จะเกิดอะไรขึ้นต่อ หลังอัยการศาลอาญาระหว่างประเทศ ขอหมายจับ มิน อ่อง หล่าย

อัยการศาลอาญาระหว่างประเทศ (ICC) กำลังยื่นเรื่องพิจารณาการออกหมายจับ มิน อ่อง หล่าย นายกรัฐมนตรีเมียนมา ที่ก้าวขึ้นสู่อำนาจจากการก่อรัฐประหารเมื่อต้นปี 2021 ในข้อหา ‘ก่ออาชญากรรมต่อมนุษยชาติ’ (Crimes Against Humanity) จากกรณีประหัตประหารชาวโรฮิงญา ซึ่งเป็นชาวมุสลิมชนกลุ่มน้อยในเมียนมา จนเกิดการอพยพครั้งใหญ่ไปยังประเทศเพื่อนบ้านอย่างบังกลาเทศ

ICC ระบุว่า ทีมอัยการสืบสวนและตรวจสอบอาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับชาวโรฮิงญามานานเกือบ 5 ปี โดยการสืบสวนไม่เพียงแต่ถูกขัดขวาง ทั้งจากการไม่สามารถเดินทางเข้าเมียนมาได้ รวมถึงภาวะความไม่สงบทางการเมือง จากการที่กองทัพก่อรัฐบาลยึดอำนาจรัฐบาลพลเรือนที่มาจากการเลือกตั้ง ภายใต้การนำของ ออง ซาน ซูจี เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ ปี 1991 ซึ่งขณะนี้อยู่ภายใต้การควบคุมตัวโดยกองทัพ

บทความที่เกี่ยวข้อง:

ย้อนชม โฉมหน้า ‘ผู้นำคนดัง’ ที่ถูกศาลอาญาระหว่างประเทศออกหมายจับ

ทีมสืบสวนพบหลักฐานหลายชิ้นที่มาจากทั้งการให้ปากคำของพยาน หลักฐานเชิงสารคดี เอกสารทางวิทยาศาสตร์ รวมถึงภาพถ่ายและคลิปวิดีโอที่รับรองความถูกต้อง ทำให้ทีมอัยการของ ICC เห็นพ้องกันว่า ‘มีเหตุอันสมควร’ ที่เชื่อว่า มิน อ่องหล่าย ผู้นำกองทัพเมียนมาจะต้องรับผิดชอบทางอาญาต่อการเนรเทศและการประหัตประหารชาวโรฮิงญาในเมียนมาและบังกลาเทศ

ถึงแม้ว่าเมียนมาจะไม่ได้เป็นหนึ่งใน 124 รัฐภาคีของ ICC แต่คณะผู้พิพากษาเมื่อปี 2018 และ 2019 เคยระบุว่า ศาลอาญาระหว่างประเทศมีขอบเขตอำนาจเหนือข้อกล่าวหาในลักษณะที่เป็น ‘การก่ออาชญากรรมข้ามพรมแดน’ (Cross-Border Crimes) โดยบางส่วนเกิดขึ้นในบังกลาเทศ ซึ่งเป็นรัฐภาคีของ ICC

เบื้องต้นไม่มีกรอบระยะเวลาที่แน่ชัดในการตัดสินใจ แต่โดยทั่วไปมักจะใช้เวลาประมาณ 3 เดือนในการออกหมายจับ

ท่าทีดังกล่าวเกิดขึ้นขณะที่ทีมอัยการของ ICC กำลังได้รับแรงกดดันจากรัฐบาลสหรัฐอเมริกา หลังเพิ่งตัดสินใจออกหมายจับ เบนจามิน เนทันยาฮู นายกรัฐมนตรีอิสราเอล และ โยอัฟ กัลแลนต์ อดีตรัฐมนตรีกลาโหมอิสราเอล ซึ่งเป็นพันธมิตรของสหรัฐฯ รวมถึง โมฮัมเหม็ด เดอิฟ ผู้นำฝ่ายทหารกลุ่มฮามาส ในข้อหา ‘ก่ออาชญากรรมสงคราม’ (War Crimes) และก่ออาชญากรรมต่อมนุษยชาติ (Crimes Against Humanity) จากสงครามอิสราเอล-ฮามาสในฉนวนกาซา

ผลที่จะตามมาคือ หากศาล ICC อนุมัติการออกหมายจับบุคคลที่ไม่ได้อยู่ในรัฐสมาชิก ICC โดยเฉพาะในกรณีของ มิน อ่อง หล่าย รัฐภาคีทั้ง 124 ประเทศมีพันธกรณีที่จะต้องจับกุมตัวพวกเขาตามหมายจับของศาล พร้อมส่งตัวไปขึ้นศาลที่เนเธอร์แลนด์ ด้วยเหตุนี้จึงดูเป็นเรื่องยากที่ผู้ถูกออกหมายจับจะเดินทางไปเยือนประเทศพันธมิตรที่เป็นสมาชิกของศาล ICC

แต่อย่างไรก็ตาม ศาล ICC ก็ไม่ได้มีกลไกในการบังคับใช้หมายจับ ทั้งนี้ ต้องขึ้นอยู่กับการตัดสินใจของประเทศสมาชิกเป็นสำคัญ

ภาพ: Reuters

อ้างอิง: