ย้อนรอย 20 ปี 9/11 จากวินาศกรรมสหรัฐฯ สู่สงครามต้านก่อการร้ายในอัฟกานิสถาน สหรัฐฯ ชนะแล้วหรือยัง?

เหตุวินาศกรรมสหรัฐฯ ครั้งใหญ่ ในวันที่ 11 กันยายน ปี 2001 หรือที่รู้จักในชื่อเหตุการณ์ 9/11 เป็นการก่อการร้ายต่อเนื่องที่สร้างความตกตะลึงไปทั่วโลก ซึ่งผลจากเหตุการณ์ มีผู้เสียชีวิตไปเกือบ 3,000 คน และก่อให้เกิดผลกระทบ เกิดแรงกระเพื่อมใหญ่เป็นวงกว้างไปทั่วโลกในหลายด้าน ทั้งด้านความมั่นคง การบิน และการต่อต้านการก่อการร้าย ซึ่งลุกลามไปสู่สงครามต้านการก่อการร้ายในอัฟกานิสถาน

จากวันนั้นถึงวันนี้ ผ่านมาครบ 20 ปี ภาพเหตุการณ์สะเทือนขวัญจาก 9/11 ยังติดอยู่ในใจชาวอเมริกันและคนทั่วโลก ขณะที่ปีนี้ เป็นปีที่มีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากสหรัฐฯ ตัดสินใจถอนกำลังทหารทั้งหมดออกจากอัฟกานิสถาน และยุติการทำสงครามที่ยืดเยื้ออย่างเป็นทางการ

แต่ยังมีอีกหลายคำถามติดค้างในใจของผู้คนที่เกี่ยวข้องกับเรื่องราวทั้งหมดนี้ โดย THE STANDARD จะพาคุณย้อนรอยไปดูจุดเริ่มต้นของเหตุการณ์ 9/11และรู้จักกับตัวละครที่เกี่ยวข้องในการวางแผนวินาศกรรม ทั้ง บิน ลาดิน และสถาปนิกผู้ริเริ่มแนวคิดการโจมตี ตลอดจนผลพวงที่ตามมาหลัง 9/11 ซึ่งจนถึงวันนี้ มีใครที่ได้และสูญเสียอะไรไปบ้าง

เกิดอะไรขึ้นในเหตุวินาศกรรม 9/11

-เช้าวันที่ 11 กันยายน 2001 กลุ่มก่อการร้ายเปิดฉากโจมตีสหรัฐฯ ครั้งใหญ่ ด้วยการจี้เครื่องบินโดยสาร 4 ลำ ในระหว่างที่เดินทางจากเมืองทางตะวันออกเฉียงเหนือของสหรัฐฯ มุ่งหน้าไปยังรัฐแคลิฟอร์เนีย และบังคับให้พุ่งชนเป้าหมาย 4 จุด

เครื่องบินลำแรกเป็นของสายการบิน American Airlines เที่ยวบินที่ 11 ถูกบังคับให้พุ่งชนอาคารทิศเหนือของตึกแฝด World Trade Center ในนิวยอร์ก ในเวลา 08.46 น.

จากนั้น 17 นาทีต่อมา ในเวลา 09.03 น. เครื่องบินลำที่ 2 ของสายการบิน United Airlines เที่ยวบินที่ 175 พุ่งเข้าชนอาคารทิศใต้ของ World Trade Center

ผลจากการถูกเครื่องบิน 2 ลำพุ่งชน ส่งผลให้ตึกแฝด World Trade Center ขนาด 110 ชั้น พังถล่มลงมาภายในเวลา 1 ชั่วโมง 42 นาที และสร้างความเสียหายอย่างมากต่ออาคารโดยรอบ

เครื่องบินลำที่ 3 เป็นของสายการบิน American Airlines เที่ยวบินที่ 77 ถูกจี้ขณะบินอยู่เหนือรัฐโอไฮโอ ในเวลา 09.37 น. ก่อนจะถูกบังคับให้พุ่งชนฝั่งตะวันตกของตึกเพนตากอน ที่ทำการกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ในรัฐเวอร์จิเนีย ทำให้อาคารบางส่วนเสียหาย

เครื่องบินลำที่ 4 เป็นเพียงลำเดียวที่กลุ่มก่อการร้ายไม่ประสบความสำเร็จในการบังคับให้โจมตีเป้าหมาย เนื่องจากกลุ่มผู้โดยสารพยายามต่อสู้และแย่งการควบคุมเครื่องบิน ทำให้เครื่องบินตกลงที่สนามหญ้าในเขตแชงค์สวิลล์ รัฐเพนซิลเวเนีย ในเวลา 10.03 น. ซึ่งคาดว่าเป้าหมายแท้จริงที่กลุ่มก่อการร้ายตั้งใจบังคับให้เครื่องบินลำนี้พุ่งชน คือทำเนียบขาวหรืออาคารรัฐสภาในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี.

หลังเกิดเหตุไม่นาน ทางการสหรัฐฯ ดำเนินการสืบสวนจนยืนยันได้ว่า กลุ่มก่อการร้ายอัลกออิดะห์เป็นผู้อยู่เบื้องหลังเหตุวินาศกรรมช็อกโลกครั้งนี้

จากการตรวจสอบพบว่า กลุ่มก่อการร้ายที่ร่วมลงมือแบ่งออกเป็น 4 กลุ่ม โดย 3 กลุ่มแรกมีจำนวนกลุ่มละ 5 คน และกลุ่มที่ 4 มี 4 คน ซึ่งแต่ละกลุ่มจะมีผู้ที่ได้รับการฝึกขับเครื่องบินและควบคุมเครื่องบินโดยสาร ซึ่งเป้าหมายหลักเพื่อให้พุ่งชนอาคารสำคัญของสหรัฐฯ และทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก

ผลกระทบจาก 9/11

ผลจากการก่อวินาศกรรมสหรัฐฯ ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิต 2,977 คน และบาดเจ็บมากกว่า 25,000 คน ในจำนวนนี้เป็นเจ้าหน้าที่ดับเพลิงและแพทย์ 343 คน และตำรวจ 72 คน ถือเป็นเหตุก่อการร้ายที่ทำให้มีผู้เสียชีวิตมากที่สุดในประวัติศาสตร์ของสหรัฐฯ ซึ่งที่ World Trade Center มีผู้เสียชีวิตมากที่สุดถึง 2,606 คน และที่ตึกเพนตากอน มีผู้เสียชีวิต 125 คน

นอกจากผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บจำนวนมาก ยังมีผู้ที่ได้รับผลกระทบจากการเกิดอาการเจ็บป่วยระยะยาวที่เชื่อมโยงกับเหตุ 9/11 เช่น หน่วยดับเพลิงที่เร่งกู้ภัยท่ามกลางเศษซากและฝุ่นควันที่เป็นพิษ ซึ่งการถล่มของตึก World Trade Center ทำให้ขยะสารพิษจำนวนหลายร้อยตัน รวมถึงสารก่อมะเร็งแพร่กระจายไปทั่วย่านแมนฮัตตันตอนล่าง

ความเสียหายที่เกิดกับโครงสร้างพื้นฐานและทรัพย์สินต่างๆ สูงกว่า 10 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ ขณะที่ตลาดหลักทรัพย์นิวยอร์กต้องปิดการซื้อขายต่อเนื่องจนถึงวันที่ 17 กันยายน ซึ่งหลังเปิดตลาดในช่วงสัปดาห์แรก ดัชนีหุ้นสหรัฐฯ ร่วงหนักคิดเป็นมูลค่ากว่า 1.4 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ นอกจากนี้ยังเกิดผลกระทบต่อเนื่องไปยังตลาดหุ้นทั่วโลกที่ร่วงหนักไปตามๆ กัน

ช่วง 3 เดือนหลังเกิดเหตุ นครนิวยอร์กมีอัตราว่างงานเพิ่มกว่า 430,000 ตำแหน่ง ขณะที่ผลกระทบหลักๆ ในนิวยอร์กจะอยู่ที่ภาคการส่งออก

บริษัทประกันภัยต้องจ่ายชดเชยความเสียหายที่เกิดจากเหตุวินาศกรรม 9/11 มากกว่า 40 พันล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ถือเป็นหนึ่งในเหตุการณ์ที่มีการจ่ายเงินประกันชดเชยมากที่สุดเท่าที่เคยมีมา

อุตสาหกรรมการบินได้รับผลกระทบและเกิดการเปลี่ยนแปลงอย่างมากหลังเหตุ 9/11 โดยสหรัฐฯ ได้ตั้งหน่วยงานรักษาความปลอดภัยด้านการขนส่ง (Transportation Security Administration-TSA) เพื่อยกระดับคุมเข้มมาตรการความปลอดภัยทั้งในสนามบินและบนเครื่องบิน ขณะที่หลายสายการบินประสบภาวะขาดทุนและล้มละลาย เนื่องจากประชาชนจำนวนมากยังหวาดผวาและไม่กล้าเดินทางด้วยเครื่องบิน ทำให้รัฐบาลกลางสหรัฐฯ ต้องเข้าช่วยเหลือ

ภาคการท่องเที่ยวของสหรัฐฯ ก็ได้รับผลกระทบหนัก โดยนครนิวยอร์กที่ปกติมีการจ้างงานในอุตสาหกรรมท่องเที่ยวกว่า 280,000 คน และทำรายได้รวมกว่า 25 พันล้านดอลลาร์สหรัฐต่อปี พบว่ามีการเลิกจ้างพนักงานกว่า 3,000 คน ในช่วง 1 สัปดาห์หลังเกิดเหตุ ขณะที่อัตราการจองโรงแรมก็น้อยลงกว่า 40%

ชุมชนข่าวกรองสหรัฐฯ โดยเฉพาะสำนักข่าวกรองกลางหรือ CIA มีการปรับเปลี่ยนครั้งใหญ่เพื่อต่อต้านก่อการร้าย ขณะที่ยุทธศาสตร์ความมั่นคงของสหรัฐฯ ในปี 2002 มุ่งเน้นไปที่การขัดขวางและทำลายองค์กรก่อการร้ายทั่วโลก

บิน ลาดิน และอัลกออิดะห์

ชื่อของ อุซามะห์ บิน ลาดิน ผู้นำกลุ่มก่อการร้ายอัลกออิดะห์ กลายเป็นที่รู้จักไปทั่วโลกหลังเหตุการณ์ 9/11 ซึ่งเชื่อว่าเขาเป็นผู้อยู่เบื้องหลังหลักของแผนวินาศกรรม โดยเขาตกเป็นเป้าหมายสูงสุดที่ทางการสหรัฐฯ ต้องการตัว และถูก FBI ตั้งรางวัลนำจับไว้ 25 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

บิน ลาดิน เกิดในซาอุดีอาระเบีย เมื่อวันที่ 10 มีนาคม 1957 เป็นบุตรชายของ โมฮัมเหม็ด บิน อาวัด บินลาดิน มหาเศรษฐีพันล้านชาวเยเมน เจ้าของบริษัทก่อสร้างรายใหญ่ที่มีความสนิทสนมกับราชวงศ์ซาอุฯ โดยเขาถูกเลี้ยงดูในครอบครัวที่นับถือศาสนาอิสลามนิกายสุหนี่ และได้รับการศึกษาในซาอุฯ จนถึงระดับมหาวิทยาลัย ซึ่งรายงานจากสื่อบางสำนักระบุว่า เขาจบการศึกษาด้านวิศวกรรมโยธา ในปี 1979

บิน ลาดิน แต่งงานครั้งแรกขณะอายุได้ 17 ปี และมีภรรยาที่เข้าพิธีแต่งงานด้วยอย่างน้อย 4 คน และมีลูกราว 20-24 คน

ความสนใจเรื่องศาสนาอย่างจริงจังของ บิน ลาดิน ปรากฏขึ้นในช่วงการเรียนมหาวิทยาลัย หลังจากที่เขาได้รับคำแนะนำให้ศึกษาศาสนาจาก โมฮัมหมัด กุฏบ์ น้องชายของ ซัยยิด กุฏบ์ นักปรัชญาอิสลามชาวอียิปต์ และ อับดุลเลาะห์ อัซซาม ครูสอนศาสนาและผู้นำกลุ่มติดอาวุธชาวปาเลสไตน์ ซึ่งเชื่อว่าช่วงเวลาในมหาวิทยาลัยของเขา ส่งผลสำคัญต่อบทบาทผู้นำกลุ่มอัลกออิดะห์ในอนาคต

หลังจากที่สหภาพโซเวียตบุกยึดอัฟกานิสถานในปี 1979 บิน ลาดิน ที่มองว่าการรุกรานดังกล่าวเป็นการคุกคามศาสนาอิสลาม ทำให้เขาเดินทางไปเข้าร่วมกับอัซซาม และกลุ่มต่อต้านสหภาพโซเวียตในอัฟกานิสถาน และนำเงินทุนและเครื่องจักรจากบริษัทของพ่อเขาไปช่วยเหลือในการเคลื่อนไหวต่อต้านกองทัพสหภาพโซเวียต

ด้วยทรัพยากรทางการเงินและชื่อเสียงจากความกล้าหาญในการต่อสู้ของเขา ทำให้เขาได้ขึ้นเป็นผู้นำกลุ่มติดอาวุธ และนำไปสู่การตั้งเครือข่ายกลุ่มติดอาวุธชาวมุสลิม ในชื่อ ‘อัลกออิดะห์’ ซึ่งเป็นภาษาอาหรับ แปลว่า ฐานทัพ แม้ในช่วงแรกทางกลุ่มจะยังไม่มีเป้าหมายหรือการปฏิบัติการที่ชัดเจน

ปี 1989 หลังการถอนทหารของสหภาพโซเวียตออกจากอัฟกานิสถาน บิน ลาดิน ตัดสินใจเดินทางกลับซาอุฯ ซึ่งในช่วงแรกเขาได้รับการต้อนรับในฐานะวีรบุรุษ ก่อนจะถูกพิจารณาจากรัฐบาลซาอุฯ ว่าเป็นชาวมุสลิมที่มีแนวคิดสุดโต่งและเป็นภัยคุกคาม

ความไม่พอใจของ บิน ลาดิน ที่มีต่อผู้นำซาอุฯ และสหรัฐฯ ปะทุขึ้นหลังจากปี 1990 ซึ่งรัฐบาลซาอุฯ ปฏิเสธคำขออนุญาตของ บิน ลาดิน ในการใช้เครือข่ายนักรบญิฮาดของเขาเพื่อปกป้องซาอุฯ จากท่าทีรุกรานของ ซัดดัม ฮุสเซน ผู้นำอิรักในขณะนั้น ขณะที่ บิน ลาดิน ไม่พอใจที่ซาอุฯ พึ่งพิงการคุ้มครองสหรัฐฯ ในช่วงสงครามอ่าวเปอร์เซีย ทำให้เขาเดินทางออกจากซาอุฯ ในปีถัดมา และเดินทางไปยังซูดาน ก่อนที่จะเริ่มใช้เครือข่ายของเขาต่อต้านการครอบงำของสหรัฐฯ ในโลกมุสลิม พร้อมทั้งฝึกฝนกองกำลังติดอาวุธ ก่อนจะถูกซาอุฯ ถอนสัญชาติและอายัดทรัพย์สิน

แนวคิดสุดโต่งของ บิน ลาดิน มาจากความเชื่อที่ว่าพลเรือนจากชาติของศัตรู เป็นเป้าหมายที่นักรบญิฮาดสามารถสังหารได้โดยไม่ผิด ซึ่งเขามองสหรัฐฯ ว่าเป็นศัตรูหลักของชาวมุสลิม จากนโยบายที่กดขี่ สังหาร และทำร้ายชาวมุสลิมในตะวันออกกลาง และเชื่อว่าโลกมุสลิมนั้นกำลังเผชิญกับวิกฤต ซึ่งทางออกเดียวคือการฟื้นฟูกฎหมายชารีอะห์ หรือกฎหมายอิสลาม

ในปี 1996 หลังเผชิญแรงกดดันจากนานาชาติ รัฐบาลซูดานตัดสินใจขับไล่ บิน ลาดิน ออกจากประเทศ ทำให้เขาตัดสินใจเดินทางไปยังอัฟกานิสถาน และได้รับการคุ้มครองจากกลุ่มตาลีบันที่ครองอำนาจรัฐบาลในขณะนั้น

ในปีเดียวกันนี้ เขาได้ประกาศทำสงครามศักดิ์สิทธิ์กับสหรัฐฯ โดยกล่าวหาสหรัฐฯ ว่าปล้นทรัพยากรธรรมชาติของโลกมุสลิม และพยายามยึดครองคาบสมุทรอาหรับ รวมถึงสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของศาสนาอิสลาม

เป้าหมายที่ชัดเจนของ บิน ลาดิน คือการดึงสหรัฐฯ เข้าสู่สงครามขนาดใหญ่ เพื่อล้มล้างกฎระเบียบของโลกที่มีอยู่ และสถาปนารัฐอิสลามหนึ่งเดียว

ช่วงปี 1998-2000 บิน ลาดิน และกลุ่มอัลกออิดะห์ได้สนับสนุนการฝึกฝนและเงินทุนสำหรับการก่อการร้ายในหลายแห่ง เช่น การวางระเบิดต่อเนื่อง โจมตีสถานทูตสหรัฐฯ ที่เคนยา และแทนซาเนีย ในปี 1998 ซึ่งทำให้มีผู้เสียชีวิตไป 224 คน และในปี 2000 ได้วางระเบิดเรือรบ USS Cole ของสหรัฐฯ ที่จอดอยู่ในเยเมน ส่งผลให้ทหารเรือสหรัฐฯ เสียชีวิต 17 นาย

หลังเหตุวินาศกรรม 9/11 ในช่วงแรกเขาปฏิเสธว่าไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง และประกาศว่า “สิ่งที่สหรัฐฯ เผชิญอยู่นั้น เทียบไม่ได้กับสิ่งที่พวกเขาเผชิญมาหลายสิบปี”

ขณะที่สหรัฐฯ พยายามตามล่าตัว บิน ลาดิน โดยช่วงแรกเชื่อว่าเขาหลบซ่อนตัวอยู่ในอัฟกานิสถาน แต่หลังเปิดฉากทำสงครามโค่นล้มกลุ่มตาลีบันในอัฟกานิสถานช่วงปลายปี 2001 สหรัฐฯ ยังไม่พบที่ซ่อนตัวของ บิน ลาดิน กระทั่งในปี 2005 จึงพบความเคลื่อนไหวที่เชื่อว่าเขาหลบซ่อนตัวอยู่ในแถบภูมิภาควาซิริสถาน ในปากีสถาน

ในเดือนสิงหาคมปี 2007 กลุ่มอัลกออิดะห์เผยแพร่คลิปวิดีโอข้อความของ บิน ลาดิน ที่ออกมายอมรับว่าเป็นผู้รับผิดชอบในแผนก่อเหตุวินาศกรรม 9/11 เพียงผู้เดียว

ปฏิบัติการตามล่าตัว บิน ลาดิน สิ้นสุดในวันที่ 2 พฤษภาคม ปี 2011 โดยสหรัฐฯ ได้รับข่าวกรองที่คาดว่า บิน ลาดิน หลบซ่อนอยู่ในบ้านพักขนาด 3 ชั้นในเมืองแอบบอตตาบัด ตั้งแต่ช่วงปี 2010 ก่อนที่ CIA จะส่งทีมเข้าสอดส่องและเก็บข้อมูล กระทั่งประธานาธิบดีบารัก โอบามา ไฟเขียวให้กองทัพสหรัฐฯ ส่งหน่วย SEAL จากอัฟกานิสถานเข้าปฏิบัติการจับเป็นหรือจับตาย ภายใต้ชื่อรหัสปฏิบัติการว่า Neptune Spear และสังหาร บิน ลาดิน ได้ภายในบ้านพัก

‘KSM’ ผู้อยู่เบื้องหลังแท้จริงนอกจาก ‘บิน ลาดิน’

บิน ลาดิน ผู้นำอัลกออิดะห์ คือตัวการหลักในการขับเคลื่อนแผนวินาศกรรม 9/11 แต่จากการสืบสวนของสหรัฐฯ พบข้อเท็จจริงว่า ‘สถาปนิก’ ผู้อยู่เบื้องหลังแนวคิดและการออกแบบแผนวินาศกรรมสะเทือนโลกนี้ แท้จริงคือ ‘KSM’

‘คาลิด ชีค โมฮัมเหม็ด’ หรือที่รู้จักในชื่อย่อว่า KSM คือผู้ริเริ่มแนวคิดก่อเหตุวินาศกรรม 9/11 และได้ชื่อว่าเป็นสถาปนิกหลัก ผู้คิดแผนโจมตีด้วยการจี้เครื่องบินพุ่งชนเป้าหมาย

โมฮัมเหม็ด เกิดในคูเวต และศึกษาในสหรัฐฯ ก่อนจะเดินทางไปร่วมรบในอัฟกานิสถาน ช่วงทศวรรษ 1980 โดยเขาตกเป็นเป้าจับตามองจาก FBI ครั้งแรก หลังจากที่พบว่าเป็นผู้โอนเงินให้กับหนึ่งในมือระเบิดที่ก่อเหตุวางระเบิดอาคาร World Trade Center ในปี 1993

ในปี 1995 สายลับของ FBI ตรวจสอบพบว่าโมฮัมเหม็ดมีความเชื่อมโยงกับการวางแผนระเบิดเที่ยวบินโดยสารระหว่างประเทศหลายลำเหนือมหาสมุทรแปซิฟิก ซึ่งเจ้าหน้าที่ FBI พยายามติดตามจับกุมตัวเขาที่หลบซ่อนอยู่ในกาตาร์ แต่เขาหลบหนีไปได้

แต่ในช่วงนั้น โมฮัมเหม็ดยังไม่ถือเป็นเป้าหมายสำคัญที่สหรัฐฯ ต้องการตัว และยังมีผู้ก่อการร้ายที่ถูกจับตามองอีกหลายคน ทำให้เขาหลุดรอดสายตาของสหรัฐฯ และหลบหนีไปยังอัฟกานิสถานในที่สุด

ในอีก 2-3 ปีต่อมา รายชื่อของโมฮัมเหม็ดปรากฏมากขึ้นในฐานะผู้ที่มีการติดต่อกับกลุ่มก่อการร้ายทั่วโลก ซึ่งช่วงนี้เองที่เขาได้พบกับ บิน ลาดิน และเสนอแนวคิดฝึกฝนกลุ่มก่อร้ายให้ขับเครื่องบินพุ่งชนตึกในสหรัฐฯ ก่อนจะนำมาซึ่งเหตุวินาศกรรม 9/11

ในช่วงแรกนั้น แผนที่โมฮัมเหม็ดเสนอต่อผู้นำอัลกออิดะห์คือการจี้เครื่องบินหลายลำที่บินจากฝั่งตะวันออกและตะวันตกของสหรัฐฯ ก่อนบินพุ่งชนเป้าหมาย แต่บินลาเดนปฏิเสธบางเป้าหมายที่โมฮัมเหม็ดเสนอมา เช่น ธนาคารกลางในลอสแอนเจลิส

คาดว่า บิน ลาดิน อนุมัติแผนวินาศกรรมสหรัฐฯ ของโมฮัมเหม็ดในช่วงปลายปี 1998 หรือต้นปี 1999 ก่อนที่จะเดินหน้าแผนการ โดยมีการประชุมระหว่างโมฮัมเหม็ด, บิน ลาดิน และโมฮัมเหม็ด อาเทฟ ผู้บัญชาการกองกำลังของอัลกออิดะห์ ซึ่ง บิน ลาดิน เป็นผู้นำในแผนการและให้การสนับสนุนทางการเงิน ตลอดจนเป็นผู้เลือกผู้ที่เข้าร่วมและผู้นำในการจี้เครื่องบิน ส่วนโมฮัมเหม็ดสนับสนุนด้านปฏิบัติการ เช่น การเลือกเป้าหมายโจมตีและจัดการเรื่องการเดินทาง ส่วนอาเทฟควบคุมการดำเนินแผนการจี้เครื่องบิน

จากการสอบสวนพบว่าแรงจูงใจของ บิน ลาดิน ในการโจมตีสหรัฐฯ มาจากการที่สหรัฐฯ สนับสนุนอิสราเอล ซึ่ง บิน ลาดิน ต้องการเลื่อนการโจมตีให้เร็วขึ้น และมองว่าแค่ทำให้เครื่องบินตกโดยไม่พุ่งชนเป้าหมายก็เพียงพอ แต่โมฮัมเหม็ด คัดค้านโดยมองว่าควรให้แน่ใจว่าทีมผู้ก่อเหตุมีความพร้อม และมีผู้ที่ได้รับการฝึกขับเครื่องบิน

โมฮัมเหม็ดถูกจับกุมได้ที่ปากีสถานในปี 2003 และถูก CIA นำตัวไปขังในสถานที่ลับ โดยมีรายงานว่าเขาถูกสอบสวนด้วยวิธีทรมานต่างๆ เช่น การทำ Waterboarding หรือทำให้ขาดอากาศหายใจเหมือนจมน้ำถึง 183 ครั้ง, การให้น้ำทางทวารหนัก, การทำให้เกิดภาวะเครียดและไม่ให้นอนหลับ, การบังคับเปลือยกาย และการขู่สังหารครอบครัวและลูกๆ ของเขา

การตอบโต้ของสหรัฐฯ และจุดเริ่มต้นสงครามในอัฟกานิสถาน

12 กันยายน 2001 หรือหนึ่งวันหลังจากเกิดเหตุวินาศกรรม 9/11 ประธานาธิบดีจอร์จ ดับเบิลยู. บุช ของสหรัฐฯ แถลงต่อชาวอเมริกัน โดยประกาศสงครามและย้ำว่าสหรัฐฯ จะใช้ทุกทรัพยากรที่มีเพื่อกวาดล้างศัตรูที่ก่อเหตุ

จากนั้นในวันที่ 20 กันยายน 2001 บุชแถลงต่อสภาคองเกรส ประกาศเดินหน้าสงครามกวาดล้างกลุ่มก่อการร้าย โดยเริ่มต้นจากกลุ่มอัลกออิดะห์ และยืนยันว่าจะไม่หยุดยั้งจนกว่าจะตามล่า ยับยั้ง และทำลายกลุ่มก่อการร้ายทุกกลุ่มจนหมดสิ้น

ฉากแรกของสงครามกวาดล้างกลุ่มก่อการร้ายของสหรัฐฯ เริ่มต้นที่อัฟกานิสถาน หลังสหรัฐฯ เรียกร้องให้กลุ่มตาลีบันที่ครองอำนาจรัฐบาลในขณะนั้นส่งตัว บิน ลาดิน พร้อมผู้นำอัลกออิดะห์ทุกคนให้กับสหรัฐฯ แต่กลุ่มตาลีบันซึ่งเป็นพันธมิตรกับอัลกออิดะห์ปฏิเสธให้ความช่วยเหลือ โดยอ้างว่าสหรัฐฯ ไม่มีหลักฐานว่า บิน ลาดิน เกี่ยวข้องกับการก่อเหตุวินาศกรรม 9/11

25 กันยายน 2001 โดนัลด์ รัมสเฟลด์ รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐฯ ประกาศเริ่มต้นภารกิจกวาดล้างกลุ่มก่อการร้าย ภายใต้ชื่อปฏิบัติการเสรีภาพยั่งยืน (Operation Enduring Freedom-OEF) โดยส่งกำลังทหารเข้าจู่โจมในเดือนตุลาคม และมีชาติพันธมิตรและกองกำลังพันธมิตรตอนเหนือที่ต่อต้านตาลีบันให้การสนับสนุน จนสามารถโค่นล้มตาลีบันได้สำเร็จ ทำให้สมาชิกตาลีบันและอัลกออิดะห์ส่วนใหญ่ถูกกวาดล้างหรือขับไล่ออกจากอัฟกานิสถาน

หลังการโค่นอำนาจตาลีบัน สหรัฐฯ และกองทัพชาติพันธมิตร 40 ประเทศ รวมถึงสมาชิกองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือหรือ NATO ยังคงประจำการอยู่ในอัฟกานิสถาน และจัดตั้งเป็นกองกำลังช่วยเหลือด้านความมั่นคงระหว่างประเทศหรือ ISAF โดยสหรัฐฯ ให้ความช่วยเหลืออัฟกานิสถาน จัดตั้งรัฐบาลที่มาจากระบอบประชาธิปไตย และได้ประธานาธิบดีคนแรกคือ ฮามิด คาไซ

ขณะที่กลุ่มตาลีบันยังคงไม่สูญสลาย โดยรวมตัวและหาสมาชิกได้อีกครั้งในปี 2003 ภายใต้การนำของ มุลเลาะห์ โอมาร์ และมีการเคลื่อนไหวต่อต้านรัฐบาลอัฟกานิสถานเป็นระยะ โดยใช้วิธีการจู่โจมแบบก่อการร้าย ทั้งกราดยิงและระเบิดฆ่าตัวตายในที่ชุมชน

20 ปีแห่งสงครามต้านก่อการร้าย สหรัฐฯ ชนะแล้วหรือยัง?

สงครามต้านการก่อการร้ายในอัฟกานิสถานระยะเวลาราว 20 ปี ถือเป็นภารกิจสงครามที่ยืดเยื้อและยาวนานที่สุดของสหรัฐฯ โดยดำเนินมาอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าสหรัฐฯ จะบรรลุเป้าหมายในการตามล่าตัวและสังหาร บิน ลาดิน ได้ตั้งแต่ปี 2011 และ NATO ตัดสินใจยุติภารกิจสู้รบในปลายปี 2014 แต่การถอนทหารสหรัฐฯ ที่เป็นผู้จุดชนวนไฟสงคราม ไม่สามารถทำได้ในทันที และต้องมีกระบวนการเพื่อเตรียมความพร้อมหลายขั้นตอน

ที่ผ่านมาสหรัฐฯ ให้การสนับสนุนรัฐบาลและกองทัพอัฟกานิสถานมากมาย ทั้งจัดหาอาวุธยุทโธปกรณ์และช่วยฝึกฝนทหารเพื่อให้สามารถยืนหยัดด้วยตนเองในการต่อสู้กับกลุ่มตาลีบัน ตลอดจนช่วยเหลือในการพัฒนาประเทศและโครงสร้างพื้นฐานต่างๆ

ประธานาธิบดีโจ ไบเดน เปิดเผยว่า งบประมาณที่ใช้ไปกับภารกิจในอัฟกานิสถานนั้น คาดว่าสูงกว่า 2 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ โดยนับตั้งแต่เปิดฉากสงครามในปี 2001 มีทหารสหรัฐฯ ถูกส่งไปประจำการในอัฟกานิสถานรวมทั้งหมดกว่า 800,000 นาย

ความสูญเสียจากการทำสงครามในอัฟกานิสถาน ส่งผลให้มีผู้เสียชีวิตไปกว่า 170,000 คน ในจำนวนนี้แบ่งเป็นตำรวจและทหารอัฟกันกว่า 66,000 คน พลเรือนอัฟกันกว่า 47,000 คน ทหารและเจ้าหน้าที่สัญญาจ้างของสหรัฐฯ กว่า 6,200 คน ส่วนฝ่ายตาลีบันและกลุ่มติดอาวุธอื่นๆ เสียชีวิตไปกว่า 51,000 คน ขณะที่ชาวอัฟกันอีกนับล้านต้องอพยพหนีการสู้รบ

แต่งบประมาณและชีวิตมากมายที่สูญเสียไปตลอดระยะเวลา 20 ปี ยังไม่สามารถทำให้สหรัฐฯ บรรลุเป้าหมาย โดยภัยคุกคามจากการก่อการร้ายในสหรัฐฯ ยังคงมีอยู่ แม้จะดูแตกต่างไปหากเทียบกับในช่วงปี 2001 เนื่องจากอำนาจของกลุ่มก่อการร้ายและการใช้ยุทธวิธีเพื่อสังหารหมู่นั้นลดลง

ขณะที่กลุ่มอัลกออิดะห์ยังคงทนทานและไม่ล่มสลายง่ายๆ แม้จะลดการเคลื่อนไหวและแกนนำหลายคนถูกสหรัฐฯ สังหารหรือจับกุมตัว โดยยังมีเครือข่ายอยู่ใน 17 ประเทศทั่วโลก ซึ่งการเผยแพร่แนวคิดก่อการร้ายที่คล้ายคลึงกับอัลกออิดะห์ก็ยังคงแพร่กระจายไปยังภูมิภาคอื่นๆ ทั่วโลก ทั้งแอฟริกา ตะวันออกกลางและเอเชีย

การถอนทหารทั้งหมดของสหรัฐฯ เป็นการเปิดช่องทางกลับคืนสู่อำนาจให้กลุ่มตาลีบัน ที่บุกยึดคืนเมืองต่างๆ รวมถึงกรุงคาบูลได้อย่างรวดเร็ว โดยผู้เชี่ยวชาญเตือนว่า ผลที่ตามมาอาจเป็นการเพิ่มศักยภาพให้กับกลุ่มติดอาวุธที่ต่อต้านสหรัฐฯ อีกทั้งอัฟกานิสถานอาจกลายเป็นที่ซ่องสุมกำลังของกลุ่มก่อการร้ายที่เป็นภัยต่อสหรัฐฯ เช่นกลุ่มรัฐอิสลามหรือไอเอส โดยที่สหรัฐฯ อาจไม่สามารถทำอะไรได้มากนัก

ภาพ: Photo by Spencer Platt/Getty Images

อ้างอิง: