไม่ว่าจะเป็นการควบคุมการส่งออกเซมิคอนดักเตอร์ของสหรัฐฯ หรือการควบคุมแร่ธาตุหายากจากจีน ไปจนถึงเรื่องใหญ่อย่างสงครามภาษีระหว่างสองชาติ ซึ่ง สก็อตต์ เบสเซนต์ รัฐมนตรีกระทรวงการคลังสหรัฐฯ ระบุว่า ดีลทั้งหมดอยู่ใน ‘ขั้นสุดท้าย’ โดยหนึ่งในนั้นคือดีลขาย TikTok ให้กับนักธุรกิจชาวอเมริกัน

อนึ่งในการประชุมครั้งนี้ กลุ่มเคลื่อนไหวทางสังคมยังออกมาประท้วงผู้นำสหรัฐฯ จากปมสงครามภาษี และนโยบายกีดกันผู้อพยพ ท่ามกลางความกังวลของรัฐบาลเกาหลีใต้ว่า จะสร้างภาพลักษณ์ที่ไม่ดีให้กับประเทศ โดยพยายามป้องกันเหตุความไม่สงบด้วยมาตรการรักษาความปลอดภัยเข้มงวด ตลอดจนประกาศให้บริเวณสถานที่จัดงานเป็นเขตพิเศษ

นายกฯ ไทยเตรียมพบทวิภาคี สีจิ้นผิง และมีโอกาสคุยทรัมป์

ในระหว่าง ASEAN Summit 2025 ที่กรุงกัวลาลัมเปอร์ช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา อนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรี ได้เผยกับผู้สื่อข่าวว่า การประชุม APEC ครั้งนี้ เขามีกำหนดพบหารือแบบทวิภาคีกับสีจิ้นผิงด้วย โดยสื่อคาดว่า จะมีการพูดคุยเรื่องความร่วมมือในประเด็นต่างๆ รวมถึงวาระความสัมพันธ์ทางการทูตครบรอบ 50 ปีในปีนี้

แหล่งข่าวในกระทรวงการต่างประเทศเผยว่า อนุทินและทรัมป์ ไม่ได้นัดหารือนอกรอบในเวที APEC แต่การที่สองผู้นำได้นั่งติดกันบนโต๊ะประชุม และโต๊ะอาหาร จะเป็นโอกาสดีให้ผู้นำไทยได้คุยกับผู้นำสหรัฐฯ ต่อ ไม่ว่าจะเป็นการติดตามความคืบหน้าการปฏิบัติตามเงื่อนไขของกัมพูชาในถ้อยแถลงผลการหารือฯ ไทย-กัมพูชา หรือประเด็นการค้าและภาษีที่ยังต้องพูดคุยกันต่อในกรอบการเจรจาการค้าต่างตอบแทน ซึ่งสองผู้นำได้ลงนามในระหว่าง ASEAN Summit 2025 ที่มาเลเซีย

ประชุมสุดยอดสหรัฐฯ – เกาหลีใต้ ลงนามข้อตกลงด้าน AI และ 6G

ทรัมป์ และ อีแจ-มยอง จะประชุมนอกรอบ APEC 2025 ในช่วงบ่ายของวันนี้ (29 ตุลาคม) ณ พิพิธภัณฑ์แห่งชาติคยองจู หลังจากผู้นำสหรัฐฯ ถึงเกาหลีใต้ในเวลา 11 00 น. ที่สนามบินนานาชาติกิมแฮ ณ เมืองปูซาน

เรื่องใหญ่ของการเจรจาครั้งนี้คงหนีไม่พ้นการขึ้นภาษีนำเข้าของสหรัฐฯ โดยทรัมป์ยื่นข้อเสนอให้เกาหลีใต้ลงทุนในสหรัฐฯ 3.5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ เพื่อแลกกับการลดภาษีนำเข้า แต่เกาหลีใต้ไม่เห็นด้วย เพราะมองว่า การอัดฉีดเงินสดให้สหรัฐฯ โดยตรง อาจทำให้เศรษฐกิจของประเทศย่ำแย่

ล่าสุด โอฮยอนจู (Oh Hyunjoo) รองผู้อำนวยการฝ่ายมั่นคงเกาหลีใต้ระบุว่า การเจรจาระหว่างสหรัฐฯ กับเกาหลีใต้ในเรื่องนี้ เป็นไปอย่างช้าๆ มากกว่าที่คาดการณ์ไว้ โดยไม่มีฝ่ายใดพอใจข้อตกลงการลงทุน

อนึ่งหากเกาหลีใต้ไม่สามารถบรรลุข้อตกลงได้ อาจต้องเผชิญภาษีนำเข้า 25% และผลกระทบภาคยานยนต์ จึงเป็นไปได้ว่า อีแจ-มยองอาจใช้การประชุมครั้งนี้เจรจาหารือกับทรัมป์โดยตรงให้เสร็จสิ้น

นอกจากนี้ มีรายงานจาก Bloomberg ว่า ในการพบกันครั้งนี้ สหรัฐฯ กับเกาหลีใต้จะเซ็นข้อตกลงความร่วมมือด้าน AI, เทคโนโลยีควอนตัม อวกาศ และ 6G เพื่อเสริมสร้างความร่วมมือ และลดขั้นตอนกฎระเบียบในการใช้ข้อมูลร่วมกัน

สีจิ้นผิง เยือนเกาหลีใต้ในรอบ 11 ปี หวังฟื้นฟูความสัมพันธ์สองชาติ

การเยือนเกาหลีใต้ของ สีจิ้นผิง ในรอบ 11 ปี ถือเป็นไฮไลต์สำคัญของการเมืองในเอเชียตะวันออก ท่ามกลางความบาดหมางทางการเมืองและวัฒนธรรมของ 2 ประเทศ หลังจีนแบนเกาหลีใต้ในปี 2016 ทั้งภาคธุรกิจและอุตสาหกรรมอย่าง K-Pop จากปมการติดตั้งระบบป้องกันขีปนาวุธ THAAD ที่สนับสนุนโดยสหรัฐฯ

ทั้งนี้ อีแจ-มยองจะพบกับสีจิ้นผิงในช่วงบ่ายของวันที่ 1 พฤศจิกายน หลังพิธีส่งมอบวาระประธาน APEC อย่างเป็นทางการ แต่ยังไม่มีรายละเอียดเปิดเผยว่า ทั้งคู่จะพูดคุยอะไรบ้าง

อย่างไรก็ดี ไต้ ผิงกั๋ว (Dai Bingguo) อดีตมุขมนตรี และผู้นำนโยบายต่างประเทศจีนในยุค หู จิ่นเทา อดีตผู้นำจีน ออกมาให้ความเห็นว่า ความสัมพันธ์ทั้งสองประเทศอยู่ในจุดถดถอยครั้งใหญ่ และเกาหลีใต้ควรกลับมาร่วมมือกับจีนด้าน AI, การเปลี่ยนผ่านประเทศสู่สังคมคาร์บอนต่ำ หรือการผลิตเทคโนโลยีขั้นสูง

นับว่า การเยือนครั้งนี้น่าจับตามอง เพราะเกิดขึ้นท่ามกลางกระแสต่อต้านจีนในเกาหลีใต้อย่างรุนแรง ซึ่งผู้เชี่ยวชาญมองว่า เป็นความรู้สึกสะสมของคนเกาหลีจากเหตุการณ์ที่ผ่านมา ทั้งปม THAAD, จีนทำประมงผิดกฎหมายในน่านน้ำเกาหลีใต้ ไปจนถึงข้อพิพาททางวัฒนธรรม

ล่าสุด กลุ่มขวาจัดในเกาหลีใต้ออกมาประท้วงชุมนุมต่อต้าน เช่น ชูธงสนับสนุน ชาร์ลี เคิร์ก หรือ ‘เกาหลีเพื่อคนเกาหลี’ พร้อมทั้งตะโกนคำว่า ‘จีนออกไป’ หรือ ‘ไล่คอมมิวนิสต์ไปให้พ้น’

อนึ่ง อีแจมยองมีนโยบายรื้อฟื้นความสัมพันธ์กับจีน โดยออกมาเตือนการชุมนุมครั้งนี้ว่า เป็นการทำลายตนเอง ส่งผลเสียต่อประเทศชาติ และภาพลักษณ์ระหว่างประเทศ

รียูเนียน ‘ทรัมป์-คิม’ ณ พันมุนจอม ยังไม่แน่นอน

ในช่วงที่ผ่านมา หน้าสื่อต่างรายงานความเป็นไปได้ที่ ทรัมป์ และ คิมจองอึน ผู้นำเกาหลีเหนือ จะหวนกลับมาพบกันอีกครั้ง โดยรัฐบาลสหรัฐฯ พิจารณาแผนดังกล่าวอยู่เงียบๆ แต่ไม่มีการตอบรับกลับจากเกาหลีเหนือ

ก่อนหน้านี้ ชางดงยอง (Chang Dong-young) รัฐมนตรีกระทรวงรวมชาติ เกาหลีใต้ (Ministry of Unification) ระบุว่า ยังไม่มีความเป็นไปได้ เพราะไม่มีสัญญาณชัดเจน เช่น ตัวแทนของสหรัฐฯ ไม่ได้มาสำรวจพันมุนจอมแบบครั้งก่อน แต่ก็ไม่ปิดโอกาสที่สถานการณ์ดังกล่าวจะเกิดขึ้น

ล่าสุด สหรัฐฯ ยังเปิดกว้างโอกาสการพบคิมจองอึน โดยทรัมป์เผยว่า เขายินดีจะอยู่เกาหลีใต้เกินแผนที่วางไว้ เพื่อพบผู้นำเกาหลีเหนือ หากคิมจองอึนอยากจะพบเขา ก็สามารถไปได้ทันที

อย่างไรก็ดี ไม่มีสัญญาณตอบกลับจากเปียงยางอย่างเป็นทางการ โดยล่าสุด เกาหลีเหนือทดสอบขีปนาวุธบริเวณน่านน้ำตะวันตกของประเทศ ก่อนทรัมป์มาเยือนเกาหลีใต้ไม่กี่ชั่วโมง ท่ามกลางการรายงานของกระทรวงรวมชาติในหลายวันที่ผ่านมาว่า เกาหลีเหนือเริ่มเคลื่อนไหวบางอย่าง คือการส่งคนไปทำความสะอาด ทาสีพื้นที่ในพันมุนจอมฝั่งเหนือใหม่ และซ่อมถนนสายเปียงยาง-คยองซอง ซึ่งเป็นสัญญาณที่แสดงให้เห็นโอกาสการพบกันระหว่างสองผู้นำเหมือนในปี 2019

ภาพ: Kim Min-hee / Reuters

อ้างอิง: