ก่อนจะเข้าสู่ช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนผ่านของปี หลายคนมักจะนั่งทบทวนตัวเองว่าปีที่ผ่านมาเป็นอย่างไรบ้าง แต่รู้หรือไม่ว่าการตั้งคำถามกับตัวเองแบบไร้ทิศทางอาจทำให้เราหลงทางในการพัฒนาตัวเองได้ ศ. ดร.แครอล ดเว็ค จากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ผู้เขียนหนังสือ Mindset: The New Psychology of Success เสนอแนวคิดที่น่าสนใจว่า การตั้งคำถามที่ถูกต้องจะนำไปสู่ Growth Mindset หรือกรอบความคิดแบบเติบโต ที่จะช่วยให้เราพัฒนาตัวเองได้อย่างมีประสิทธิภาพ มาดูกันว่าเราควรถามอะไรกับตัวเองบ้าง…
สิ่งที่เราควรถามตัวเองก่อนสิ้นปี 2024 มีดังนี้
“ฉันได้เรียนรู้อะไรจากความผิดพลาดบ้าง?”
การเรียนรู้จากความผิดพลาดเป็นสิ่งที่ดีมากๆ แทนที่จะถามตัวเองว่า “ทำไมฉันถึงล้มเหลว?” ลองเปลี่ยนมาเป็น “ฉันได้เรียนรู้อะไรจากความผิดพลาดบ้าง?” ดร.คริสติน เนฟฟ์ ผู้เชี่ยวชาญด้าน Self-Compassion จากมหาวิทยาลัยรัฐเท็กซัส อธิบายว่า คำถามแบบนี้จะทำให้สมองของเราติดอยู่ในวงจรความคิดลบ เหมือนเราเปิดเพลงเศร้าซ้ำไปซ้ำมา จนทำให้อารมณ์แย่ลงเรื่อยๆ แต่ถ้าเราเปลี่ยนเป็น “ฉันได้เรียนรู้อะไรจากความผิดพลาดบ้าง?” จะเหมือนเราเปิดประตูให้สมองได้คิดต่อ ยกตัวอย่างเช่น ถ้าเราเคยตั้งเป้าออมเงิน 100,000 บาท แต่ทำได้แค่ 50,000 บาท แทนที่จะโทษตัวเองว่าใช้เงินฟุ่มเฟือยจนทำให้การออมเงินไม่สำเร็จ ลองถามว่า “เดือนไหนที่ฉันออมเงินได้ดีที่สุด และทำไมถึงทำได้?”
“ใครคือคนที่สร้างแรงบันดาลใจให้ฉันในปีนี้?”
การศึกษาจาก Harvard Business Review พบว่า คนที่มี Role Model หรือแบบอย่างที่ดี มีโอกาสประสบความสำเร็จในเป้าหมายสูงขึ้นถึง 45% เพราะฉะนั้นลองนึกถึงเพื่อนที่ชวนคุณไปวิ่งทุกเช้าวันอาทิตย์ หรือหัวหน้าคนเก่งที่สอนงานคุณอย่างชาญฉลาด พวกเขาทำให้คุณเป็นคนที่ดีขึ้นอย่างไรบ้าง?
“ฉันทำอะไรที่ท้าทายตัวเองบ้าง?”
การออกจาก Comfort Zone คือกุญแจสำคัญของการเติบโต ลองนึกดู ปีนี้คุณกล้าพรีเซนต์งานเป็นภาษาอังกฤษครั้งแรก? เริ่มเรียนเต้นที่เคยกลัวว่าจะเขิน? หรือกล้าบอกรักใครสักคน? สิ่งเหล่านี้คือความกล้าที่ทำให้คุณแข็งแกร่งขึ้น เมื่อเราท้าทายตัวเอง สมองจะหลั่งสารโดพามีน ซึ่งไม่เพียงทำให้เรารู้สึกดี แต่ยังช่วยเพิ่มความสามารถในการเรียนรู้และจดจำ ดังนั้นทำสิ่งที่คุณคิดว่าทำไม่ได้ทุกวันกันเถอะ
“อะไรคือสิ่งที่ฉันภูมิใจที่สุดในปีนี้?”
ศ.ซอนย่า ลูโบมีร์สกี นักจิตวิทยา จากมหาวิทยาลัยแคลิฟอร์เนีย พบว่า การจดจำความสำเร็จแม้เพียงเล็กน้อย จะช่วยเพิ่มความมั่นใจและความสุขในชีวิต บางทีมันอาจเป็นแค่การที่คุณเริ่มทำอาหารกินเองแทนสั่งเดลิเวอรี หรือกล้าปฏิเสธงานที่ไม่ใช่หน้าที่ของตัวเอง การเป็นตัวแทนของทีมในการพูดสรุปผลงานของทีม หรือแม้แต่การหันมาใส่ใจดูแลสุขภาพด้วยการนอนให้เป็นเวลามากขึ้น สิ่งเหล่านี้ล้วนมีค่าและน่าภูมิใจทั้งนั้น
“ฉันจะทำให้ปีหน้าแตกต่างจากปีนี้อย่างไร?”
แต่ระวัง! อย่าเพิ่งรีบตั้งเป้าหมายใหญ่โต ดร.บีเจ ฟ็อกก์ ผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด แนะนำให้เริ่มจากสิ่งเล็กๆ ที่ทำได้จริง เช่น แทนที่จะบอกว่า “ฉันจะออกกำลังกายทุกวัน” ลองเปลี่ยนเป็น “ฉันจะเริ่มด้วยการวิ่งเบาๆ 10 นาทีตอนเช้าวันจันทร์และพุธ” จำไว้ว่าการตั้งคำถามกับตัวเองไม่ใช่การไต่สวนหรือตำหนิ แต่เป็นการสำรวจเพื่อเข้าใจและพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น เหมือนที่โสกราตีสเคยกล่าวไว้ว่า “ชีวิตที่ไม่ได้ตั้งคำถาม คือชีวิตที่ใช้ได้ไม่คุ้มค่าเลย”
ภาพประกอบ: พิชามญชุ์ วรรณสาร
