“คนไทยอายุยืนขึ้น คุณภาพชีวิตดีขึ้น สังคมต้องปรับตัว” นี่คือถ้อยแถงของ อนุทิน ชาญวีรกูล นายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย ที่กลายเป็นประเด็นทางสังคมในสัปดาห์นี้ หลังเอ่ยถึงแนวคิด ‘ขยายอายุเกษียณราชการเป็น 65 ปี’ ระหว่างปาฐกถาในเวที Sustainability Expo 2025 ที่ศูนย์ประชุมสิริกิติ์ เมื่อวันที่ 3 ตุลาคมที่ผ่านมา
ประโยคสั้นๆ แต่กลายเป็นประเด็นสะเทือนสังคมไทยอีกครั้ง แม้จะไม่ใช่ครั้งแรกที่มีคนเสนอไอเดียนี้ แต่หนนี้มาจากปากของนายกรัฐมนตรี ในฐานะผู้นำฝ่ายบริหาร จึงมีน้ำหนัก
ขณะที่ประเทศไทย กำลังเดินหน้าเข้าสู่ยุค ‘สังคมสูงวัยแบบสมบูรณ์’ ประชากรอายุเกิน 60 ปีมากกว่า 20% ของประเทศ แต่ในขณะเดียวกัน ก็สะท้อนคำถามใหม่ว่า
เราพร้อมหรือยัง หากคนไทยต้องทำงานไปถึงอายุ 65
จากไอเดียนายกฯ สู่กระแสในสังคม
อนุทินย้ำชัดว่า แนวคิดดังกล่าว ยังไม่ใช่นโยบาย แต่เป็นเพียง “แนวคิดที่ต้องหารืออีกมาก” เพราะต้องคำนึงถึงผลกระทบหลายด้าน ทั้งระบบราชการ เศรษฐกิจ และงบประมาณภาครัฐ
“ไม่ใช่ว่าจะทำวันนี้พรุ่งนี้ ต้องคุยกันก่อน แต่เมื่อสุขภาพและอายุขัยคนดีขึ้น เราควรปรับระบบให้สอดคล้องกับความเป็นจริง ไม่ให้เกิดภาวะว่างงานโดยไม่จำเป็น” อนุทิน กล่าวในงาน Sustainability Expo 2025
นายกฯ ยังชี้ให้เห็นว่าหลายหน่วยงานในไทย เช่น ศาล อัยการ หรือองค์กรอิสระ มีอายุเกษียณที่ 65 – 70 ปีอยู่แล้ว ขณะที่ระบบข้าราชการส่วนใหญ่ยังอยู่ที่ 60 ปี ซึ่งอาจล้าสมัยเมื่อเทียบกับสถานการณ์ในหลายประเทศทั่วโลก
อายุยืนขึ้น ทำไมต้องหยุดที่ 60
นักเศรษฐศาสตร์บางคน มองว่า แนวคิดนี้ ‘มีเหตุผลเชิงโครงสร้าง’ เพราะไทยกำลังเผชิญแรงกดดันจากสังคมสูงวัยเต็มรูปแบบ มีข้อมูลสถาบันวิจัยประชากรและสังคม มหาวิทยาลัยมหิดล ระบุคาดการณ์ว่า อีก 60 ปีข้างหน้า (2083) ประชากรไทยจะลดลงเหลือ 33 ล้านคน จาก 66 ล้านคน ในปัจจุบัน ประชากรวัยแรงงานไทย จะลดลงจาก 46 ล้านคน เหลือ 14 ล้านคน
โจทย์การขยายอายุเกษียณเป็น 65 ปี จึงอาจเป็นทางหนึ่งในการรักษากำลังแรงงานคุณภาพไว้ในระบบ
อย่าไรก็ตามมีผู้มองว่า หากจะเดินหน้าแนวคิดนี้จริง รัฐต้อง วางแผนการเงินการคลังอย่างละเอียด เพราะงบประมาณบำนาญ ค่ารักษาพยาบาล และภาระของกองทุนประกันสังคมจะเพิ่มขึ้นมหาศาล
ความกังวลในระบบราชการ: ที่ไม่เกษียณ ก็ไม่เปิดทางให้คนรุ่นใหม่
ในอีกด้านหนึ่ง เสียงคัดค้านเริ่มดังขึ้นจากกลุ่มข้าราชการรุ่นใหม่ที่มองว่า การขยายอายุเกษียณอาจ ‘ปิดทาง’ การเติบโตในสายงาน ข้าราชการระดับซี 8 คนหนึ่งในกระทรวงด้านเศรษฐกิจ ให้สัมภาษณ์กับ THE STANDARD ว่า “ถ้าคนระดับบนไม่เกษียณเสียที ตำแหน่งข้างล่างก็ไม่ขยับ ระบบราชการมันตันอยู่แล้ว ถ้าอายุเกษียณไปถึง 65 มันจะชะงักยิ่งกว่าเดิม”
คำถามนี้จึงสะท้อนความจริงที่รัฐบาลต้องตอบให้ได้เช่นกันว่า หากให้คนทำงานนานขึ้น จะจัดการ ‘สมดุล’ นี้อย่างไร เพื่อไม่ให้คนรุ่นใหม่ต้องรอคิวเลื่อนขั้นไปจนวัย 50
สุขภาพ: อยู่ได้นานขึ้น ไม่เท่ากับ ทำงานหนักได้เท่าเดิม
การเข้าสู่สังคมสูงวัย อาจหมายถึงคนไทยอายุยืนขึ้นจริง ขณะเดียวกันก็ไม่ได้หมายความว่าทุกคนสามารถทำงานเต็มประสิทธิภาพได้ถึง 65 ปี โดยเฉพาะในสายงานที่ใช้แรงกายหรือความเครียดสูง เป็นข้อกังวลหนึ่งที่มีการตั้งข้อสังเกต
อย่างไรก็ตามมีผู้เสนอว่ส รัฐควรมองไปถึง ‘การปรับรูปแบบการทำงาน’ มากกว่าการขยายอายุเพียงอย่างเดียว เช่น ให้ข้าราชการที่อายุมากขึ้นเปลี่ยนไปทำหน้าที่ที่ใช้ประสบการณ์มากกว่าแรงกาย เช่น งานที่ปรึกษา งานอบรม หรือพัฒนานโยบาย
ภาคเอกชน: พร้อมหรือยัง
แม้แนวคิดนี้พูดถึง ‘ข้าราชการง เป็นหลัก แต่แรงสะเทือนอาจลามไปถึงภาคเอกชนด้วย เพราะหากรัฐขยายเกษียณเป็น 65 ปี องค์กรเอกชนจำนวนมากอาจต้องขยับตาม
แม้ว่าในภาคเอกชน คนที่อายุ 60 ส่วนใหญ่ยังทำงานได้ดีมาก นายจ้างมองเห็นศักยภาพของคนกลุ่มนี้ แต่สิ่งที่ยังขาดคือระบบสนับสนุน เช่น การปรับโครงสร้างเงินเดือนหรือประกันสุขภาพที่เหมาะกับช่วงอายุ
ดังนั้นการขยายเกษียณ จะเกิดขึ้นได้จริง ก็ต่อเมื่อองค์กรทั้งรัฐและเอกชนร่วมกันออกแบบระบบใหม่ ที่มองแรงงานสูงวัยเป็น ทรัพยากร ไม่ใช่ ภาระ
สังคมไทยกำลังยืนอยู่ตรงไหน
Thai PBS รายงานว่า ประเทศไทยเริ่มเข้าสู่ สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ (Aged Society ) ไปแล้วในปี 2566 จากจำนวนผู้สูงอายุมากกว่า 60 ปี จำนวน 13 ล้านคน คิดเป็นสัดส่วนผู้สูงอายุ 20% ของจำนวนประชากรทั้งหมด และคาดว่าจะเพิ่มขึ้นอีกในหลายปีข้างหน้า
หากไม่ปรับโครงสร้างแรงงาน ระบบสวัสดิการ และฐานภาษี ประเทศอาจเข้าสู่ภาวะ ‘แก่ก่อนรวย’ อย่างสมบูรณ์
อย่างไรก็ตามสำหรับตอนนี้ คำพูดของนายกฯ ยังคงเป็นเพียง ‘แนวคิด’ ที่ต้องผ่านกระบวนการพิจารณาอีก ทั้งจากฝ่ายกฎหมาย การคลัง และสังคม แต่สิ่งหนึ่งที่แน่ชัดคือ ประเด็นนี้ได้เปิดบทสนทนาใหม่ในสังคมไทย ว่าถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราจะมอง ‘วัยเกษียณ’ ไม่ใช่จุดสิ้นสุดของชีวิตการทำงาน แต่คือการเริ่มต้นรูปแบบการทำงานใหม่ที่ยืดหยุ่นและยั่งยืนมากขึ้น
แฟ้มภาพ: ศวิตา พูลเสถียร
อ้างอิง:
